მცირდება იპოთეკების რაოდენობა, იზრდება მოცულობა – სექტორი ფასების ზრდას ეხმაურება

2025 წლის მარტში საქართველოს საბანკო სექტორმა 378 მილიონი ლარის მოცულობის 4,112 ახალი იპოთეკური სესხი გასცა, – ამის შესახებ ეროვნული ბანკის სტატისტიკური მონაცემები მიუთითებს. მიუხედავად იმისა, რომ გაცემული სესხების რაოდენობა წინა წელთან შედარებით 9%-ით შემცირდა, მათი მთლიანი მოცულობა 15%-ით გაიზარდა, რაც იუწყება, რომ საშუალო იპოთეკური სესხის მოცულობა მკვეთრად გაიზარდა და 92 ათას ლარს მიაღწია, მაშინ როცა 2024 წლის მარტში ეს მაჩვენებელი 73 ათასი ლარი იყო.

წმინდა ფინანსური სურათი ცხადყოფს, რომ იპოთეკური ბაზარი მცირე რაოდენობრივ კლებსა და პარალელურ ღირებულებით ზრდას შორის ბალანსს ეძებს, რაც უმეტესწილად უძრავი ქონების ფასების მატებითაა განპირობებული. ეს ტენდენცია აიძულებს სესხის მომთხოვნებს ბანკებიდან უფრო დიდი თანხები მოითხოვონ, თუმცა ნაკლებად ხშირად.

ფინანსური სტაბილურობის კომიტეტმა ამ მდგომარეობაზე საპასუხოდ იპოთეკური რეგულაციები შეამსუბუქა: კერძოდ, სესხის გაცემისთვის საჭირო მინიმალური პირველადი შენატანი შემცირდა 15%-დან 10%-მდე, ხოლო ემიგრანტებისთვის – 30%-დან 20%-მდე, რაც პოტენციურად გაზრდის სესხზე ხელმისაწვდომობას მათთვის, ვისაც ადგილობრივი შემოსავალი არ გააჩნია.

რაც შეეხება სესხის პირობებს, მარტში ლარში გაცემულ იპოთეკურ სესხებზე საშუალო საპროცენტო განაკვეთი 11.86% იყო, რაც წინა წელთან შედარებით 0.09 პროცენტული პუნქტით არის შემცირებული. ეს კი ქმნის გარემოს, სადაც სესხის აღება შედარებით იაფდება, თუმცა ზრდადი ფასების ფონზე მაინც დიდ ფულად ვალდებულებას მოითხოვს.

ამგვარი სურათი იწვევს კითხვებს, რამდენად მდგრადია იპოთეკური დაკრედიტების ზრდა იმ შემთხვევაში, თუ უძრავი ქონების ფასები კვლავ გაიზრდება და მომხმარებლებს საშუალო შემოსავლით უჭირთ ბინების შეძენა. მომდევნო კვარტლები გვიჩვენებს, შეძლებს თუ არა ბაზარი რეგულაციების შერბილებით მოთხოვნის სტიმულირებას, თუ საშუალო სესხის მოცულობა განაგრძობს ზრდას, რაც ავტომატურად ზრდის როგორც საბანკო რისკებს, ისე მომხმარებლის ფინანსურ ტვირთს.