რატომ გვირჩევნია რეგულარული ფრენები? — საქართველოს საჰაერო ბაზრის სტრუქტურა სხვებთან შედარებით

2025 წლის პირველ კვარტალში საქართველოს აეროპორტებში მგზავრთა 95.7% რეგულარულ რეისებზე მოდიოდა (წყარო: საქსტატი). მსგავსი მაჩვენებელი ბოლო წლებში თითქმის არ იცვლება და მიანიშნებს იმაზე, რომ საქართველოში საჰაერო მგზავრობის ძირითადი ფორმა სწორედ წინასწარ დაგეგმილი, სტაბილური ფრენებია. თუმცა საინტერესო ხდება ამ მონაცემის გააზრება საერთაშორისო კონტექსტში — არის თუ არა ეს ტიპიური სხვაგანაც?

ევროკავშირის ქვეყნებში რეგულარული მგზავრების წილი 2023 წელს საშუალოდ 89% იყო (Eurostat). თუმცა, რიგ ქვეყნებში ეს მაჩვენებელი გაცილებით დაბალია. მაგალითად, საბერძნეთში, სადაც სეზონური ტურიზმი მნიშვნელოვან წილს იკავებს, რეგულარული რეისების წილი 77%-ზე ქვემოთ იწევს. მსგავსად, კვიპროსში ან ხორვატიაში, სადაც ჩარტერული რეისები აქტიურად გამოიყენება ტურისტების დიდ მასებზე რეაგირებისთვის, რეგულარული ფრენების წილი 70–80%-ს შორის მერყეობს. საქართველოს 95%-იანი მაჩვენებელი ამ ფონზე ერთ–ერთი ყველაზე მაღალია და აჩვენებს განსხვავებულ მგზავრობის კულტურას.

რეგულარული ფრენა არის გრაფიკით განსაზღვრული, პერიოდულად განმეორებადი რეისი, რომელიც ინდივიდუალურ მგზავრებს სთავაზობს წვდომას სტანდარტულ მარშრუტებზე. ჩარტერული რეისები კი ჩვეულებრივ, ტურისტული კომპანიების მიერ არის დაქირავებული და განკუთვნილია კონკრეტულ სეზონზე ან ღონისძიებაზე დროებითი მოთხოვნის დასაკმაყოფილებლად. სწორედ ამიტომ, ჩარტერები უფრო მოქნილია, თუმცა ნაკლებად სტაბილური და ხშირ შემთხვევაში დამოკიდებულია ტურისტულ პოლიტიკასა და ორგანიზებულ ვიზიტებზე.

საქართველოში ასეთი ფრენების წილი დაბალია, რაც შეიძლება მიუთითებდეს ორ ძირითად გარემოებაზე — ერთი მხრივ, ტურიზმის ნაკლებად სეზონურ ხასიათზე, რაც ნაკლებად ქმნის დროებითი და მასშტაბური ჩარტერული მოთხოვნის საფუძველს, ხოლო მეორე მხრივ — მგზავრების უმრავლესობის ინდივიდუალურ საჭიროებაზე, იქნება ეს სამუშაო, სასწავლო თუ ოჯახური მიზეზით გამგზავრება.

შედარებისთვის, ცენტრალური აზიის ქვეყნებში, როგორიცაა ყაზახეთი ან უზბეკეთი, ჩარტერული ფრენების წილი უფრო მაღალია. ეს ქვეყნები აქტიურად იყენებენ ჩარტერულ მოდელს შიდა და გარე ტურისტული ნაკადების გასაზრდელად, ხშირ შემთხვევაში სახელმწიფო მხარდაჭერით. მსგავს მოდელს ემყარება ნაწილობრივ თურქეთის ბაზარიც, სადაც სასტუმროებთან და ტუროპერატორებთან თანამშრომლობით რეგულარული ჩარტერული ფრენები მზარდი ტენდენციაა.

საქართველოს შემთხვევაში, ბაზარი აშკარად ორიენტირებულია სტაბილურობაზე — რეგულარულ გრაფიკზე, ინდივიდუალურ მომხმარებელზე და ისეთი ავიაკომპანიების მომსახურებაზე, როგორიცაა მაგალითად EasyJet, Lufthansa და Turkish Airlines. თუმცა ეს არ გამორიცხავს, რომ მომავალში, გარკვეული მიმართულებების პოპულარიზაციის შემთხვევაში, ჩარტერული ფრენების წილმაც იკიდოს ფეხი. მაგალითად, ზღვისპირა კურორტებზე ან რეგიონულ აეროპორტებში მზარდი ტურისტული ინტერესის ფონზე შესაძლოა უფრო მოქნილი, სეზონურ მოთხოვნაზე მორგებული სერვისებიც გაჩნდეს.

ამ დროისთვის კი, 95%-იანი წილი გვიჩვენებს, რომ საქართველოს საჰაერო ბაზრის მთავარი საყრდენი სტაბილური და პროგნოზირებადი ფრენებია — ეს კი ქვეყნის გეოგრაფიული მდებარეობისა და მგზავრთა პროფილის გათვალისწინებით, არცთუ მოსალოდნელი შედეგია.