ქართული ბანკების საკრედიტო ბაზრის სურათი 2025 წლის მარტის მდგომარეობით: ზრდის ახალი ეტაპი და სექტორული დინამიკა

2025 წლის პირველი კვარტალი საქართველოს საფინანსო სექტორისთვის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ეტაპი გახდა, რაც უკავშირდება საკრედიტო პორტფელის მკვეთრ ზრდას და დაკრედიტების სტრუქტურის მნიშვნელოვან ცვლილებებს. ეროვნული ბანკის (სებ) მიერ გამოქვეყნებული მონაცემებით, მარტის ბოლოსთვის ქართული ბანკების მთლიანი საკრედიტო პორტფელი 63 მილიარდ ლარს შეადგენდა, რაც წლიურად 16.6%-იანი ზრდაა. ეს რიცხვი ხაზგასმით აჩვენებს ეკონომიკის დინამიკას და სამომხმარებლო, კორპორაციული და მცირე ბიზნესის სეგმენტებზე მზარდ ინტერესს, რომლებიც ერთად ავითარებენ ქვეყნის საფინანსო ბაზარს.

საკრედიტო პორტფელის სტრუქტურული ანალიზი ცხადყოფს, რომ ყველაზე დიდი წილი სამომხმარებლო სესხებზე მოდის — 23.7 მილიარდი ლარით. მომხმარებლების პირადი საჭიროებების დაფინანსების მზარდი მოთხოვნა, ცხოვრების დონის გაუმჯობესებისკენ სწრაფვა და საბანკო პროდუქტების გამარტივებული პირობები ერთობლივად ქმნის ამ სეგმენტის დომინაციას. კორპორაციული სეგმენტის პორტფელი 22.5 მილიარდ ლარს აღწევს, რაც მიუთითებს, რომ ბიზნესის განვითარება და ინვესტიციების ზრდა საქართველოში თანმიმდევრული პროცესია. მცირე ბიზნესზე გაცემულია 10 მილიარდი ლარი, ხოლო მიკრო ბიზნესზე — 8 მილიარდი ლარი, რაც ასევე ასახავს მეწარმეობრივი აქტივობის ზრდას ქვეყნის მასშტაბით.

კორპორაციული დაკრედიტების განხილვისას საინტერესო სურათი იკვეთება. ლიდერი სექტორი უძრავი ქონების დეველოპმენტია, რომლის საკრედიტო პორტფელმა 4.1 მილიარდ ლარს გადააჭარბა და წლიურ ჭრილში 42%-იანი ზრდა აჩვენა. ეს მაჩვენებელი ნათლად მეტყველებს, რომ სამშენებლო და უძრავი ქონების ბაზარი კვლავ ერთ–ერთ წამყვან სექტორად რჩება ეკონომიკაში, რაც თბილისში და სხვა დიდ ქალაქებში მიმდინარე მასშტაბურ პროექტებს უკავშირდება.

მეორე ადგილზეა მომსახურების სექტორი, 3.66 მილიარდი ლარის პორტფელით და 26%-იანი წლიური ზრდით. ეს ზრდა ასახავს სერვისებზე მოთხოვნის განუხრელ ზრდას, რაც, თავის მხრივ, ეკონომიკური სტრუქტურის სერვისზე ორიენტაციის ტენდენციას ადასტურებს. მესამეზე უძრავი ქონების მენეჯმენტია 3.4 მილიარდი ლარით, ხოლო სოფლის მეურნეობა, რომელიც 3.3 მილიარდი ლარით მეოთხე ადგილს იკავებს, ეკონომიკის დივერსიფიკაციისკენ გადადგმულ ნაბიჯად უნდა ჩაითვალოს, მიუხედავად იმისა, რომ სოფლის მეურნეობის დაკრედიტების ზრდა მხოლოდ 4%-ს შეადგენს.

ტურიზმის სექტორი, რომელიც საქართველოს ეკონომიკისთვის სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი მიმართულებაა, 3 მილიარდი ლარის საკრედიტო პორტფელით მეხუთე ადგილზეა. თუმცა წლიური ზრდა ამ სეგმენტში მხოლოდ 1%-ია, რაც ტურიზმის ზრდის ტემპის შემცირებაზე შეიძლება მიუთითებდეს, ან სექტორში მომხდარ სტრუქტურულ ცვლილებებს ასახავდეს.

განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს ბენზინგასამართი სადგურებისა და ბენზინის იმპორტიორების საკრედიტო პორტფელის 77%-იან წლიურ ზრდას, რაც ერთ–ერთი ყველაზე დინამიკური სეგმენტია მიმდინარე წელს. ანალოგიურად, მნიშვნელოვანი ზრდა აღინიშნება ბანკთაშორისი ფინანსური ინსტრუმენტების კატეგორიაში — 139%-ით, რაც ბაზარზე საბანკო ინსტრუმენტების აქტიური გამოყენების ზრდაზე მიუთითებს.

სამშენებლო მასალების წარმოება და ვაჭრობა, ტელეკომუნიკაცია, სამომხმარებლო საქონლის წარმოება, ფარმაცევტიკა და ჯანდაცვა ასევე უჩვენებენ პოზიტიურ დინამიკას, 18%-დან 41%-მდე ზრდის მაჩვენებლებით, რაც ეკონომიკის მრავალი სექტორის ერთდროულად გაძლიერებაზე მიუთითებს.

თუმცა ყველა სექტორი თანაბრად წარმატებული არ ყოფილა. მძიმე მრეწველობამ (-4%) და ექსპორტიორებმა (-5%) წლიური დაკლება განიცადეს, ხოლო სახელმწიფო ორგანიზაციებზე გაცემული სესხების მოცულობა მკვეთრად, 41%-ით შემცირდა. ეს ტენდენციები ეკონომიკური პრიორიტეტების ცვლილებაზე, კერძო სექტორზე მეტი ფოკუსირების აუცილებლობაზე და ექსპორტის სექტორში არსებული გამოწვევების საჭიროებაზე მიგვანიშნებს.

საერთო სურათის შეფასებით შეიძლება ითქვას, რომ 2025 წლის პირველი კვარტალი საქართველოს საკრედიტო ბაზრისთვის წარმატების ეტაპად მიიჩნევა. სამომხმარებლო და ბიზნეს დაკრედიტების ერთდროული ზრდა, მრავალფეროვანი სექტორული დინამიკა და ინფრასტრუქტურულ პროექტებზე ორიენტაცია მომავალში ქვეყნის ეკონომიკური ზრდის მდგრადი საფუძველი შეიძლება გახდეს. თუმცა, აუცილებელია ყურადღება მიექცეს იმ სექტორებსაც, რომლებიც ზრდის ტემპს კარგავენ, რათა ეკონომიკური ბალანსი სრულად შენარჩუნდეს. საქართველოში საფინანსო ბაზარი განაგრძობს ტრანსფორმაციას და, თუ სიფრთხილით მართეს, მას შეუძლია კიდევ უფრო მძლავრ ეკონომიკურ ტალღას დაუდოს საფუძველი მომდევნო წლებში.