საქართველოსა და გაერთიანებული სამეფოს ურთიერთობები: სად იმალება ეკონომიკური თანამშრომლობის გამოუყენებელი პოტენციალი?

საქართველოსა და გაერთიანებული სამეფოს ეკონომიკური ურთიერთობები ბოლო წლებში მზარდი ტენდენციით ვითარდება, თუმცა ამ თანამშრომლობას ჯერ კიდევ არ მოჰყოლია ისეთი მოცულობა და ხარისხი, რაც ქვეყნების ეკონომიკურ სტრუქტურასა და გეოპოლიტიკურ ინტერესებს შეესაბამება. მიუხედავად სტრატეგიული დეკლარაციებისა და მრავალმხრივი მექანიზმებისა, ურთიერთობები სექტორების მიხედვით განსხვავდება როგორც ინტენსივობით, ისე რეალური შედეგებით.

2025 წლის იანვარ–აპრილში საქართველოდან გაერთიანებულ სამეფოში ექსპორტმა შეადგინა მხოლოდ 4.4 მილიონი აშშ დოლარი, ხოლო 2024 წელს მთლიანმა მაჩვენებელმა – 16.9 მილიონი (წყარო: საქსტატი). იმპორტი ბევრად აღემატება ექსპორტს და მოიცავს ავტომობილებს, სამომხმარებლო ტექნიკას, ალკოჰოლურ სასმელებსა და სამრეწველო პროდუქციას. ქართული საექსპორტო პროდუქტები ძირითადად მოიცავს ავიაციის ნაწილებს, ნავთობის გაზებს, მუყაოსა და ტურბოძრავებს, რაც ხაზს უსვამს დივერსიფიკაციის აუცილებლობას.

ციფრების მიღმა დგას გაცილებით ფართო ეკონომიკური სურათი: გაერთიანებული სამეფო ინვესტიციების მოცულობით ერთ–ერთი ლიდერია საქართველოში, განსაკუთრებით ენერგეტიკის, ფინანსებისა და ბიზნესსერვისების მიმართულებით. თანამშრომლობა ასევე მოიცავს განათლებას, ტურიზმსა და ტექნოლოგიებს – თუმცა მათი განვითარების დონე და პოტენციალი განსხვავდება.

ქვემოთ მოცემულია სექტორების პოზიციონირება არსებული თანამშრომლობისა და პოტენციალის გათვალისწინებით:

სექტორების პოზიციონირების მატრიცა
(არსებული თანამშრომლობის დონე / ზრდის პოტენციალი)

საინვესტიციო სექტორი – გაერთიანებული სამეფო უკვე წარმოდგენილია საქართველოში როგორც მსხვილი ინვესტორი. BP-ის მრავალწლიანი ყოფნა და სხვა მსხვილი კომპანიების აქტივობა ქმნის სტაბილურ ფონს. თუმცა ინვესტიციების დივერსიფიკაცია ტექნოლოგიებსა და მწვანე სექტორებში ჯერაც საწყის ეტაპზეა. შესაძლოა გაჩნდეს ინტერესიც ისეთი სფეროების მიმართ, როგორიცაა ენერგოეფექტური მშენებლობა, ცირკულარული მოდელები, აგროტექნოლოგიები და კლიმატზე მორგებული ფინანსური სერვისები.

ენერგეტიკა – ეს სექტორი დღესაც ერთ–ერთი ყველაზე მტკიცეა ორმხრივ ურთიერთობებში, თუმცა მომავალ ეტაპზე გადასასვლელად აუცილებელია განახლებადი ენერგიების პორტფელის გაფართოება. მზისა და ქარის ენერგიის პოტენციალი საქართველოში მაღალია, თუმცა მის შესასწავლად და გამოსაყენებლად საჭიროა საერთაშორისო ტექნოლოგიებისა და კაპიტალის მოზიდვა. გაერთიანებული სამეფოს გამოცდილება ამ მიმართულებით განსაკუთრებით ღირებულია.

