ქართული კარტოფილის ბუმი: რა დგას ექსპორტის რეკორდული ზრდის მიღმა?

საქართველოს სოფლის მეურნეობის სექტორში მიმდინარე პოზიტიური ტენდენციების ფონზე, განსაკუთრებული ყურადღების ცენტრში მოექცა კარტოფილის ექსპორტის მაჩვენებლები, რომლებიც ბოლო სამი წელია სტაბილურად მზარდია და მიმდინარე წელს უკვე რეკორდულ დონეს მიაღწია. ოფიციალური სტატისტიკური მონაცემებით, იანვარ–თებერვლის პერიოდში, საქართველოდან ექსპორტირებული კარტოფილის რაოდენობა 26-ჯერ გაიზარდა, რამაც 7,8 მილიონი აშშ დოლარი და 26,865 ტონა შეადგინა. ეს განსაკუთრებით შთამბეჭდავია, თუ გასული წლების მონაცემებს შევადარებთ: 2024 წელს იგივე პერიოდის განმავლობაში ექსპორტირებული იყო მხოლოდ 931 ტონა, რომლის ღირებულებაც 303,220 აშშ დოლარს შეადგენდა, ხოლო 2023 წელს, ეს რიცხვები კიდევ უფრო დაბალი იყო – სულ რაღაც 795 ტონა, 95,480 დოლარის ღირებულებით.

ექსპორტის ასეთი უპრეცედენტო ზრდა განპირობებულია, ერთი მხრივ, ახალ საექსპორტო ბაზრებზე გასვლით და, მეორე მხრივ, ადგილობრივი წარმოების ზრდით. გასულ წლებში, ქართული კარტოფილის ერთადერთ მსხვილ საექსპორტო ბაზრად აზერბაიჯანი ითვლებოდა, თუმცა მიმდინარე წელს მთავარი იმპორტიორი ქვეყანა რუსეთი გახდა, რომელმაც მხოლოდ იანვარ–თებერვლის პერიოდში 5,2 მილიონი აშშ დოლარის ღირებულების 13,610 ტონა ქართული კარტოფილი შეიძინა. რუსეთის ბაზარზე შესვლასთან ერთად, საქართველომ წარმატებით აითვისა სხვა ქვეყნებიც, მათ შორის, სომხეთი, ყაზახეთი, თურქმენეთი, მოლდოვა და უზბეკეთი, რამაც ქართული კარტოფილის საექსპორტო გეოგრაფია მნიშვნელოვნად გააფართოვა.

ქართული კარტოფილის ექსპორტის ბაზრების მრავალფეროვნების მიუხედავად, მისი უმსხვილესი მყიდველების სამეულში რუსეთი, აზერბაიჯანი და სომხეთი დომინირებენ. აზერბაიჯანში ქართული კარტოფილის ექსპორტი 1,8 მილიონ დოლარს აღწევს, რაც 10,361 ტონას მოიცავს, ხოლო სომხეთში – თითქმის ნახევარ მილიონ დოლარსა და 2,151 ტონას.

ექსპორტის ზრდის ფონზე, აღსანიშნავია ისიც, რომ კარტოფილის იმპორტის მაჩვენებლები საქართველოში მნიშვნელოვნად იკლებს. მიმდინარე წლის იანვარ–თებერვალში იმპორტის რაოდენობა 1229 ტონამდე შემცირდა, რომლის საერთო ღირებულებამაც 402,670 აშშ დოლარი შეადგინა. წინა წლებში, მაგალითად 2023 წლის იმავე პერიოდში, საქართველოს იმპორტი გაცილებით მაღალი – 8907 ტონა და 2,5 მილიონი დოლარი იყო. აღსანიშნავია, რომ შეიცვალა იმპორტიორი ქვეყნების სტრუქტურაც. თუ გასული წლის დასაწყისში საქართველო კარტოფილს რუსეთიდან და ბელარუსიდან ყიდულობდა, წელს იმპორტის ძირითადი წყარო თურქეთი გახდა, რომელსაც გერმანია და ნიდერლანდები მოსდევენ.

აღნიშნული მონაცემები ხაზს უსვამს იმ პოზიტიურ დინამიკას, რომელიც საქართველოს სოფლის მეურნეობის სექტორში ვითარდება. ეს აჩვენებს, რომ ქვეყანაში გაიზარდა კარტოფილის ადგილობრივი წარმოების ეფექტიანობა და ხარისხი, რამაც შესაძლებლობა მისცა ქართულ კარტოფილს საერთაშორისო ბაზრებზე კონკურენტუნარიანობის ამაღლება. ამავდროულად, ექსპორტის ზრდა მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ ქვეყნის სოფლის მეურნეობის განვითარებისთვის, არამედ ზოგადად ეკონომიკური სტაბილურობისთვისაც, რადგან იგი ხელს უწყობს ქვეყანაში დამატებითი შემოსავლების შემოდინებასა და სავაჭრო ბალანსის გაუმჯობესებას.

მიუხედავად ასეთი წარმატებისა, გამოწვევები კვლავ რჩება. ექსპორტის კიდევ უფრო ზრდისთვის აუცილებელია ბაზრის დივერსიფიკაცია, ხარისხობრივი კონტროლის გაუმჯობესება და საერთაშორისო სტანდარტების დაცვა, რადგან ამ ეტაპზე ძირითადი ექსპორტი რუსეთზეა დამოკიდებული, რაც გრძელვადიან პერსპექტივაში რისკებს შეიცავს.

როგორც ჩანს, საქართველოში კარტოფილის ბუმი ჯერ მხოლოდ დასაწყისია და მომდევნო წლებში ქვეყანას რეალური შანსი აქვს გახდეს რეგიონის ერთ–ერთი მთავარი მოთამაშე ამ პროდუქტით საერთაშორისო ბაზარზე. თუმცა, ეს მნიშვნელოვანი შედეგები მაინც მოითხოვს ფრთხილ მიდგომას და შემდგომ ნაბიჯებს, რათა მდგრადი განვითარება გარანტირებული იყოს.