აშშ-ის ახალი სავაჭრო ტარიფები – ვინ დაზარალდება ყველაზე მეტად?

2025 წლის 1 აპრილს აშშ–ის პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა გამოაცხადა, რომ ამერიკა ახალი ტარიფების სისტემას ნერგავს, რომელიც მიზნად სავაჭრო დეფიციტის შემცირებას და ადგილობრივი წარმოების ხელშეწყობას ისახავს. ტარიფების მასშტაბი საკმაოდ შთამბეჭდავია: ყველა იმპორტირებული საქონლის საბაზისო გადასახადი იქნება 10%, თუმცა კონკრეტული ქვეყნების მიმართ საგრძნობლად მაღალი ტარიფები დაწესდება. ეკონომისტების შეფასებით, ეს პოლიტიკა შესაძლოა მნიშვნელოვნად შეცვალოს გლობალური ვაჭრობის დინამიკა და გაზარდოს ეკონომიკური დაძაბულობა საერთაშორისო ასპარეზზე.

ამ გადაწყვეტილებით, ტრამპმა აშშ–ის სავაჭრო პარტნიორების მიმართ მკაცრი პოზიცია კიდევ ერთხელ გამოხატა. ამ ახალი ტარიფების პირობებში განსაკუთრებით დაზარალდებიან ის ქვეყნები, რომლებსაც შეერთებულ შტატებთან მჭიდრო სავაჭრო ურთიერთობები აქვთ და რომელთა ეკონომიკაც დიდწილად დამოკიდებულია აშშ–ში ექსპორტზე.

პირველი და ყველაზე აშკარა დაზარალებული, ბუნებრივია, ჩინეთი იქნება. ჩინეთიდან იმპორტირებული საქონლისთვის განსაზღვრულია 34%-იანი ტარიფი, რაც ყველაზე მაღალი მაჩვენებელია დიდ ეკონომიკებს შორის. ჩინეთი აშშ–ის უდიდესი სავაჭრო პარტნიორია და ყოველწლიურად ასეულობით მილიარდი დოლარის საქონელს აწვდის ამერიკულ ბაზარს. ახალი ტარიფები, სავარაუდოდ, შეამცირებს ჩინური პროდუქციის კონკურენტუნარიანობას, რაც გავლენას იქონიებს ჩინეთის ეკონომიკურ ზრდაზე და შესაძლოა უარყოფითად აისახოს ექსპორტზე ორიენტირებულ საწარმოებზე.

მნიშვნელოვანი პრობლემების წინაშე აღმოჩნდება ასევე ევროკავშირი. ევროკავშირის ქვეყნებიდან იმპორტზე 20%-იანი ტარიფი ამოქმედდება, რაც მნიშვნელოვნად გაზრდის ევროპული პროდუქციის ფასს ამერიკულ ბაზარზე. გერმანია და საფრანგეთი, რომლებიც აშშ–ში აქტიურად ახორციელებენ ექსპორტს, განსაკუთრებით ავტომობილებისა და სამრეწველო დანადგარების სეგმენტში, შესაძლოა ყველაზე მეტად დაზარალდნენ. ტარიფების გამო ევროპული პროდუქცია ამერიკული მომხმარებლისთვის ნაკლებად მიმზიდველი გახდება, რამაც შესაძლოა გარკვეულ სექტორებში დასაქმების პრობლემები შექმნას.

აზიის რეგიონიდან განსაკუთრებით საგრძნობი გავლენა ექნება ვიეტნამს. ტარიფები, რომლებიც ვიეტნამიდან იმპორტირებულ საქონელზე 46%-მდე აღწევს, შესაძლოა განსაკუთრებით მძიმედ აისახოს ვიეტნამის ეკონომიკაზე, რომელიც ბოლო წლებში აშშ–ში ექსპორტის ზრდის ტენდენციით ხასიათდებოდა. აქ დასაქმებული ადამიანების დიდი ნაწილი ტექსტილის, ელექტრონიკისა და ტექნიკის წარმოებაშია ჩართული, რომელთა დიდი ნაწილის საბოლოო დანიშნულება სწორედ აშშ–ია. ტარიფების ზრდა აქ სერიოზულ ეკონომიკურ შეფერხებას გამოიწვევს.

ასევე მძიმე შედეგებს უნდა ველოდოთ ტაილანდში. 36%-იანი ტარიფი, ძირითადად, ელექტრონულ კომპონენტებს, ავტომობილების ნაწილებსა და კვების პროდუქტებს შეეხება. ტაილანდისთვის ამერიკა მსხვილი ბაზარია, ამიტომ ამ საქონელზე ფასების ზრდამ შესაძლოა შეაფერხოს ტაილანდური ექსპორტი და ეკონომიკური ზრდის ტემპები.

ნეგატიურ გავლენას განიცდის სამხრეთ კორეა (25%-იანი ტარიფით) და იაპონია (24%), ქვეყნები, რომლებიც ძირითადად ტექნოლოგიური და ელექტრონული პროდუქციის ექსპორტზე არიან ორიენტირებულნი. კორეული და იაპონური ტექნიკა და ავტომობილები ამერიკელ მომხმარებელში დიდი პოპულარობით სარგებლობენ, თუმცა ფასების ზრდა და კონკურენციის შემცირება გრძელვადიან პერიოდში სავარაუდოდ შემცირდება.

ინდოეთს (26%) და ტაივანს (32%) ასევე მნიშვნელოვნად შეეხებათ ახალი ტარიფები, განსაკუთრებით ტექსტილისა და ნახევარგამტარების წარმოების კუთხით. ინდოეთის ექსპორტი ამერიკულ ბაზარზე ბოლო წლებში საგრძნობლად გაიზარდა და ინდური ეკონომიკისთვის აშშ ერთ–ერთ მნიშვნელოვან ბაზრად იქცა. შესაბამისად, ტარიფების ზრდა ინდოეთისთვისაც საკმაოდ რთული გამოწვევა იქნება.

საერთო ჯამში, აშშ–ის ახალი ტარიფები გლობალურ ეკონომიკაში აშკარად აძლიერებს დაძაბულობას და, მიუხედავად შიდა მიზნებისა, საერთაშორისო სავაჭრო ურთიერთობებში ახალ კრიზისს ქმნის. ყველაზე მეტად დაზარალებული ქვეყნები ახლა საპასუხო ნაბიჯებზე ფიქრობენ, რაც საერთაშორისო ვაჭრობის კიდევ უფრო გამწვავებას გამოიწვევს.