ქართული სპირტიანი სასმელების საექსპორტო გამოწვევები

2025 წლის პირველ ნახევარში ქართული სპირტიანი სასმელების ექსპორტმა საგრძნობლად იკლო – როგორც რაოდენობით, ისე ღირებულებით. სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემებით, იანვარ–მაისში უცხოეთში 22 913 ტონა სპირტიანი სასმელი გავიდა, მაშინ როცა გასული წლის ანალოგიურ პერიოდში ეს მაჩვენებელი 27 442 ტონა იყო. წლიური შემცირება 16.5%-ს შეადგენს, საექსპორტო შემოსავალიც 11 მილიონი დოლარით ნაკლებია და 82.22 მილიონ დოლარს აღწევს. მიუხედავად იმისა, რომ საშუალო საექსპორტო ფასი ერთ ლიტრზე 10 ცენტით გაიზარდა და 3.5 დოლარი შეადგინა, ეს ზრდა ვერ აკომპენსირებს ექსპორტის მოცულობის კლებას.

ქართული სპირტიანი სასმელების საექსპორტო ბაზრის კონცენტრაცია კვლავ რჩება ყველაზე მნიშვნელოვან რისკად: ექსპორტის 59% ისევ რუსეთზე მოდის, სადაც 13 622 ტონა სასმელია გაყიდული (53.08 მლნ დოლარი). ამის შემდეგ მოდის სომხეთი, უკრაინა, საფრანგეთი და ბელარუსი. თითოეული მათგანი შედარებით მცირე წილს იკავებს, რაც ქვეყნის საექსპორტო შემოსავლებს გეოპოლიტიკურ არასტაბილურობასთან განსაკუთრებით მოწყვლადს ხდის. ბოლო თვეების განმავლობაში, რუსულ ბაზარზე ეკონომიკური და პოლიტიკური რყევები, საბაჟო–ტექნიკური ბარიერები და ზოგადად საერთაშორისო ვაჭრობის დინამიკა პირდაპირ აისახება ქართული ექსპორტის მოცულობაზე.

დასანახავია, რომ იმპორტი ამავე პერიოდში 8.8%-ით გაიზარდა და 3 472 ტონას მიაღწია. ფასების ცვლილებამ კიდევ ერთი თავისებურება წარმოაჩინა – თუ შარშან იმპორტირებული სპირტიანი სასმელის საშუალო ფასი ერთ ლიტრზე 6 დოლარს შეადგენდა, წელს ეს მაჩვენებელი 5.3 დოლარამდე შემცირდა. როგორც ჩანს, ქვეყანაში შემოსული უცხოური პროდუქციის პორტფელი ფასის მხრივ კიდევ უფრო ხელმისაწვდომი ხდება ადგილობრივი მომხმარებლისთვის, რაც ქართული წარმოებისთვის კონკურენტულ გარემოს უფრო რთულს ხდის.

იმპორტის ბაზრების სტრუქტურა აქაც მრავალფეროვანია – რუსეთის წილი ყველაზე მაღალია (780 ტონა), თუმცა იმპორტში მნიშვნელოვანი პოზიციები აქვთ გაერთიანებულ სამეფოსა და სომხეთს. რუსეთიდან იმპორტირებული სპირტიანი სასმელის ფასები საკმაოდ დაბალია, გაერთიანებული სამეფოდან კი, პირიქით, უფრო მაღალი ფასების სეგმენტი დომინირებს (289 ტონა 2.757 მილიონი დოლარად).

ამრიგად, ქართული სპირტიანი სასმელების ინდუსტრია დგას კომპლექსური გამოწვევების წინაშე: ექსპორტის შემცირება, მაღალი ბაზრის კონცენტრაცია და გარე ფაქტორებისადმი მზარდი მგრძნობელობა, ადგილობრივი მომხმარებლის მხრიდან კი იმპორტირებული პროდუქციის მიმართ გაზრდილი მოთხოვნა და ფასის დივერსიფიკაცია. ინდუსტრიის მდგრადი განვითარებისთვის კრიტიკულად მნიშვნელოვანია ახალი საექსპორტო ბაზრების მოძიება, პროდუქციის დივერსიფიკაცია და ღირებულების ახალი ჯაჭვების შექმნა, რაც ქვეყანას მეტ ეკონომიკურ მდგრადობას შესძენს გლობალური რისკების კონტექსტში.