განათლების დისბალანსი IT სექტორში

ბოლო ათწლეულში IT სექტორი გლობალურად იქცა ერთ-ერთ ყველაზე სწრაფად მზარდ დასაქმების მიმართულებად, რომელსაც არ მოჰყვა ანალოგიური სისწრაფით საგნამანათლებლო ინსტიტუტების ადაპტაცია. განსხვავებით მედიცინისა თუ იურისტის კარიერისგან, სადაც პროფესიული წვდომა მკაცრად რეგულირდება აკადემიური საფეხურებით, ტექნოლოგიურ სფეროში პროფესიონალების დიდი ნაწილი ჩაერთო არატრადიციული გზებით — თვითგანვითარებით, ონლაინ კურსებით, კოდინგ ბანაკებით და კარიერის შეცვლით.

ეს პროცესი დაიწყო ჯერ დასავლურ ქვეყნებში, სადაც მოთხოვნა ახალ ციფრულ უნარებზე სწრაფად გაიზარდა, ხოლო ოფიციალური განათლების სისტემები ვერ ეწეოდა ამ ტემპს. შედეგად, ტექნოლოგიურმა ინდუსტრიამ პრაქტიკულად გახსნა კარი არაერთგვაროვან მომზადებასთან მქონე ადამიანებისთვის. პროფესია არაერთხელ შეიცვალეს ისეთმა ადამიანებმა, ვისაც არ ჰქონდა ფორმალური IT განათლება — საჭირო იყო მხოლოდ უნარ-ჩვევები, ინტერნეტი და დროული შესაძლებლობა.

საქართველოში ამავე ტრენდმა იმპულსი განსაკუთრებით ბოლო წლებში მიიღო. ერთის მხრივ, გლობალურმა დისტანციური სამუშაოს ხელმისაწვდომობამ და საერთაშორისო კომპანიების შემოსვლამ გაზარდა მოთხოვნა ადგილობრივ სპეციალისტებზე. მეორეს მხრივ, თავად შიდა ბაზარზეც გაიზარდა ციფრულ სერვისებზე მოთხოვნა — ელექტრონული კომერციის ზრდით, ციფრული გადახდების განვითარებით და სერვისების ავტომატიზაციით.

მოსალოდნელიც იყო, რომ ასეთ გარემოში ბაზარი მოკლევადიანად უპასუხებდა მოთხოვნას სწრაფი გადამზადების გზებით და პროფესიის შეცვლით. 2023 წლისთვის საქართველოში IT პროფესიით დასაქმებულთა მხოლოდ 38% ფლობდა IT განათლებას. 44%-ს ჰქონდა უმაღლესი განათლება სხვა სფეროში, ხოლო 17%-ს — საერთოდ არ ჰქონდა არც უმაღლესი და არც პროფესიული განათლება.

საინტერესოა, რომ იმ 38%-ში, ვინც IT განათლება მიიღო, 40%-ს ჰქონდა მაგისტრის ან დოქტორის ხარისხი, რაც მიუთითებს, რომ სექტორში არსებობს როგორც მაღალი აკადემიური კომპეტენციის მქონე ჯგუფი, ასევე სრულიად არაფორმალურად მომზადებული პროფესიონალებიც.

ეს გარემოება აჩენს რამდენიმე მნიშვნელოვან კითხვას:
შეიძლება თუ არა სექტორის მდგრადი განვითარება მხოლოდ უნარებზე ორიენტირებული, ფორმალური განათლების გარეშე?
ან პირიქით — ხომ არ ქმნის ეს დივერსიფიცირებული განათლების ფონი მეტ მოქნილობას და ინოვაციურობას?

მიუხედავად იმისა, რომ არატრადიციული გზები IT-ში შესასვლელად უკვე დამკვიდრებულია, ხანგრძლივი პერსპექტივით სპეციალისტთა ხარისხიანი მომზადება კვლავ რჩება პრიორიტეტად. განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც სფერო მოძრაობს ისეთი მიმართულებებით, როგორიცაა კიბერუსაფრთხოება, მონაცემთა მეცნიერება, ხელოვნური ინტელექტი — დარგები, სადაც მხოლოდ ბოტების დაყენება აღარ კმარა და სტრუქტურირებული ცოდნა აუცილებელია.

ამრიგად, განათლებისა და პრაქტიკის ბალანსი IT სექტორის ზრდისთვის საქართველოში მომავალ წლებშიც ცენტრალურ საკითხად დარჩება. ერთჯერადი გადამზადების კურსებს შეუძლია ბაზრის შევსება მოკლევადიანად, თუმცა ეკოსისტემის სიღრმისეულად განვითარებისთვის საჭიროა საგანმანათლებლო სისტემის განახლება, რომელიც არა მხოლოდ რაოდენობას, არამედ ხარისხსაც გაზრდის.

იხილეთ BTU-ს კვლევა IT სექტორის ტენდენციების შესახებ აქ.