კომერციული ბანკების სარეკორდო მოგება საქართველოში: 2025 წლის პირველი კვარტლის სურათი

2025 წლის პირველივე კვარტალში საქართველოს საფინანსო სექტორმა კიდევ ერთხელ დაამტკიცა საკუთარი გამძლეობა და ზრდის პოტენციალი. ეროვნულმა ბანკმა (სებ) გამოაქვეყნა ფინანსური ანგარიშგების მონაცემები, რომლის მიხედვითაც, მარტის ბოლოსთვის კომერციული ბანკებისა და მიკრობანკების წმინდა მოგებამ 748.283 მილიონ ლარს მიაღწია. ეს ნიშნავს, რომ მხოლოდ მარტში ბანკების მოგება 286.219 მილიონი ლარით გაიზარდა, თებერვლის მაჩვენებლებთან შედარებით. იანვარ–თებერვლის განმავლობაში წმინდა მოგება 462.064 მილიონი ლარი იყო, რაც კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს სექტორის მზარდ დინამიკას.

განსაკუთრებით საინტერესოა ის ფაქტი, რომ მთელი წმინდა მოგების 91%-ზე მეტი ორ დიდ კომერციულ ბანკზე მოდის: საქართველოს ბანკსა და თიბისი ბანკზე. „საქართველოს ბანკმა“ 387.780 მილიონი ლარის წმინდა მოგება მიიღო, ხოლო „თიბისი ბანკმა“ — 294.371 მილიონი ლარი. ეს შედეგები აშკარად აჩვენებს ფინანსური ბაზრის მაღალი კონცენტრაციის ტენდენციას, რაც, ერთი მხრივ, სტაბილურობის, ხოლო მეორე მხრივ, კონკურენციის შეზღუდვის რისკებზე მიუთითებს.

მოგებაზე გასული სხვა ბანკები გაცილებით ნაკლებ შემოსავალს აჩვენებენ. მაგალითად, „ლიბერთი ბანკის“ წმინდა მოგება 29.791 მილიონ ლარს შეადგენს, „ბაზისბანკის“ კი 23.227 მილიონ ლარს. ამ ჯგუფში შედიან ასევე „კრედო ბანკი“, „ქართუ ბანკი“, „ტერა ბანკი“, „პროკრედიტ ბანკი“, „ხალიკ ბანკი“, „იშ ბანკი საქართველო“, მიკრობანკი „კრისტალი“, „ზირაათ ბანკი საქართველო“ და „ემ–ბი–სი“, რომელთა წმინდა მოგება მნიშვნელოვნად ჩამოუვარდება ლიდერებს, თუმცა მაინც პოზიტიური შედეგია მათი ზრდისთვის და სტაბილური განვითარების ფაზაში გადაყვანისთვის.

თუმცა, ყველა ფინანსური ინსტიტუტისთვის პირველი კვარტალი წარმატების სურათს არ ქმნის. 2025 წლის პირველი სამი თვის განმავლობაში 6 ბანკი ზარალზე გავიდა. ყველაზე დიდი ზარალი დაფიქსირდა „ვითიბი ბანკში“, რომლის წმინდა ზარალმა 33.548 მილიონი ლარი შეადგინა. შედარებით ნაკლები ზარალი დააფიქსირეს „სილქ ბანკმა“ (5.268 მლნ ლარი), „ჰეშ ბანკმა“ (2.089 მლნ ლარი), „პაშა ბანკმა საქართველო“ (915 ათასი ლარი), „პეივ ბანკ ჯორჯიამ“ (174 ათასი ლარი) და „პეისერა ბანკმა საქართველო“ (36 ათასი ლარი).

მთლიანობაში, ბაზარზე ოპერირებდა 17 კომერციული ბანკი და 2 მიკრობანკი. ბაზრის ასეთი სტრუქტურა ასახავს საფინანსო სექტორის კონსოლიდაციის ტენდენციას, სადაც რამდენიმე მსხვილი მოთამაშე წამყვან როლს ასრულებს, ხოლო მცირე ბანკები ჯერ კიდევ ეძებენ სტაბილურ პოზიციონირებას.

კომერციული ბანკების მაღალი მოგებიანობის ფაქტორებს შორის ყველაზე მნიშვნელოვანია ქვეყნის მაკროეკონომიკური სტაბილურობა, შედარებით დაბალი ინფლაციის დონე, ლარის გაცვლითი კურსის შედარებით მყარი ფონი და ბიზნესისა და მომხმარებლების მხრიდან საბანკო სერვისებზე მზარდი მოთხოვნა. ამას ემატება ტექნოლოგიური სერვისების განვითარება, დისტანციური მომსახურების გაძლიერება და საცალო სესხების ზრდა, რაც დამატებით შემოსავლის წყაროს ქმნის ბანკებისთვის.

თუმცა, ბაზრის ასეთი მაღალი კონცენტრაცია ბუნებრივად აჩენს კითხვებს კონკურენციის ხარისხზე და მცირე ბანკების მდგრადობაზე. მომავალში, თუ ბაზრის დივერსიფიკაცია არ განხორციელდა და მცირე მოთამაშეები ვერ შეძლებენ ზრდის ტემპის დაჩქარებას, სექტორში შესაძლოა უფრო მკვეთრი კონსოლიდაციის პროცესი განვითარდეს, რაც კიდევ უფრო გაამძაფრებს ორიენტაციას რამდენიმე მსხვილ მოთამაშეზე.

ამ ყველაფრის ფონზე, 2025 წელი საფინანსო სექტორისთვის საკმაოდ მნიშვნელოვან წლად ყალიბდება — როგორც წარმატების, ასევე გამოწვევების თვალსაზრისით. გასული კვარტლის შედეგები კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ ძლიერი ეკონომიკური ფუნდამენტი, მორგებული რეგულაციები და ციფრული ტრანსფორმაციის სწორად გამოყენებული პოტენციალი საქართველოში ბანკების მიერ მოგების მაქსიმიზაციის მთავარ წყაროდ რჩება.