სოფლის მეურნეობის პროდუქტების ფასების რეკორდული ზრდა: რა შეცვალა წლიურმა გაძვირებამ ქართულ ბაზარზე

2025 წლის მონაცემებით, სოფლის მეურნეობის პროდუქტების ფასების ინდექსმა საქართველოში მნიშვნელოვნად მოიმატა და ახალი ეკონომიკური რეალობა შექმნა როგორც ფერმერებისთვის, ასევე მომხმარებლებისთვის. საქსტატის უახლესი ანგარიშის მიხედვით, გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით, სოფლის მეურნეობის პროდუქცია საშუალოდ 13.3%-ით გაძვირდა, რაც ბოლო წლებისთვის ნამდვილად უჩვეულო ტემპია და ახალ გამოწვევებს აჩენს როგორც სასოფლო–სამეურნეო სექტორისთვის, ისე ქვეყნის მთლიანად სასურსათო პოლიტიკისთვის.

ფასების ასეთი მკვეთრი ზრდა სხვადასხვა კატეგორიის პროდუქტებზე განსხვავებულად აისახა. წლიური ინდექსის მატების მთავარი მამოძრავებელი ერთწლოვანი კულტურებია, რომელთა ღირებულებამ ერთ წელიწადში 51.6%-ით მოიმატა. ეს პროდუქცია მოიცავს ისეთ სტრატეგიულ სასურსათო მიმართულებებს, როგორიცაა ხორბალი, სიმინდი, მზესუმზირა და კარტოფილი. სწორედ ამ სეგმენტის გაძვირებამ უზრუნველყო ჯამური ინდექსის ცვლილებაში ყველაზე დიდი წილი – 9.09 პროცენტული პუნქტი. ამ კატეგორიაში ფასების ასეთი მკვეთრი მატება შეიძლება დაკავშირებული იყოს როგორც კლიმატურ რისკებთან, წარმოების თვითღირებულების ზრდასთან, ასევე გლობალურ ბაზრებზე არსებულ ფასებთან და ლოგისტიკურ სირთულეებთან.

საინტერესოა, რომ მრავალწლოვანი კულტურების ჯგუფში, რომელიც მოიცავს ყურძენს, ხილს, თხილსა და კაკალს, ფასები წლიურად 2.6%-ით შემცირდა. ამ კატეგორიაში ჩამოსვლის ტენდენცია ძირითადად განპირობებულია პოტენციური overproduction-ით, ექსპორტის პრობლემებით ან პროდუქციის ბაზარზე გასატანის სპეციფიკური სირთულეებით. ამავდროულად, ცოცხალი ცხოველების და ცხოველური წარმოშობის პროდუქტების ღირებულება 10.2%-ით გაიზარდა, რაც ჯამურ ინდექსში 5.39 პროცენტული პუნქტით აისახა. ეს ზრდა შეიძლება ასახავდეს როგორც საკვებისა და მოვლის ხარჯების მატებას, ისე ადგილობრივ და საერთაშორისო მოთხოვნის ზრდას.

ზრდა შეინიშნებოდა მოკლე პერიოდშიც – მხოლოდ ბოლო კვარტალში სოფლის მეურნეობის პროდუქციის ერთეულის ღირებულების ინდექსი 9.5%-ით გაიზარდა, რაც, ძირითადად, ერთწლოვანი კულტურების 33.8%-იანი ზრდით იყო განპირობებული. ეს ადასტურებს, რომ ბაზარზე არამარტო გრძელვადიანი, არამედ მოკლევადიანი ფასობრივი რყევები სახეზეა, რაც საბოლოო ჯამში კიდევ უფრო აძვირებს მომხმარებლისთვის არსებულ პროდუქტებს.

ინდექსის ანალიზი ნათლად აჩვენებს, რომ საქართველოს სასოფლო–სამეურნეო პროდუქციის ღირებულების ძირითადი წყარო ერთწლოვანი კულტურებია, რომელთა ფასები ყველაზე მძლავრად განსაზღვრავს ჯამურ მაჩვენებელს. თუმცა, ბოლო პერიოდში ცხოველური პროდუქტების სეგმენტიც მნიშვნელოვნად გაძლიერდა, რაც შეიძლება მიუთითებდეს ამ ბაზრის ახალ სტრუქტურულ ცვლილებებზე.

გაუმჯობესებული მონაცემები ეკონომიკური ანალიზისთვის მნიშვნელოვანია, რადგან ინდექსი ასახავს არა მარტო უშუალოდ ფასების ცვლილებას, არამედ წარმოების, ბაზარზე მიწოდებისა და მთლიანად სასურსათო უსაფრთხოების კონტექსტსაც. ამ ფონზე, როგორც ფერმერები, ისე პოლიტიკის განმსაზღვრელები უნდა იყვნენ მაქსიმალურად მზად, რათა ეფექტურად უპასუხონ ფასების ასეთ დინამიკას – გონივრულად მართონ წარმოება, დაიცვან ბაზარი მოულოდნელი შოკებისგან და მომხმარებლის ინტერესები არ დააზარალონ. სოფლის მეურნეობის ფასების ზრდის ასეთი ტემპი ახალი გამოწვევაა საქართველოსთვის, რომელიც რეაგირებასა და დროულ ანალიზს საჭიროებს მთელი სექტორის მდგრადი განვითარების უზრუნველსაყოფად.