საკვების მწარმოებელთა ფასები 3.7%-ით იზრდება — რას ნიშნავს ეს მომხმარებლისთვის?

საქართველოში 2025 წლის ივნისში საკვები პროდუქტების მწარმოებელთა ფასების ინდექსი (PPI) წინა წლის იმავე თვესთან შედარებით 3.7%-ით გაიზარდა (წყარო: საქსტატი). ეს ცვლილება მნიშვნელოვანი წილად აფორმირებდა მთლიან სამრეწველო PPI-ის ზრდას, რაც წლიურად 3% იყო. კვების პროდუქტების სეგმენტმა ინდექსის ზრდაზე 1.19 პროცენტული პუნქტით მოახდინა გავლენა. მიუხედავად იმისა, რომ მაისიდან ივნისამდე მატება შედარებით ზომიერი იყო — მხოლოდ 0.7% — წლიური დინამიკა მიუთითებს სტაბილურ ზრდაზე, რომელიც შესაძლოა მოგვიანებით საცალო ფასებზეც აისახოს.

მართალია, მწარმოებელთა ფასების ცვლილება პირდაპირ არ გადადის მომხმარებელზე, თუმცა 2025 წლის ივნისში საკვებისა და უალკოჰოლო სასმელების სამომხმარებლო ფასების ინდექსი (CPI) 2.8%-ით იყო გაზრდილი წინა წელთან შედარებით (წყარო: საქსტატი), რაც მიუთითებს, რომ გარკვეული ზეწოლა უკვე აისახა მომხმარებლის ხარჯებზე, თუმცა მწარმოებლის დონეზე ზრდა უფრო მაღალია. ეს განსხვავება აჩენს კითხვას — მწარმოებლები ვერ ზრდიან ფასს საბოლოო მომხმარებელზე თუ დროით ჩამორჩენასთან გვაქვს საქმე?

საპასუხოდ უნდა განვიხილოთ ბაზრის სტრუქტურა. პირველ რიგში, ისეთ ბაზრებზე, როგორიცაა რძე, ხორცი ან პური — პროდუქცია, რომელიც დიდწილად ადგილობრივია ან რთულად ჩანაცვლებადი — მწარმოებლური ხარჯების ზრდა ხშირად პირდაპირ აისახება საცალო ფასზე. მაგალითად, თუ საწარმოებს ძვირდება ენერგია ან ნედლეული, მათ ნაკლები რესურსი აქვთ ხარჯის “შესაწოვად” და ეს დანახარჯი მომხმარებელზე გადადის. მეორეს მხრივ, მაღალკონკურენტულ კატეგორიებში — მაგალითად სასმელები ან შეფუთული პროდუქტები — ფასების ზრდის გადაცემა შეფერხებულია.

საქსტატის მონაცემებით, სასმელებზე მწარმოებლის ფასები წელიწადში 2.5%-ით გაიზარდა, თუმცა მომხმარებლის დონეზე ამ კატეგორიის ფასების ცვლილება მეტწილად დასტაბილურდა. განსხვავებით კი, ენერგორესურსებზე — სადაც წლიური PPI 8.3%-ით გაიზარდა — მოსალოდნელია, რომ ეს ხარჯი კასკადურად აისახოს ყველა იმ პროდუქტზე, რომელსაც ელექტროენერგიისა და ტრანსპორტის ხარჯი აქვს წარმოებაში.

აღსანიშნავია, რომ 2025 წლის განმავლობაში კვების პროდუქტებზე მწარმოებელთა ფასების ზრდა შედარებით სტაბილურია, თუმცა წინა თვეებში ის უფრო მაღალი იყო: მაგალითად, აპრილში ზრდა 6.4% შეადგენდა (წყარო: საქსტატი). ეს მიუთითებს, რომ ზრდის ტემპი შესაძლოა მცირდება, თუმცა ჯერ კიდევ საკმარისია იმისთვის, რომ ეკონომიკური გადაცემის არხებში წნეხი შენარჩუნდეს.

საბოლოოდ, მომხმარებლისთვის PPI-ის და CPI-ის თანმიმდევრული დაკვირვება მნიშვნელოვანია. როდესაც მწარმოებელი ფასები მომხმარებელზე უფრო სწრაფად იზრდება, ეს ან ფიქსირებული ფასების დროებით სტრატეგიას ნიშნავს, ან მომავლის ინფლაციის სიგნალს წარმოადგენს. საქართველოში ამ ეტაპზე ორივე სცენარი აქტუალურია — რაც ნიშნავს, რომ ფასების სტაბილურობაზე საუბარი ჯერ ნაადრევია.