რატომ ძვირდება ყავა და რატომ არ უნდა ველოდოთ ფასების შემცირებას

ყავის მოყვარულებისთვის ეს სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი პროდუქტი სულ უფრო ძვირდება, და სამწუხაროდ, ამ ტენდენციის შეცვლას არაფერი ემუქრება. ფასების ზრდის უკან მრავალი ფაქტორი დგას, მათ შორის კლიმატის ცვლილება, გლობალური პოლიტიკა და სავაჭრო ომები, რომლებიც ყავის მიწოდების ჯაჭვს ართულებს. Starbucks-მა უკვე დაიწყო ოპერაციების ოპტიმიზაცია და თანამშრომლების შემცირება, რადგან ხარჯები მკვეთრად იზრდება. არამხოლოდ ყავის ქსელებს, არამედ რიგით მომხმარებლებსაც უწევთ მაღალი ფასების გადახდა. იანვარში დაფქული ყავის საცალო ფასი რეკორდულ 15,4 ევროს (16,5 აშშ დოლარი) მიაღწია კილოგრამზე, მაშინ როდესაც 2020 წელს ის 8,8 ევრო (9,5 აშშ დოლარი) იყო.

ფასების ზრდის ერთ–ერთი მთავარი მიზეზი კლიმატის ცვლილებაა, რაც მსოფლიოს ორი უმსხვილესი მწარმოებლის—ბრაზილიისა და ვიეტნამის—მოსავლიანობას ამცირებს. 2024 წელს ამ ქვეყნებში უიშვიათესი კლიმატური მოვლენები დაფიქსირდა: გვალვები, მათ მოყოლილი ძლიერი ყინვები ბრაზილიაში და შემდგომი წყალდიდობები ვიეტნამში. ეს კატასტროფული მოვლენები მიწოდებას ამცირებს და ფასებს აძვირებს. ვიეტნამის ყავის ექსპორტი 2024 წლის დეკემბერში 39,5%-ით შემცირდა 2023 წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით, რაც ათწლეულის მინიმუმია. ბრაზილიაში ექსპორტი 7,4%-ით დაეცა. ამ დროს, არაბიკის საბითუმო ფასი, რომელიც წლების განმავლობაში 4,4 ევროს (4,7 აშშ დოლარი) ფარგლებში მერყეობდა კილოგრამზე, 2025 წლის თებერვალში რეკორდულ 9,4 ევროს (10,1 აშშ დოლარი) მიაღწია.

პრობლემას ამძაფრებს გარემოს დაცვის ახალი რეგულაციები. ევროკავშირის 2025 წლის დეკემბერში გასამკაცრებელი კანონი, რომელიც კრძალავს იმ ყავის იმპორტს, რომელიც დეფორესტაციის შედეგად მოპოვებულ მიწაზეა მოყვანილი, ბრაზილიის მიწოდებას კიდევ უფრო შეამცირებს. მწარმოებლები უკვე იმარაგებენ პროდუქციას, რაც მიწოდების ჯაჭვში არასტაბილურობას ქმნის.

გეოპოლიტიკური დაძაბულობაც ფასების ზრდის ერთ–ერთი მთავარი მამოძრავებელია. წითელ ზღვაში ჰუსიტი ამბოხებულების თავდასხმების გამო, სატრანსპორტო მარშრუტები შეფერხდა. სუეცის არხის გავლით ტვირთების გადაზიდვა 50%-ით შემცირდა, რაც ყავის ტრანსპორტირებას ამცირებს და ამავდროულად, გემების სხვა გზით გადაადგილება ფასებს ზრდის.

ამას ემატება აშშ–ის ახალი სავაჭრო ტარიფები. დონალდ ტრამპის ადმინისტრაციის მიერ შემოთავაზებული 25%-იანი ტარიფები მექსიკიდან იმპორტირებულ ყავაზე, შესაძლოა, პირდაპირ აისახოს მომხმარებელზე. მექსიკა აშშ–ის ერთ–ერთი უმსხვილესი ყავის მომწოდებელია, ამიტომ ეს ტარიფები იმპორტირებულ ყავას კიდევ უფრო გააძვირებს.

მიუხედავად ფასების ზრდისა, მომხმარებლები ნაკლებად აპირებენ ყავის მოხმარების შემცირებას. თუმცა, ბევრმა უკვე დაიწყო ალტერნატიული გზების ძიება. ზოგიერთი ყავის მოყვარული საკუთარ სახლში მწვანე მარცვლების შეძენასა და მოხალვას ანიჭებს უპირატესობას, რაც გრძელვადიან პერსპექტივაში უფრო ეკონომიურია. ასევე, პოპულარული ხდება ყავის მომზადების ისეთი მეთოდები, რომლებიც ნაკლებ მარცვლებს საჭიროებს, მაგალითად, ფრანგული პრესი და ცივი ხარშვის მეთოდები.

ექსპერტები გვაფრთხილებენ, რომ ყავის ფასი კიდევ უფრო მოიმატებს. საცალო ფასები 25%-ით გაიზრდება 2025 წლის განმავლობაში.

ყავის მაღაზიები ყოველთვის იმედოვნებდნენ, რომ მომხმარებლები ნებისმიერ ფასად შეინარჩუნებდნენ თავიანთ ჩვევას, მაგრამ ახლა სულ უფრო მეტი ადამიანი ეძებს გზებს, რათა ყოველდღიური კოფეინის დოზა ნაკლებ ფასად მიიღოს. თუ ეს ტენდენცია გაგრძელდა, ყავის ინდუსტრიას დიდი ცვლილებები ელის, რადგან მომხმარებლები ერთხელ ჩამოყალიბებულ ჩვევებს იშვიათად ანაცვლებენ ძველით. ასე რომ, როგორც ჩანს, ყავის სამყარო ძვირადღირებული ცვლილებების წინაშე დგას.

მომზადებულია – washingtonpost.com მასალების მიხედვით.