რამდენი ადამიანი იღებს მსოფლიოს გადამწყვეტ გადაწყვეტილებებს?

მსოფლიოში არსებობს 8 მილიარდზე მეტი ადამიანი, მაგრამ რეალურად რამდენია მათგანის წილი იმ გადაწყვეტილებებში, რომლებიც განსაზღვრავს ჩვენს ყოველდღიურ ცხოვრებას — ეკონომიკიდან გეოპოლიტიკამდე, ტექნოლოგიებიდან კულტურამდე? მიუხედავად დემოკრატიის, ინტერნეტისა და დეცენტრალიზაციის იდეების გავრცელებისა, გლობალური ძალაუფლების სტრუქტურა კვლავ უკიდურესად კონცენტრირებულია.

პოლიტიკაში, დღეს მხოლოდ დაახლოებით 195 ქვეყნის ლიდერი იღებს სახელმწიფოებრივ დონეზე გადამწყვეტ გადაწყვეტილებებს, ხოლო რეალური გავლენის მქონე ქვეყნების რიცხვი კიდევ უფრო მცირეა. მაგალითად, G20-ის ლიდერები, რომელთა ქვეყნები მსოფლიო ეკონომიკის 85%-ზე მეტს ქმნიან, არიან მხოლოდ 20 ადამიანი.

მსოფლიო ეკონომიკაში მდგომარეობა კიდევ უფრო მკაფიოა. Forbes-ის მიხედვით, მსოფლიოში ყველაზე დიდი 500 კომპანია დაახლოებით 35 ტრილიონი დოლარის წლიურ შემოსავალს აგენერირებს — რაც თითქმის ნახევარია გლობალური მშპ–ს. ამ კომპანიების მმართველი პირები, ანუ მხოლოდ 500 CEO, განსაზღვრავენ ტექნოლოგიური ინოვაციის, ბაზრის ფასებისა და საწარმოო ქსელების მომავალს. ხოლო კორპორაციების ბორდებში მჯდომი წევრები — საერთო ჯამში რამდენიმე ათასი — არიან რეალური ძალის ფლობა ეკონომიკურ სისტემაში.

მედიაში მსგავსად მცირე წრეა. მსოფლიოს წამყვანი საინფორმაციო საშუალებების რედაქტორები და პლატფორმების მფლობელები — CNN-დან TikTok-ის ალგორითმამდე — განსაზღვრავენ, რას ხედავს და როგორ აღიქვამს მილიონობით ადამიანი გარშემომყოფ მოვლენებს. Facebook-ის, YouTube-ისა და TikTok-ის კონტენტის მოდერატორთა პოლიტიკა ხშირად ბევრად უფრო რეალურია საჯარო დისკურსის ფორმირებაში, ვიდრე რომელიმე ქვეყნის საინფორმაციო პოლიტიკა.

ფინანსურ სფეროში ცენტრალური ბანკების ხელმძღვანელები — როგორიცაა აშშ–ის ფედერალური სარეზერვო სისტემის ან ევროპის ცენტრალური ბანკის თავმჯდომარეები — პრაქტიკულად განსაზღვრავენ გლობალურ კრედიტისა და ფულის პოლიტიკას. მათ გადაწყვეტილებებს შეუძლია წამებში შეცვალოს ტრილიონობით დოლარის ღირებულების აქტივები.

მთლიანობაში, თუ შევაჯამებთ:

• დაახლოებით 100 მსოფლიო ლიდერი
• 500–1000 უმსხვილესი კომპანიის მმართველი
• ცენტრალური ბანკების 50–100 მმართველი
• მსოფლიო მედიასაშუალებების და პლატფორმების რამდენიმე ათასი რედაქტორი და პოლიტიკის ფორმირებელი

ეს ნიშნავს, რომ დაახლოებით 10–15 ათასი ადამიანი ახდენს გავლენას იმ მიმართულებებზე, რომლებმაც შეიძლება განსაზღვროს მთელი პლანეტის ტრენდი — ეს კი გლობალური მოსახლეობის 0.0002%-ზე ნაკლებია.

შეიძლება ითქვას, რომ 21-ე საუკუნეში „დეცენტრალიზებული სამყარო“ ჯერ კიდევ კონცენტრაციის ფაზაშია. მართალია, სოციალური მედიის და ახალი ტექნოლოგიების მეშვეობით ინდივიდებს გამოხატვის მეტი შესაძლებლობა აქვთ, მაგრამ გადამწყვეტ წერტილებში კვლავ მცირე ჯგუფები რჩებიან. ახალი ძალაუფლების მექანიზმები — ალგორითმები, პლატფორმები, კოდები — შესაძლოა კიდევ უფრო დახვეწილად იმეორებდნენ ძველ იერარქიას.

ამ ფონზე, გლობალური პასუხისმგებლობის ცნება სულ უფრო მნიშვნელოვანია: როგორ მივაღწიოთ იმას, რომ გადაწყვეტილებების მიმღები ადამიანები წარმოადგენდნენ არა მხოლოდ ეკონომიკურ ან პოლიტიკურ ელიტას, არამედ გლობალური საზოგადოების მრავალფეროვნებასაც? კითხვად რჩება: დეცენტრალიზაცია მხოლოდ ტექნოლოგიურია თუ რეალური ძალაუფლებაც თან ახლავს?