თაობა Z საქართველოში: განსხვავებული ეკონომიკური არჩევანი და კარიერული მისწრაფებები

საქართველოში თაობა Z – ისინი, ვინც ძირითადად 1997-2012 წლებში დაიბადნენ – უკვე აქტიურად იწყებენ შრომის ბაზარზე გავლენის მოხდენას. საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემებით, 2024 წლის დასაწყისისთვის 20-დან 29 წლამდე მოსახლეობა ქვეყნის მთლიანი მოსახლეობის დაახლოებით 15%-ს შეადგენდა, რაც მიუთითებს, რომ მათი ეკონომიკური ჩართულობა მხოლოდ გაიზრდება. მაგრამ რა სურს სინამდვილეში ამ თაობას? და რამდენად არის ბაზარი მზად მათი მოთხოვნებისთვის?

მიმდინარე ტენდენციების მიხედვით, მაგალითად, “აწარმოე საქართველოში” პროგრამის ბენეფიციართა შორის 2023 წელს სტარტაპის მხარდაჭერილი პროექტების დაახლოებით 40% სწორედ 20-30 წლის მეწარმეებს ეკუთვნოდათ. ეს მიუთითებს, რომ ბევრი ახალგაზრდა საქართველოში ცდილობს არ მიემაგროს მხოლოდ ტრადიციულ კარიერულ ბილიკებს, როგორიც არის სახელმწიფო სამსახური ან დიდი კორპორაციები, არამედ ირჩევს საკუთარი საქმის წამოწყებას.

ამასთან, თაობა Z-ის წარმომადგენლები მნიშვნელოვნად განსხვავებულ პრიორიტეტებს აყენებენ: “საქართველოს ინოვაციების და ტექნოლოგიების სააგენტოს” მიერ 2023 წელს ჩატარებული კვლევის თანახმად, ახალგაზრდების 55%-ისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორი კარიერულ არჩევანში არის პროფესიული თავისუფლება და მუშაობის მოქნილი პირობები. მხოლოდ 28% ასახელებს ხელფასს პირველ ფაქტორად. რატომ იცვლება ასეთი მკვეთრად ფინანსური პრიორიტეტები? და რას ნიშნავს ეს ბიზნესებისთვის, რომლებიც ახალ კადრებს ეძებენ?

ტექნოლოგიური სფერო და კრეატიული ინდუსტრიები ყველაზე სწრაფად მზარდ სეგმენტებად იქცა. “სილიკონ ველი თბილისის” პროგრამაში, რომელიც 2024 წელს დაიწყო, მონაწილეთა 60%-ზე მეტი თაობა Z-ის წარმომადგენელი იყო. ბევრი მათგანი მუშაობს დისტანციურად, საერთაშორისო კლიენტებზე, რაც აჩვენებს, რომ გლობალურ ბაზარზე გახსნა და გეოგრაფიული შეზღუდვების მოშლა ამ თაობისთვის თითქმის აუცილებელი პირობაა.

თუმცა, გამოწვევებიც აშკარაა. უმუშევრობის დონე 20-24 წლის ასაკობრივ ჯგუფში 2023 წლის მონაცემებით 34%-ს აღწევდა (Geostat). ეს ნიშნავს, რომ მიუხედავად ახალი შესაძლებლობებისა, შრომის ბაზარი ჯერ კიდევ ვერ პასუხობს თაობის სწრაფად ცვალებად მოლოდინებს. რა უშლის ხელს ახალგაზრდებს რომ სრულად გამოიყენონ თავიანთი პოტენციალი?

განათლების ხარისხიც მნიშვნელოვანი საკითხია. მსოფლიო ბანკის ბოლო მიმოხილვის მიხედვით, საქართველოში პროგრამირების და ხელოვნური ინტელექტის მიმართულებით უნივერსიტეტების პროგრამები მხოლოდ ნაწილობრივ აკმაყოფილებს ბაზრის რეალურ საჭიროებებს. რამდენად სწრაფად უნდა მოახდინონ სასწავლო დაწესებულებებმა ადაპტაცია, რომ ახალგაზრდები ადგილობრივად დარჩნენ და არა უცხოეთში ეძებონ კარიერული შესაძლებლობები?

მიგრაციის სურვილი მართლაც შესამჩნევია. 2023 წლის “CRRC”-ის გამოკითხვის შედეგად, ახალგაზრდების თითქმის ნახევარმა (48%) განაცხადა, რომ განიხილავს უცხოეთში სწავლის ან სამუშაოს მოძიების პერსპექტივას, რაც წინა წლების მაჩვენებლებს მნიშვნელოვნად აღემატება.

დღევანდელ საქართველოში თაობა Z აშკარად ქმნის ახალ ეკონომიკურ წესებს. ისინი ირჩევენ არა მხოლოდ სამუშაოს, არამედ ცხოვრების სტილს, რომლის ცენტრში დგას თავისუფლება, გლობალურობა და პიროვნული განვითარება. კითხვა რჩება: შეძლებს კი ქვეყანა, და განსაკუთრებით მისი დამსაქმებლები და განათლების სისტემა, დააწიონ ფეხი ამ ცვლილებებს?