შეძლებს თუ არა ილონ მასკი კაცობრიობის ახალ პლანეტაზე გადაყვანას?

ილონ მასკი კვლავ იპყრობს მსოფლიოს ყურადღებას თავისი, ერთი შეხედვით, დაუჯერებელი მიზნებით. მარსზე ადამიანების გაგზავნა, რომელიც რამდენიმე წლის წინ ფანტასტიკის ჟანრს მიეკუთვნებოდა, დღეს უკვე პოლიტიკის, ინჟინერიისა და ეროვნული ამბიციების ეპიცენტრშია. თუმცა, მიუხედავად პოლიტიკური მხარდაჭერისა და ტექნოლოგიური მონდომებისა, ამ გეგმის წარმატება ჯერ კიდევ მრავალი ბუნებრივი, ტექნიკური და პოლიტიკური ბარიერის გადალახვაზეა დამოკიდებული.

ადამიანების მარსზე გაგზავნას ამჟამად არ უშლის ხელს არცერთი სამართლებრივი შეზღუდვა, და SpaceX-ის გზაზე აღარ დგას არცერთი ამერიკული უწყება, რომელიც პროექტს აფერხებდა. მასკმა ეფექტიანად შეასუსტა ფედერალური ავიაციის ადმინისტრაციის (FAA) ზემოქმედება და მჭიდრო ურთიერთობა ჩამოაყალიბა პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის ადმინისტრაციასთან, რომელმაც პირდაპირ დაუჭირა მხარი მარსის მისიის იდეას. ტრამპმა მარსზე გაფრენა ამერიკის “ვარსკვლავური ბედისწერის” ნაწილადაც კი გამოაცხადა.

მაგრამ მაშინ, როდესაც პოლიტიკამ გზა გაუხსნა მასკის ოცნებას, ფიზიკის კანონები კვლავ უცვლელია. მარსზე გაფრენა, როგორც ორბიტული მოძრაობის ამოცანა, თეორიულად შესრულებადია. თუმცა საჭირო ხდება დროის ზუსტი გათვლა, კოორდინაცია და უპრეცედენტო ტექნოლოგიური ინფრასტრუქტურა. მაგალითად, მარსზე გასაფრენი „ფანჯარა“ მხოლოდ ორ წელიწადში ერთხელ იხსნება და თუ ამერიკას ნამდვილად სურს ადამიანების მარსზე გაგზავნა ტრამპის მეორე ვადის დასრულებამდე, ეს უნდა მოხდეს 2028 წლის ბოლოს. მიზნის მისაღწევად კი სატესტო, უპილოტო ფრენები 2026 წლიდან უნდა დაიწყოს.

ამ პროექტის მთავარი იმედი Starship-ზეა – გიგანტურ, სრულად ხელახალი გამოყენების უნარის მქონე ხომალდზე, რომელსაც მასკი თავის “მარსის კოლონიურ ტრანსპორტად” მოიხსენიებს. მისი მიზანია ერთდროულად 100-მდე ადამიანის გადაყვანა, რაც დღევანდელი სტანდარტებით წარმოუდგენლად გაბედული პროექტია. მაგრამ ამ იდეას მრავალი სირთულე ახლავს: Starship-ის მასა, საწვავის რაოდენობა და, რაც მთავარია, ორბიტაზე საწვავის გადატანის სისტემა – რამაც კაცობრიობის ისტორიაში ჯერ არ იმუშავა.

ამ დროისთვის სრულფასოვან Starship-ებს ჯერაც არ მიუღწევიათ დედამიწის ორბიტამდე. პირველი ორი, გაუმჯობესებული ვერსიის („Block 2“) ფრენა აფეთქებით დასრულდა – ერთი იანვარში, მეორე მარტში. თუ ეს ტემპი გაგრძელდება, SpaceX ვერ მოასწრებს საკმარისი სატანკერო ფრენების განხორციელებას 2026 წლისთვის. შესაბამისად, მარსის მისიის დროითი ჩარჩო სულ უფრო ვიწროვდება და პრაქტიკული შანსებიც მნიშვნელოვნად მცირდება.

ამავდროულად, Starship-ის დაგვიანება სერიოზულ დარტყმას აყენებს NASA-ს გეგმებსაც – არტემისის პროგრამას, რომლის მიზანიც მთვარეზე ადამიანის დაბრუნებაა. NASA-მ სწორედ Starship შეარჩია მთვარეზე დაშვების მოდულად, ხოლო 2027 წელს გეგმავდა Artemis III მისიის განხორციელებას. თუმცა, თუ Starship ვერ იმუშავებს, ვერც NASA შეძლებს საკუთარი გეგმის შესრულებას.

