რატომ ვერ ხვდება ინოვაციური სტრატეგია პრაქტიკაში — რას ამბობენ და რას აკეთებენ ქართული კომპანიები?

საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის 2024 წლის მონაცემები ერთი შეხედვით ოპტიმისტურ სურათს გვიხატავს: კომპანიების 47% აცხადებს, რომ ხარისხზე კონცენტრირება მათი მთავარი პრიორიტეტია, 36% ფოკუსირებულია პროდუქტის გაუმჯობესებაზე, ხოლო 34% ცდილობს მომხმარებელთა ჯგუფების შენარჩუნებას. ეს მაჩვენებლები მიანიშნებს, რომ კომპანიებს აქვთ ინოვაციური მიმართულებებისადმი გარკვეული ხედვა და ამბიცია.

თუმცა რეალურ ქმედებებში ეს ხედვა იშვიათად გარდაიქმნება ინოვაციად. იმავე წელს მხოლოდ 7%-მა კომპანიებმა შექმნეს ახალი ან არსებითად გაუმჯობესებული პროდუქტი, ხოლო მომსახურების ინოვაცია იმავე დონეზე დარჩა. ეს მკვეთრი აცდენა „რას ვამბობთ“ და „რას ვაკეთებთ“-ს შორის მიუთითებს იმ სისტემურ დაბრკოლებებზე, რომლებიც ინოვაციური ქმედებების განხორციელებას საქართველოში აფერხებს.

რატომ ვერ ხერხდება იდეის საქმეში გადატანა? ერთი ძირითადი მიზეზია — ბარიერები, რომლებიც იდეიდან მოქმედებამდე არსებულ სივრცეს ავსებს. კომპანიებს შესაძლოა ჰქონდეთ გარკვეული ხედვა ან სურვილი ხარისხის გაუმჯობესებისკენ, თუმცა ხშირად არ აქვთ შესაბამისი რესურსი, ტექნოლოგიური საშუალება, კადრი ან ფინანსური სითამამე, რომ ეს რეალურად განახორციელონ.

გარდა ამისა, საქართველოში ჯერ კიდევ არ არსებობს საკმარისი მხარდაჭერის მექანიზმები ისეთი რისკიანი პროცესისთვის, როგორიც ინოვაციაა. საწარმოები ხშირად ზღუდავენ თავს მხოლოდ ოპერაციული ეფექტიანობის გაუმჯობესებით, რაც მოკლევადიან შედეგს იძლევა, მაგრამ დიდ ცვლილებებს არ ქმნის.

საერთაშორისო გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ განვითარებულ ქვეყნებში ინოვაციური სტრატეგია და ქმედება გაცილებით მეტად არის შეთანხმებული. მაგალითად, ევროკავშირში მოქმედი ბიზნესების ნახევარზე მეტი არა მხოლოდ აცხადებს ინოვაციურ მიზნებზე, არამედ ახორციელებს შესაბამის ქმედებებს — იქნება ეს პროდუქტის შექმნა, პროცესის ციფრული გარდაქმნა თუ თანამშრომლობის განვითარება კვლევით სექტორთან. ამას ხელს უწყობს გარე სტიმულებიც: გრანტები, საგადასახადო შეღავათები, ტექნოლოგიური ჰაბები და ძლიერი განათლების სისტემა.

საქართველოში კი, ინოვაციური ქმედებების ნაკლებობა ნაწილობრივ ასევე უკავშირდება კომპანიების უნარის დეფიციტს იდეის დაპროექტების, შეფასებისა და რისკის მართვის მხრივ. ამ უნარებს არც ფორმალური განათლება ასწავლის და არც პროფესიული ტრენინგების სისტემა აძლევს ბიზნესს მხარდაჭერას.

შედეგად, ინოვაცია რჩება სტრატეგიულ განზრახვად და არა რეალურ ქმედებად. კომპანიები ხშირად მხოლოდ განაცხადში აღნიშნავენ ხარისხზე ან გაუმჯობესებაზე ფოკუსს, თუმცა ინოვაციური ნაბიჯები არ იდგმება — ან იგეგმება მხოლოდ მაშინ, როცა ბაზრის წნეხი იძულებას ქმნის.

თუ საქართველოს სურს ინოვაციის ქმედითად გამოყენება ეკონომიკური ზრდის საშუალებად, აუცილებელია ამ სტრატეგიულ–ქმედებით ხარვეზზე რეაგირება. საჭიროა არა მხოლოდ ტექნოლოგიებზე ხელმისაწვდომობა, არამედ უნარების განვითარება, პრაქტიკული მხარდაჭერა და ისეთი გარემოს შექმნა, სადაც ინოვაციური იდეა არ რჩება თაროზე, არამედ გადადის მოქმედებაში.