ტრამპის ტარიფები – როგორ ემუქრება Apple-სა და Amazon-ს ამერიკული პროტექციონიზმი

2025 წლის აპრილმა მოულოდნელად მოიტანა გლობალური ტექნოლოგიური სამყაროსთვის ძალზე მტკივნეული შოკი. აშშ–ის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა დააანონსა რიგი საბაჟო ტარიფების მკვეთრი ზრდა იმპორტირებულ პროდუქციაზე — ნაბიჯი, რომელმაც არამხოლოდ საერთაშორისო სავაჭრო ურთიერთობები დააზარალა, არამედ საკუთრივ ამერიკულ ტექნოლოგიურ გიგანტებსაც პირდაპირ დაარტყა. ტარიფების ეს აფეთქება უკვე აისახა კომპანიების საბირჟო ღირებულებებზე: Meta და Nvidia-ის აქციები დაეცა 5%-ით, ხოლო Apple და Amazon — 6%-ით.

მთავარი პრობლემა იმაში მდგომარეობს, რომ ამერიკული ტექნოლოგიური კომპანიები სრულად არიან ჩართული გლობალურ მიწოდების ჯაჭვებში. მაგალითად, Apple-ის შემოსავლების ნახევარზე მეტი დამოკიდებულია იმ iPhone-ებზე, რომლებიც იწარმოება ჩინეთსა და ინდოეთში, ხოლო მისი სხვა პროდუქტების დიდი ნაწილი ვიეტნამიდან მოდის. მსგავსი სიტუაციაა Amazon-ის შემთხვევაშიც, რომელიც უზარმაზარ რაოდენობით ყიდის ჩინურ პროდუქციას თავის პლატფორმაზე.

ტრამპის გადაწყვეტილება იმპორტის გადასახადების 10-დან 49 პროცენტამდე გაზრდაზე, განსაკუთრებით აზიური ქვეყნებისთვის, როგორიცაა ჩინეთი, ვიეტნამი და ინდოეთი, ფუნდამენტურად ცვლის თამაშის წესებს. ჩინეთიდან იმპორტირებული პროდუქცია უკვე 9 აპრილიდან დამატებით 34%-იანი ტარიფით დაიბეგრება, რაც არსებითად გაზრდის პროდუქციის ფასს ამერიკულ ბაზარზე და, შესაბამისად, თავად ამერიკელი მომხმარებლებისთვისაც.

საქმე მხოლოდ ელექტრონიკას არ ეხება — ავტომობილების შემთხვევაში, ფასები 2500 დოლარით გაიზრდება, ხოლო პრემიუმ მოდელების შემთხვევაში — ზრდა შესაძლოა 20,000 დოლარსაც მიაღწიოს. ამ ფონზე Goldman Sachs-ის ანალიტიკოსები უკვე საუბრობენ რეცესიის ალბათობის ზრდაზე 20%-დან 35%-მდე. და მაინც, ტრამპი დარწმუნებულია, რომ ამერიკელი მომხმარებელი მზად არის მეტი გადაიხადოს ადგილობრივად წარმოებული პროდუქციისთვის — თუმცა რეალობა შესაძლოა სრულიად საპირისპირო აღმოჩნდეს.

აღსანიშნავია, რომ ტარიფებიდან გამონაკლისებიც არსებობს — მაგალითად, ნახევარგამტარები ამჯერად გამორიცხულია ახალი წესებიდან. ეს გადაწყვეტილება პირდაპირაა დაკავშირებული აშშ–ის დამოკიდებულებასთან ტაივანურ ჩიპებზე, რომელთაგან ლოგიკური ჩიპების 44% სწორედ იქიდან მიეწოდება ამერიკას. მიუხედავად ამისა, გაურკვეველია გავრცელდება თუ არა მათზეც საყოველთაო 10%-იანი საბაჟო გადასახადი.

ასევე გაუქმდა წესი, რომლის მიხედვითაც ამერიკელ მომხმარებლებს შეეძლოთ ყოველთვიურად 800 დოლარამდე ღირებულების პირადი პროდუქტი ჩინეთიდან და ჰონგ–კონგიდან შეუფერხებლად და უტარიფოდ შემოეტანათ. ეს ახალი რეგულაცია პირველ რიგში ინტერნეტ–კომერციის მოთამაშეებზე, მაგალითად Temu-ზე, მოახდენს მნიშვნელოვან ზეწოლას.

ამ მოვლენების ფონზე სწრაფად გააქტიურდნენ პროგრამული უზრუნველყოფის შემქმნელები და ლოგისტიკის კონსულტანტები, რომლებიც ცდილობენ კომპანიის წარმომადგენლებს შესთავაზონ გადაწყვეტილებები, რაც დაეხმარება მათ ახალი საბაჟო სისტემის პირობებში ოპერირების ოპტიმიზაციაში. მათ შორის არიან საბაჟო ბროკერებიც, რომლებიც სავარაუდოდ, მომდევნო თვეებში გაზრდილ მოთხოვნას მიიღებენ.

საინტერესოა, რომ აშშ–ის ტარიფულ დარტყმაში 180-ზე მეტი ქვეყანაა მოყოლილი — მათ შორის ისინიც, ვინც არც ეკონომიკურად არის დაკავშირებული ამერიკასთან და არც საექსპორტო პოტენციალი გააჩნია. გამონაკლისია რუსეთი, რომელიც სანქციების გამო საერთოდ არ შედის ვაჭრობის ობიექტად აშშ–ისთვის. ეს კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ ტრამპის ახალი სავაჭრო პოლიტიკა ნაკლებად ეფუძნება ეკონომიკურ ლოგიკას და მეტად პოლიტიკურ პოზიციონირებას.

ეს ნაბიჯები ტრადიციულად ეხმიანება ტრამპის ეკონომიკურ ნაციონალიზმს — სტრატეგიას, რომელიც ცდილობს აშშ–ში შიდა წარმოების გაძლიერებას. თუმცა, ქვეყნისთვის, რომელმაც ბოლო სამი ათწლეულის განმავლობაში მძლავრად მოახდინა გადასვლა მწარმოებლიდან მომხმარებელზე და ამ პროცესში ღრმად დამოკიდებული გახდა ჩინურ პროდუქციაზე, ამგვარი გარდაქმნა მხოლოდ ტარიფებით ვერ მიიღწევა. საჭიროა სტრატეგიული, მრავალწლიანი სამოქმედო გეგმები, რომლებიც ადგილობრივი წარმოების რეალურ წახალისებას და სამუშაო ადგილების აღდგენას ითვალისწინებს.