მწვანე ბიძგების დიდი პოტენციალი ქართულ უნივერსიტეტებში

მწვანე ბიძგები — ეს არის მცირე ცვლილებები გადაწყვეტილებათა მიღების გარემოში, რომლებიც ხელს უწყობენ ეკოლოგიურად მეგობრული ქცევის წახალისებას ისე, რომ პიროვნების არჩევანი თავისუფლად რჩება. ეს მიდგომა აღწერილია UNEP-ის მიერ მომზადებულ სახელმძღვანელოში “The Little Book of Green Nudges”. სამხრეთ კავკასიის უნივერსიტეტებში მწვანე ბიძგების დანერგვის ტენდენციებს მიმოიხილავს ბოლო პერიოდში ჩატარებული კვლევა.

უნივერსიტეტები განსაკუთრებით ხელსაყრელი სივრცეა მწვანე ბიძგების დანერგვისთვის. აქ იზრდება მომავალი თაობა, რომელიც მიღებულ ქცევით ჩვევებს მომავალში სხვა გარემოში გადაიტანს, ხოლო ერთიანად აყვანილი სტუდენტური და აკადემიური საზოგადოება ქმნის შესაძლებლობას, რომ მცირე ცვლილებები სწრაფად და ფართოდ გავრცელდეს.

საქართველოში მწვანე ბიძგების გამოყენება ჯერ საწყის ეტაპზეა, თუმცა უკვე გამოიკვეთა კონკრეტული ტენდენციები. ყველაზე ფართოდ სწორედ ენერგიის დაზოგვაზე ორიენტირებული ბიძგებია გავრცელებული. უნივერსიტეტები არჩევენ ისეთ ნაბიჯებს, რომლებიც ადვილად აღსასრულებელია: ენერგიის დამზოგავი ნათურები, ტექნიკის ეკო–რეჟიმი და მოძრაობის სენსორები განათებისთვის — სწორედ ეს მეთოდებია ყველაზე პოპულარული. მათი უპირატესობა ისიც არის, რომ წარმატებას იძლევა მომხმარებლის მინიმალური ჩართულობით.

წყლის დაზოგვაზე მიმართული ბიძგები ასევე ხშირად გვხვდება, თუმცა ძირითადად მარტივი ფორმით — ონკანების გაჟონვის რეგულარული შემოწმებით. შედარებით რთული მიდგომები, მაგალითად სენსორული ონკანები ან ჭკვიანი სარწყავი სისტემები, ნაკლებად არის დანერგილი. მასალების მოხმარების შემცირება და გადამუშავების ხელშეწყობა კიდევ ერთი პოპულარული მიმართულებაა, სადაც უნივერსიტეტები ელექტრონული დოკუმენტბრუნვის სისტემებით ან წყლის გამაცივებლებით ცდილობენ რესურსების დაზოგვას.

თუ კონკრეტულ მეთოდებზე დავფიქრდებით, ვნახავთ, რომ ყველაზე წარმატებულია ინფრასტრუქტურულ ცვლილებებზე დაფუძნებული ბიძგები — მაგალითად, კომპიუტერების ეკო–მოდზე დაყენება. პირადი ქცევის ცვლილებაზე მიმართული ბიძგები, როგორიცაა ველოსიპედის გამოყენების წახალისება ან გარემოსდაცვითი ცხოვრების წესზე კურსების შეთავაზება, ბევრად ნაკლებადაა გავრცელებული.

დღეისათვის შედარებით სუსტად არის განვითარებული მდგრად კვებაზე და საკვების ნარჩენების შემცირებაზე ორიენტირებული ბიძგები. ეს აჩვენებს, რომ ტექნიკური ცვლილებები ადვილად მიღწევადია, მაშინ როცა ქცევით ცვლილებებთან დაკავშირებული ინიციატივები მეტ ძალისხმევას და მოტივაციას მოითხოვს.

მიუხედავად სირთულეებისა, მწვანე ბიძგების პოტენციალი ქართულ უნივერსიტეტებში მართლაც დიდია. მცირე დანახარჯებით შესაძლებელია როგორც გარემოსდაცვითი შედეგების მიღწევა, ისე სტუდენტებში და პერსონალში ახალი, უფრო მდგრადი ჩვევების ჩამოყალიბება. ძირითადი გამოწვევა არის ჩართულობის გაზრდა და მწვანე ინიციატივების ყოველდღიურ გადაწყვეტილებებში ინტეგრირება. თუ ეს მოხერხდა, მწვანე ბიძგები შეიძლება იქცეს ქართულ საგანმანათლებლო სივრცეში ეკოლოგიური ცვლილებების მთავარ საყრდენად.

იხილეთ სრული კვლევა აქ.