ეს ყველაფერი პოლიტიკურ კონკურენციაშიც ჯდება – ჩინეთი ღიად აცხადებს, რომ 2030 წლისთვის აპირებს საკუთარი ასტრონავტების მთვარეზე გაგზავნას. და მათი მისია ბევრად უფრო მარტივია: ნაკლებად კომპლექსური სისტემებითა და მაღალი საიმედოობით. ამიტომ ვაშინგტონში სულ უფრო აქტუალური ხდება შეკითხვა: თუ არა მარსი, მაშინ მაინც მთვარე ხომ უნდა დავიბრუნოთ?

ილონ მასკი, მიუხედავად ყველა დაბრკოლებისა, არ აჩერებს სვლას. მისი ხედვა გაცილებით შორს მიდის, ვიდრე მხოლოდ ერთი პრეზიდენტის ვადა. მარსზე კოლონიზაცია – ეს არის მისი მისია. მას სურს გააგრძელოს საქმე ნებისმიერ ადმინისტრაციასთან, ოღონდ მთავარია, არავინ ეღობოს გზაზე. და რაც მთავარია, მას აქვს საკმარისი ფინანსური და ტექნოლოგიური რესურსები, რომ ეს ოცნება დამოუკიდებლადაც სცადოს. სწორედ ამიტომაა ეს პროექტი არა მხოლოდ სამთავრობო მისია, არამედ პირადი მიზანი, რომელიც დედამიწის საზღვრებს სცილდება.

განსაკუთრებით რთული და სახიფათო ნაწილი უკანა გზის საკითხია. SpaceX-ის გეგმით, მარსზე წინასწარ უნდა იქნეს გაგზავნილი საწვავის საწარმოებელი ქარხანა, რომელიც ადგილობრივ რესურსებს – ნახშირორჟანგსა და ყინულს – გადაამუშავებს მეტანში. ეს იდეა შთაგონებულია რობერტ ზუბრინისგან, მასკის ერთ–ერთი ინტელექტუალური თანამგზავრისგან. თუმცა, ასეთი ქარხნის გაგზავნა მოითხოვს ან უზარმაზარ მზის პანელებს ან ახალბედა ბირთვულ ტექნოლოგიას – რაც პროექტს ისევ 2030-იანი წლებისთვის გადადებს.

შესაბამისად, რეალურ არჩევანად შესაძლოა დარჩეს: გავგზავნოთ ადამიანები მარსზე იმ იმედით, რომ საწვავის საწარმო მოქმედი იქნება მათი ჩასვლისას, ან გავუშვათ ისინი უზარმაზარი რისკით – ისე, რომ არ ვიცოდეთ დაბრუნების გზა არსებობს თუ არა. ეს სცენარი შორსაა იმ თავდაჯერებული გზავნილისგან, რასაც პრეზიდენტი კენედი გულისხმობდა, როდესაც ამბობდა, რომ კაცმა უნდა იფრინოს და უსაფრთხოდ დაბრუნდეს.

მიუხედავად სირთულეებისა, მასკის მიზანი მარტივია – არ შეჩერდეს. მან უკვე შექმნა სივრცე, რომელშიც მეცნიერება, პოლიტიკა და ბიზნესი ერთიანდება კაცობრიობის ახალი საზღვრების განსაზღვრისთვის. თუ გამოჩნდებიან ადამიანები, რომლებსაც ექნებათ გამბედაობა და სურვილი, გადადგან ეს ნაბიჯი – მასკს ეყოლება თანაგუნდელებიც და მოხალისეებიც. ის უკვე აღარ მოქმედებს როგორც ჩვეულებრივი მეწარმე – არამედ როგორც მეცნიერი, ძველი ეპოქის მოგზაური, რომელიც მზადაა წავიდეს “უცნობ სამყაროში”, შიშისა და დაბრუნების გარანტიის გარეშე.

მარსი უკვე აღარ არის მხოლოდ წითელი პლანეტა. ის იქცა კაცობრიობის მომავლის სიმბოლოდ. და თუ ილონ მასკი ამ მიზანს მიაღწევს, ეს აღარ იქნება მხოლოდ ტექნოლოგიური მიღწევა – ეს იქნება გლობალური ცივილიზაციის გადატვირთვა, რომელიც ჩვენს წარმოდგენას რეალურ შესაძლებლობებზე საფუძვლიანად შეცვლის.

მომზადებულია : ჟურნალ “ეკონომისტის” მიხედვით