საქართველოს რკინიგზა: ტრანსპორტირების სტაბილური ზრდა და რეგიონული ტენდენციები

საქართველოს რკინიგზის სატვირთო გადაზიდვების მოცულობა 2024 წელს 0.9%-ით გაიზარდა და 13.7 მილიონ ტონას მიაღწია. ეს ზრდა, შესაძლოა, მცირე ჩანდეს, მაგრამ ის მიუთითებს რკინიგზის სტაბილურ ფუნქციონირებასა და მისი მნიშვნელობის გაძლიერებაზე როგორც ქვეყნის შიგნით, ისე საერთაშორისო და ტრანზიტულ მარშრუტებზე.

საანგარიშო მონაცემები ცხადყოფს, რომ გადაზიდული ტვირთის 59.4% ტრანზიტულ გადაზიდვებზე მოდის, რაც საქართველოს, როგორც სატრანსპორტო ჰაბის, მნიშვნელოვან როლს უსვამს ხაზს. ეს მაჩვენებელი ადასტურებს, რომ ქვეყანა კვლავ რჩება ევრაზიული სატრანსპორტო ქსელის ერთ–ერთ საკვანძო რგოლად. ამასთან, 30.2% მოდის საერთაშორისო გადაზიდვებზე, ხოლო 10.4% – ადგილობრივ გადაადგილებაზე, რაც მიუთითებს, რომ ქვეყნის შიდა ტვირთბრუნვა შედარებით ნაკლებად დომინირებს საერთო მოცულობაში.

2024 წელს საერთაშორისო გადაზიდვების უმრავლესობა – 74.4% – იმპორტირებულ ტვირთებზე მოდიოდა, ხოლო 25.6% – ექსპორტირებულზე. ქვეყნების მიხედვით, რკინიგზით შემოტანილი ტვირთის თითქმის ნახევარი (42.1%) რუსეთიდან მოდის, რასაც მოჰყვება აზერბაიჯანი 27.1%-ით. დანარჩენი ქვეყნების წილი 10%-ზე ნაკლებია. ამავდროულად, ექსპორტის მიმართულებით, საქართველოს რკინიგზით გატანილი ტვირთის 10.2% რუსეთისკენ წავიდა, 10.1% – ყაზახეთისკენ, ხოლო 8.1% – სომხეთისკენ.

საინტერესო ტენდენცია შეინიშნება ტრანზიტულ გადაზიდვებში, სადაც დანიშნულების ქვეყნების რიგში ლიდერობენ ნიდერლანდები (16.1%), თურქეთი (8.2%), ჩინეთი (5.1%), აშშ, იტალია და რუმინეთი (3%-იანი წილით). ეს ცხადყოფს, რომ საქართველომ ტვირთების გლობალურ გადაადგილებაში მნიშვნელოვანი ადგილი დაიკავა, განსაკუთრებით ენერგომატარებლებისა და სამრეწველო საქონლის ტრანზიტის კუთხით.

გამომგზავნი ქვეყნების მიხედვით, 2024 წელს ტრანზიტული ტვირთის 5.9% ბრაზილიიდან მოდიოდა, 2.1% – უკრაინიდან, 1.5% – თურქეთიდან, 1.3% – საბერძნეთიდან, რაც ცხადყოფს, რომ საქართველოს რკინიგზა არა მხოლოდ რეგიონის შიგნით, არამედ შორეული ეკონომიკური ზონების დაკავშირებაშიც მნიშვნელოვან როლს ასრულებს.

ტვირთის ტიპების მიხედვით, საერთო მოცულობის 39.0% მოდიოდა კოქსსა და რაფინირებულ ნავთობპროდუქტებზე, 20.4% – ქიმიკატებსა და პლასტმასის პროდუქტებზე, ხოლო 15.7% – სამთო და კარიერულ პროდუქციაზე. ეს აჩვენებს, რომ საქართველოს რკინიგზა დიდწილად მძიმე მრეწველობისა და ენერგომატარებლების გადაზიდვაზეა ორიენტირებული.

ლოკალური გადაზიდვების შემთხვევაში, 61.8% მოდის სამთო და კარიერულ პროდუქტებზე, რაც ხაზს უსვამს ქვეყნის შიდა ინდუსტრიული რესურსების გადაადგილების აუცილებლობას. საერთაშორისო იმპორტში კი 47.0% კოქსსა და ნავთობპროდუქტებზე მოდის, რაც მეტყველებს საქართველოზე, როგორც ენერგომატარებლების მნიშვნელოვანი ჰაბის როლზე.

2024 წლის მონაცემები ადასტურებს, რომ საქართველოს რკინიგზა კვლავაც მნიშვნელოვან როლს თამაშობს როგორც შიდა, ასევე საერთაშორისო და ტრანზიტულ გადაზიდვებში. მიუხედავად იმისა, რომ ზრდა 0.9%-ით შეზღუდული იყო, ქვეყნის სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის სტაბილურობა და გლობალურ ტვირთბრუნვაში მონაწილეობა ზრდის მნიშვნელოვან საფუძველს ქმნის.

იმ ფონზე, რომ საქართველო განაგრძობს სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურის განვითარებას, რკინიგზის როლი შესაძლოა კიდევ უფრო გაიზარდოს. ეს განსაკუთრებით აქტუალური ხდება, როდესაც ალტერნატიული სავაჭრო მარშრუტები აქტიურად ვითარდება და ქვეყანა ცდილობს, კიდევ უფრო განმტკიცდეს როგორც ევრაზიული სატრანსპორტო ჰაბი.