საქართველოს დერეფანი სტრუქტურული ცვლილებების ზღვარზე

2025 წლის პირველ ნახევარში საქართველოს სატრანზიტო დერეფანი დგას მნიშვნელოვანი გარდატეხის წინაშე — ტვირთნაკადის საერთო მოცულობამ 229,000 ტრაილერი შეადგინა, რაც გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 4%-იანი კლების ტოლია. ეს ცვლილება კარგად ასახავს რეგიონული ლოგისტიკის ახალ გეოეკონომიკურ რეალობას: მიუხედავად იმისა, რომ თურქეთისა და აზერბაიჯანის მიმართულებით ტრანზიტი შემცირდა, სანაცვლოდ მნიშვნელოვნად არის გაზრდილი ნაკადები სომხეთის მიმართულებით, სადაც ტრაილერების რაოდენობა წლიურად 2%-ით გაიზარდა და 57,500-ს მიაღწია.

შემოსავლების სამსახურის სტატისტიკა მიუთითებს, რომ ქვეყნის გადაკვეთის ნებართვის მოსაკრებლებიდან სახელმწიფო ბიუჯეტში შესული თანხა შემცირებულია და 80 მილიონ ლარს შეადგენს. თითოეული სატრანზიტო ტრაილერისთვის 350-ლარიანი მოსაკრებელი ქმნის სტაბილურ შემოსავლის წყაროს, თუმცა წლიური კლება ხაზგასმით აჩვენებს სატრანსპორტო დერეფნის მგრძნობელობას გარე ფაქტორების ცვლილებისადმი.
ტოპ-5 დანიშნულების ქვეყნებს შორის აშკარაა განსხვავებული ტრენდები: აზერბაიჯანის მიმართულებით 2%-იანი კლება, თურქეთის შემთხვევაში კი უკვე 16%-იანი შემცირებაა, მაშინ როცა რუსეთის მიმართულებით ტვირთნაკადი 17%-ით შემცირდა. ამავდროულად, ყაზახეთისა და თურქმენეთის მიმართულებით სატრანზიტო მოძრაობა მცირე, მაგრამ მზარდია, ხოლო უკრაინის მიმართულება აბსოლუტურად გამონაკლისია — ტრაილერების ნაკადმა 145%-ით მოიმატა, რაც შესაძლოა უკრაინისთვის სამხრეთის დერეფნის სტრატეგიულად გამყარებულ როლზე მიანიშნებდეს.
დრამატული კლებაა შვეიცარიისა და არაბთა გაერთიანებული საამიროების მიმართულებებზე, შესაბამისად 43% და 67%-იანი შემცირებით, რაც ტრანზიტული ინტერესების გარდამავალ დინამიკაზე მიუთითებს. სხვა ცენტრალური აზიის ქვეყნების (უზბეკეთი, თურქმენეთი) მიმართულებით რჩება დინამიკა, თუმცა მთავარი ყურადღება სომხეთისა და უკრაინის ტრანზიტზე ინაცვლებს.

რეგიონის ლოგისტიკური არქიტექტურა კვლავაც ძვრების ეპიცენტრშია: გეოპოლიტიკური გამოწვევები, საერთაშორისო სანქციები, ომის ფაქტორები და ახალი სავაჭრო პრიორიტეტები ერთიანად აყალიბებს სატრანზიტო დერეფნის ახალ წესრიგს. საქართველოსთვის განსაკუთრებით კრიტიკულია ამ სტრუქტურულ ცვლილებებში მოქნილი ადაპტაცია — ინვესტიციების ზრდა ტრანზიტული ინფრასტრუქტურის მოდერნიზაციაში, ელექტრონული სისტემების და საკონტროლო მექანიზმების გაძლიერება და ახალი ბაზრებისკენ ლოგისტიკური სერვისების დივერსიფიკაცია.
2025 წლის პირველი ნახევრის სტატისტიკა ნათლად აჩვენებს, რომ საქართველო რჩება რეგიონული ტრანზიტის მთავარ ჰაბად, მაგრამ ახალი გამოწვევები და დინამიკურად ცვალებადი სატვირთო ნაკადები მოითხოვს სწრაფ და ანალიტიკურად მოფიქრებულ გადაწყვეტილებებს — რათა ქვეყანა არ გახდეს მხოლოდ „გამტარი პასაჟი“, არამედ გადაიქცეს მაღალი დამატებული ღირებულების მქონე ლოგისტიკურ პლატფორმად, სადაც სახელმწიფო შემოსავლები და ეკონომიკური სარგებელი სტაბილურად გაიზრდება.