საქართველოს რეალური ეკონომიკური პოტენციალი
საქართველოს ეკონომიკური სურათი ხშირად ციფრებით იწყება და მთავრდება – განსაკუთრებით ისეთ მაჩვენებელთან, როგორიცაა ერთ სულ მოსახლეზე შემოსავალი. თუმცა სიღრმისეულად
საქართველოს ეკონომიკური სურათი ხშირად ციფრებით იწყება და მთავრდება – განსაკუთრებით ისეთ მაჩვენებელთან, როგორიცაა ერთ სულ მოსახლეზე შემოსავალი. თუმცა სიღრმისეულად ანალიზისთვის მხოლოდ ნომინალური მონაცემები არასაკმარისია. სწორედ ამიტომ, საერთაშორისო სავალუტო ფონდის მიერ გამოქვეყნებული World Economic Outlook გთავაზობთ სხვა ოპტიკას, რომელიც საქართველოს ბევრად ძლიერ სურათს აჩვენებს – მსყიდველუნარიანობის პარიტეტით (PPP) დათვლილი ერთ სულ მოსახლეზე შემოსავალი 2024 წელს 28,258 აშშ დოლარს შეადგენს. ამ მონაცემით საქართველო მსოფლიოს 191 ქვეყანას შორის 73-ე ადგილზეა, რაც შთამბეჭდავი პოზიციონირებაა არა მხოლოდ რეგიონის, არამედ გლობალური სტანდარტის ჭრილშიც.
რა არის PPP და რატომ ცვლის ეს სურათს? ეკონომიკაში მსყიდველუნარიანობის პარიტეტი გულისხმობს იმას, თუ რამდენად მეტ საქონელსა და მომსახურებას ყიდულობს ერთი და იგივე მოცულობის ფული სხვადასხვა ქვეყანაში. რადგან საქართველოში ფასების დონე მნიშვნელოვნად დაბალია აშშ–სთან ან ევროკავშირის ქვეყნებთან შედარებით, ამავდროულად კი ბაზარზე მრავალი საქონელი შედარებით იაფია, ადგილობრივი შემოსავალი რეალურად ბევრად მეტის ყიდვის საშუალებას იძლევა. მაგალითად, IMF-ის შეფასებით, საქართველოში დახარჯული 1 დოლარი დაახლოებით 3-ჯერ მეტ მსყიდველობით ძალას ატარებს, ვიდრე იგივე თანხა აშშ–ში.
ეს განსხვავება მნიშვნელოვანია ეკონომიკური პოლიტიკის დაგეგმვისთვისაც. ნომინალურად საქართველოს ერთ სულ მოსახლეზე შემოსავალი 2024 წელს 9,142 დოლარია, რაც განვითარებადი ქვეყნის კლასიკურ რიცხვთა ჯგუფში ტოვებს ქვეყანას და მსოფლიო რეიტინგში 76-ე ადგილს ანიჭებს. თუმცა, PPP მონაცემების გათვალისწინებით – რომელიც გაცილებით უკეთ ასახავს ცხოვრების რეალურ დონეს – ქვეყანა 73-ე პოზიციაზე გადადის. ეს ნიშნავს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ სტატისტიკურად დაბალი ნომინალური შემოსავლის ქვეყანა ვართ, რეალურად ქართული საზოგადოება გაცილებით მეტს მოიხმარს, ვიდრე ციფრები გვიჩვენებს.
გარდა ამისა, მნიშვნელოვანია კიდევ ერთი დინამიკა – PPP-შემოსავლის სტაბილური ზრდა. 2023 წელს ეს მაჩვენებელი 24,932 დოლარი იყო და ერთი წლის განმავლობაში იგი 13%-ით გაიზარდა. IMF-ის პროგნოზით, 2025 წლისთვის ეს რიცხვი 30,750 დოლარამდე აიწევს. ეს ნიშნავს არა მხოლოდ ინფლაციის მართვას და ლარის კურსის შედარებით სტაბილურობას, არამედ იმის ხაზგასმასაც, რომ შიდა ეკონომიკური აქტივობა და ფულადი რესურსების მოხმარების ეფექტიანობა იზრდება.
ეს ტენდენცია განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია რეგიონის ქვეყნებთან შედარებით. პოსტსაბჭოთა სივრცეში საქართველო ერთ–ერთი იმ ქვეყანათაგანია, რომელიც ნომინალურ სიღარიბესთან ერთად აჩვენებს PPP-ს რეალურ პროგრესს. სწორედ ამ მონაცემით ხდება ხილული, რომ ქვეყნის ეკონომიკური პოტენციალი მხოლოდ სტატისტიკურ მაჩვენებლებში არ იკარგება, არამედ გამოიკვეთება მოსახლეობის რეალურ შესაძლებლობებში – განათლებიდან ჯანდაცვამდე, ბინადრობის პირობებიდან ტექნოლოგიების მოხმარებამდე.
თუმცა, მიუხედავად ამ შთამბეჭდავი სტატისტიკისა, გამოწვევებიც რეალურია. PPP მონაცემები ვერ აფარებს თავს სიღარიბის დონეს, რეგიონულ უთანაბრობასა და შრომითი ბაზრის სისუსტეებს. მაღალი მსყიდველუნარიანობის პირობებში საჭიროა უფრო თანაბარი შემოსავლების გადანაწილება და ინკლუზიური ზრდის მექანიზმების ამოქმედება, რათა ყველა მოქალაქემ იგრძნოს იმ ეკონომიკური პროგრესის ნაწილი, რომელსაც მაკროეკონომიკური ინდიკატორები ასახავენ.
საბოლოოდ, IMF-ის მონაცემები საქართველოს არამხოლოდ სტატისტიკურ ნომრად, არამედ მზარდი შესაძლებლობების მქონე რეგიონულ მოთამაშედ წარმოაჩენს. საჭირო რჩება, რომ ეს პოტენციალი რეალურად იქცეს მოსახლეობის ყოველდღიური ცხოვრების ხარისხად – ამ მიზნის მისაღწევად კი აუცილებელია მიზნობრივი სახელმწიფო პოლიტიკა, გონივრული ინვესტიციები და ეფექტიანი მართვა.