შრომის ფასი რეგიონიდან რეგიონამდე: ხელფასების განსხვავებები საქართველოში

საქართველოს მასშტაბით ანაზღაურების მაჩვენებლები საგრძნობლად განსხვავდება, რაც ცალსახად მიუთითებს, რომ შრომის ღირებულება დამოკიდებულია არა მხოლოდ პროფესიულ პოზიციაზე, არამედ იმ რეგიონზეც, სადაც ადამიანი მუშაობს. სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემებით, 2024 წელს თბილისში საშუალო თვიური ნომინალური ხელფასი 2580 ლარს აღწევდა, მაშინ როდესაც რაჭა–ლეჩხუმსა და ქვემო სვანეთში – მხოლოდ 1060 ლარს. სხვაობა ორ–ნახევარჯერ მეტია.

ამ სხვაობის მთავარი განმაპირობებელი რეგიონის ეკონომიკური სტრუქტურაა. თბილისში კონცენტრირებულია უმსხვილესი კერძო და საერთაშორისო კომპანიები, ბანკები და აუთსორსინგის ცენტრები, რომლებიც კონკურენტულ ანაზღაურებას სთავაზობენ მაღალი კვალიფიკაციის მქონე კადრებს. ფინანსური, პროფესიული და IT მომსახურებები ძირითადად დედაქალაქშია თავმოყრილი, რაც პირდაპირ აისახება საშუალო ხელფასის მაჩვენებელზე.

სხვაგვარადაა აწყობილი ეკონომიკა რეგიონებში. აჭარაში, სადაც საშუალო ხელფასი 2210 ლარს შეადგენს, წამყვანი სექტორია ტურიზმი და მასთან დაკავშირებული სერვისები. აქ დამსაქმებლების დიდი ნაწილი სეზონურად აქტიურდება და სწორედ ამიტომ მაღალია შემოსავლები ზაფხულში, თუმცა წლიური სტაბილურობა მაინც დაბალია.

იმერეთი (2080 ლარი), სამეგრელო (1860 ლარი) და შიდა ქართლი (1820 ლარი) წარმოადგენენ იმ რეგიონებს, სადაც გადანაწილებულია სამრეწველო ობიექტები, მსხვილი სოფლის მეურნეობის კოოპერატივები და მცირე წარმოება. თუმცა მაღალი ღირებულების სფეროების სიმცირე ანაზღაურების ზრდას ზღუდავს.

კახეთში, სადაც ეკონომიკა მკაფიოდ აგრარულია, საშუალო ხელფასი 1480 ლარია. ქვემო ქართლსა (1450 ლარი) და მცხეთა–მთიანეთში (1440 ლარი) ანალოგიური მდგომარეობაა – დასაქმება ჭარბად მოდის ფიზიკურ და მომსახურების სამუშაოებზე, ნაკლებად ტექნოლოგიურ პოზიციებზე.

გურიაში საშუალო ხელფასი 1300 ლარია, ხოლო ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი ფიქსირდება რაჭა–ლეჩხუმსა და ქვემო სვანეთში – 1060 ლარი. ამ რეგიონებში არც მსხვილი დამსაქმებლები არიან, არც მაღალი ღირებულების ინდუსტრიაა განვითარებული. ხშირია შემთხვევები, როცა მაცხოვრებლები სამუშაოდ სხვაგან გადადიან, რაც თავად რეგიონში შრომის ბაზარს კიდევ უფრო ასუსტებს.

ამრიგად, საშუალო ხელფასი საქართველოში არა მხოლოდ შრომის რაოდენობაზე, არამედ იმაზეა დამოკიდებული, რა ტიპის ეკონომიკური სექტორი დომინირებს კონკრეტულ რეგიონში. ტექნოლოგიური, ფინანსური და პროფესიული მომსახურების კონცენტრაცია დედაქალაქს ანაზღაურების მხრივ ლიდერის პოზიციაზე ამყარებს, ხოლო სოფლის მეურნეობასა და მცირე სერვისებზე ორიენტირებული რეგიონები შედარებით დაბალ ანაზღაურებას ინარჩუნებენ.

ეს ასიმეტრია არ წარმოადგენს მხოლოდ ეკონომიკურ სტატისტიკას – ის რეალურ გავლენას ახდენს ადამიანების შრომით პირობებზე, განვითარების შესაძლებლობებზე და პროფესიულ მობილურობაზე. ეკონომიკური დივერსიფიკაციის გარეშე, რეგიონები რჩებიან განსხვავებული შესაძლებლობების სივრცეებად, სადაც ერთი და იგივე შრომა სხვადასხვა ფასად ფასდება.