ელონ მასკის იმპერია საფრთხის წინაშე: დაკარგული ფოკუსი და გაძლიერებული კონკურენცია

ბოლო დრომდე ელონ მასკს იშვიათად უწევდა უკან მოხედვა. მისი კომპანია Tesla-ს მთავარი კონკურენტებად წლების განმავლობაში მიაჩნდა არა ელექტრომობილების მწარმოებლები, არამედ ბენზინის ძრავიანი მანქანების ქარხნები. მასკის რაკეტების მწარმოებელი კომპანია SpaceX-იც თითქმის დაუმარცხებელ ძალად იქცა, რომელმაც მოძველებული აეროკოსმოსური გიგანტები უსწრაფესი ტექნოლოგიური პროგრესითა და დაბალი ხარჯებით დაჩრდილა.

თუმცა, 2025 წელს სიტუაცია შეიცვალა. მასკის პირადი ამბიციები, კერძოდ, მისი აქტიური ჩართვა ამერიკის პოლიტიკური სისტემის წინააღმდეგ ბრძოლაში, მის ბიზნესებს სულ უფრო მეტად აზარალებს. SpaceX და Tesla, რომლებიც მასკის ბიზნეს–იმპერიის დაახლოებით 90%-ს შეადგენენ, ახლა უპრეცედენტო კონკურენციას აწყდებიან. მსოფლიოს უმდიდრესი ადამიანის დაკარგულმა ფოკუსმა კონკურენტებს იდეალური შანსი მისცა.

SpaceX, რომელიც გასულ წელს მსოფლიოს რაკეტების გაშვების უმეტესობას (დაახლოებით 83%) აკონტროლებდა, უკვე პრობლემების წინაშეა. მისი ინტერნეტ–სერვისი Starlink, რომელსაც ორბიტაზე 7000-ზე მეტი სატელიტი აქვს, წელს 11 მილიარდ დოლარს გამოიმუშავებს, მაგრამ ელონ მასკის ბოლო პოლიტიკური გადაწყვეტილებებმა სერვისის საიმედოობა კითხვის ნიშნის ქვეშ დააყენა. უკრაინისთვის Starlink-ის მომსახურების შეჩერების მუქარამ ევროპელი პოლიტიკოსები აიძულა, ალტერნატიული მომწოდებლების ძებნა დაეწყოთ. ამის შედეგია საფრანგეთის Eutelsat-ის აქციების ფასის სამმაგი ზრდა, რომელიც OneWeb-ის სატელიტური ინტერნეტის ოპერატორია.

მიუხედავად იმისა, რომ Starlink-ის კონკურენტი ჯერ ბაზარზე არაა, მალე სიტუაცია შესაძლოა მკვეთრად შეიცვალოს. Amazon-ის ახალი პროექტი „Kuiper“ უკვე გეგმავს ორბიტაზე 3000 სატელიტის განთავსებას. ხოლო Amazon-ის დამფუძნებელი, ჯეფ ბეზოსი, თავისი კომპანია Blue Origin-ით, რომელიც უკვე წარმატებით ახორციელებს კოსმოსურ გაშვებებს, SpaceX-ის პირდაპირ კონკურენტად ყალიბდება.

თუმცა ყველაზე დიდი საფრთხე მაინც Tesla-ს ემუქრება. ბოლო 3 თვეში კომპანიის ღირებულება თითქმის 50%-ით დაეცა. Tesla-ს წინააღმდეგ პროტესტის ტალღა ამერიკასა და ევროპაში ძლიერდება, თუმცა, პოლიტიკური პროტესტების გარდა, რეალური პრობლემა კონკურენტების ტექნოლოგიური წინსვლაა.

გასულ წელს General Motors-მა ამერიკაში ელექტრომობილების გაყიდვები 50%-ით გაზარდა. Tesla კვლავ ბაზრის ლიდერია, თუმცა კომპანიის წილი ამერიკაში ელექტრომობილების გაყიდვების მხრივ ბოლო ორ წელში 68%-დან 53%-მდე დაეცა. მდგომარეობას ართულებს Cybertruck-ის მასობრივი გამოწვევა ტექნიკური დეფექტების გამო, რაც კომპანიის იმიჯს სერიოზულად აზიანებს.

მაგრამ Tesla-ს მთავარი პრობლემა ჩინეთშია, სადაც BYD-მა უკვე Tesla-ს ბაზრის წილი მნიშვნელოვნად გადააჭარბა. თებერვალში Tesla-ს გაყიდვები ჩინეთში თითქმის ნახევრით დაეცა, ხოლო BYD-ის გაყიდვები 161%-ით გაიზარდა. BYD-მა უკვე წარადგინა სწრაფი დამუხტვის სისტემა, რომელიც Tesla-ს ანალოგზე ორჯერ სწრაფია, და ამასთან, გამოუშვა ავტოპილოტის სისტემა „God’s Eye“, რომელიც Tesla-ს ანალოგ „Full Self-Driving“-ს პრაქტიკულად ანახევრებს ფასში. ეს ნიშნავს, რომ ჩინეთის ბაზარზე უკვე BYD არის მთავარი ტექნოლოგიური ლიდერი.

ელონ მასკის იმპერიას ჯერ კიდევ აქვს პოტენციალი. SpaceX-ს Starship-ის ახალი რაკეტით კიდევ უფრო დიდი ტექნოლოგიური ნახტომის გაკეთება შეუძლია. Tesla ცდილობს წინსვლას რობოტექნოლოგიაში, xAI-თან ერთად, რომელიც უკვე 75 მილიარდ დოლარად ფასდება. სოციალური ქსელი X-იც აღდგა და კვლავ $44 მილიარდი ღირს.

მაგრამ კონკურენტები არ აპირებენ გაჩერებას. ჯეფ ბეზოსი და სხვა მოთამაშეები მზად არიან გამოიყენონ ყოველი შეცდომა, რომელსაც ელონ მასკი თავისი პოლიტიკური და პირადი მიზნებიდან გამომდინარე უშვებს. ახლა მასკისთვის მთავარი გამოწვევა იქნება არა პოლიტიკურ ბრძოლებში გამარჯვება, არამედ საკუთარი ბიზნესის დაცვა, რომლის წარმატებაც სწორედ მის კონცენტრაციაზე და სტრატეგიულ ხედვაზეა დამოკიდებული.

მომზადებულია – ჟურნალ “ეკონომისტის”  მასალების მიხედვით