AI-ის ენერგეტიკული მადიანობა: რამდენად შეძლებს მსოფლიო მომავალში მის  “გამოკვებას”?

მას შემდეგ, რაც 2023–2024 წლებში გენერაციული AI-ს სისტემები ინტეგრირდა საძიებო პლატფორმებში, ოფის–პროგრამებში (Microsoft 365 Copilot) და მომხმარებელზე ორიენტირებულ ასისტენტებში (ChatGPT, Claude), ხელოვნური ინტელექტის გამოყენება ტრილიონობით ოპერაციას ითვლის ყოველთვიურად. ასეთი მასშტაბით, AI მუშაობს მაღალი სიმძლავრის მონაცემთა ცენტრებზე და ქმნის მზარდ მოთხოვნას ენერგომოხმარების თვალსაზრისით.

განსხვავებით კლასიკური ვებძიებისგან, AI-ით გენერირებული პასუხი მოითხოვს ბევრად მეტ გამოთვლით რესურსს. მაგალითად, Google-ის მონაცემებით, AI ძიება საშუალოდ 3–5-ჯერ მეტ ენერგიას მოიხმარს. ეს განსხვავება მცირეა ერთჯერადი მომხმარებლისთვის, მაგრამ როდესაც ყოველდღიურად მილიარდობით ინტერაქციაა, შედეგად მივიღებთ მასშტაბურ ზეწოლას გლობალურ ენერგოსისტემებზე.

ამჟამად, GPT-4-ის მასშტაბის მოდელის გაწვრთნა მოითხოვს დაახლოებით 1,000 მეგავატ–საათ ენერგიას (Epoch AI-ის შეფასება), რაც 120 საშუალო ამერიკული ოჯახის წლიურ მოხმარებას უდრის. მაგრამ ეს ერთჯერადი პროცესია — რეალური ზეწოლა ელექტროსისტემებზე მოდის ყოველდღიური გამოყენებიდან: მილიარდობით მოთხოვნა, რომელიც ყოველდღიურად იგზავნება და წამებში ითხოვს პასუხს, ქმნის მუდმივ ენერგომოხმარებას სერვერების მასშტაბით.

2024 წლისთვის AI-სერვერებმა გლობალურად მოიხმარეს დაახლოებით 10 ტვტ.სთ ელექტროენერგია, რაც შეადგენს დაახლოებით 0.4%-ს მსოფლიო ელექტროენერგიის საერთო მოხმარებიდან (რომელიც IEA-ს მიხედვით შეადგენს 26,500 ტვტ.სთ–ს წელიწადში). თუმცა ეს მაჩვენებელი სწრაფად იზრდება.

AI-ის ენერგეტიკული გავლენის შესაფასებლად ერთრიცხვოვანი პროგნოზის ნაცვლად, უფრო მიზანშეწონილია რამდენიმე სცენარის განხილვა, რაც უკეთ აჩვენებს არაინდუსტრიულ ტექნოლოგიაში დამახასიათებელ გაურკვევობებს. ქვემოთ წარმოდგენილია სამი განსხვავებული განვითარება, კონკრეტული ვარაუდებით:

ძირითადი ვარაუდები:

• ბაზარი ორმაგდება ყოველ 18 თვეში (რეალური მომხმარებელთა ზრდის ტემპით)
• AI-სერვისების წილი მთლიან ენერგომოხმარებაში იზრდება საშუალოდ არსებული დინამიკით
• გლობალური ენერგომოხმარება 2027 წლამდე იზრდება საშუალოდ 2% წლიურად (IEA-ს პროგნოზის შესაბამისად)

სცენარები 2027 წლისთვის:

1. დაბალი სცენარი (ზრდის შენელება):
   AI მოიხმარს დაახლოებით 15 ტვტ.სთ–ს, რაც იქნება დაახლოებით 0.5% გლობალური მოხმარებიდან (მოსალოდნელი მოხმარება ~28,000 ტვტ.სთ). ეს მდგომარეობს დღევანდელ ტრენდზე მცირედით მაღლა, მაგრამ მზარდი ეფექტურობის და ლიმიტირებული გამოყენების პირობებში.
2. საშუალო სცენარი (18 თვეში გაორმაგება):
   AI მიაღწევს 45–50 ტვტ.სთ–მდე მოხმარებას, რაც გლობალური მოხმარების დაახლოებით 1.6–1.8% იქნება. ეს ნიშნავს, რომ AI მოიხმარს ელექტროენერგიას იმდენად, რამდენსაც მთელი შუა ზომის ქვეყანა.
3. მაღალი სცენარი (აჩქარებული ინტეგრაცია):
   თუკი AI ინტეგრირდება საძიებო სისტემებში, მობილურ მოწყობილობებში და საოფისე პროდუქტებში მასობრივად, მოხმარება შეიძლება გადაცდეს 90–100 ტვტ.სთ–ს, რაც იქნება 3.3–3.5% გლობალური მოხმარებიდან. ეს წილი შეედრება მთელი გერმანიის ენერგომოხმარებას.

ამ პირობებში, ტექნოლოგიური სექტორი დგას არჩევანის წინაშე — ან გაზარდოს ენერგოეფექტიანობა მოდელის არქიტექტურებში და ალგორითმებში ან მნიშვნელოვნად დააჩქაროს მწვანე ენერგიაზე გადასვლა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, AI-ის ზრდა გახდება ერთ–ერთი წამყვანი ფაქტორი გლობალური ენერგეტიკული სტრესის გაღრმავებაში. AI უკვე აღარ არის მხოლოდ ციფრული რესურსის პრობლემა — ის რეალურ ფიზიკურ ინფრასტრუქტურაზე ზემოქმედებს.