ვაჭრობა – თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმების მიუხედავად, ქართული პროდუქცია ჯერ კიდევ არ არის ინტეგრირებული ბრიტანულ ბაზარზე მასშტაბურად. თუმცა ბრიტანეთში მზარდია მოთხოვნა ბუნებრივ, ორგანულ, მცირე სერიებზე დაყრდნობილ და ეთიკურ პროდუქტებზე, რაც კარგად თანხვედრაში მოდის საქართველოს ტრადიციულ და ბუნებრივ წარმოებასთან. განსაკუთრებული პოტენციალი აქვს ღვინოს, თაფლს, ეთერზეთებს, ხელნაკეთ დიზაინს. ამისთვის საჭიროა მეტი ყურადღება ბრენდინგზე, სტანდარტებზე, ტრანსპორტირებასა და ონლაინ კომერციის არხებზე.

ტურიზმი – ბრიტანული ავიაკომპანიების დაბრუნებამ და რეგულარული ფრენების ზრდამ გააძლიერა ტურისტული ნაკადები. ბრიტანეთის ბაზარი მაღალი პოტენციალით გამოირჩევა, განსაკუთრებით ღვინის ტურიზმის, კულინარიული მარშრუტების, ეკოტურიზმის და კულტურული მემკვიდრეობის მიმართულებით. საქართველოს შეუძლია პოზიციონირება, როგორც უნიკალური, ჯერ კიდევ ნაკლებად ცნობილი დანიშნულების ადგილი, განსაკუთრებით ზაფხულისა და შემოდგომის სეზონებში. მნიშვნელოვანია ადგილობრივი ტურიზმის ინფრასტრუქტურის მომზადება ბრიტანელი ტურისტის მოთხოვნებთან შესაბამისობაში.

ტექნოლოგიები – საქართველოს ტექნოლოგიური სექტორი სწრაფად ვითარდება, განსაკუთრებით ფინტექისა და IT აუთსორსინგის მიმართულებით. ბრიტანეთს აქვს ინტერესი რეგიონულ, სტაბილურ პარტნიორებთან, რაც საქართველოს უპირატესობად აქცევს. განსაკუთრებით საინტერესოა ინგლისურენოვანი მომსახურება, სპეციალიზებული კადრების მომზადება და კიბერუსაფრთხოება. ქვეყნის სწრაფი ციფრული ტრანსფორმაცია და სტარტაპ ეკოსისტემის გაძლიერება ამ შესაძლებლობას კიდევ უფრო ზრდის.

განათლება – არსებული თანამშრომლობა სტაბილურია, განსაკუთრებით Chevening-ის სტიპენდიების, ბრიტანეთის საბჭოს პროგრამებისა და უნივერსიტეტთა პარტნიორობების ფარგლებში. თუმცა, მასშტაბური ზრდა ნაკლებად მოსალოდნელია – შესაძლებელია მხოლოდ კონკრეტული მიმართულებების გაღრმავება, მაგალითად ერთობლივი კვლევები, ციფრული სწავლის პლატფორმები ან პროფესიული გადამზადების პროექტები კერძო სექტორის მონაწილეობით.

ინფრასტრუქტურა – მიუხედავად იმისა, რომ UK Export Finance-ს აქვს გამოყოფილი 4 მილიარდი ფუნტის კრედიტის ლიმიტი, პრაქტიკაში ეს ჯერ არ გარდაქმნილა სრულფასოვან თანამშრომლობად. პერსპექტივა იქნება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ გაჩნდება კონკრეტული პროექტები – ურბანული ტრანსპორტის, მწვანე ინფრასტრუქტურის ან ლოგისტიკური ჰაბების განვითარების კუთხით. ამისათვის საჭიროა ინვესტორებისთვის მორგებული შეთავაზებების და თანადაფინანსების მექანიზმების მომზადება.

საქართველოსა და გაერთიანებულ სამეფოს შორის ურთიერთობები უკვე მოიცავს მრავალ სფეროს, თუმცა გარკვეულ მიმართულებებში პოტენციალი ჯერ კიდევ სრულად არ არის გამოყენებული. ის სფეროები, სადაც თანამშრომლობა სუსტია, მაგრამ პოტენციალი მაღალია — განსაკუთრებით ტექნოლოგიები, ვაჭრობა და ტურიზმი — საჭიროებენ მეტი ინსტიტუციური და კერძო სექტორის ძალისხმევას, რომ ერთობლივი ურთიერთობები კიდევ უფრო გაღრმავდეს.