ქართული ღვინის ფასების გეოგრაფია: სადაა ყველაზე იაფი და სად – ყველაზე ძვირი?

ქართული ღვინის საექსპორტო ფასების გეოგრაფიული სტრუქტურა ნათლად გვიჩვენებს იმ დისბალანსს, რომელიც ბაზრების სეგმენტაციასა და ღირებულების დანახვას შორის არსებობს. საქართველოს ეროვნული ბანკის ახალი კვლევა, რომელიც ალკოჰოლური სასმელების სექტორს მიმოიხილავს, ცხადყოფს, რომ ქართული ღვინო მსოფლიოში მოთხოვნად პროდუქტად იქცა, თუმცა ბაზრების განსხვავებული სტრუქტურა ფასებზე მნიშვნელოვნად მოქმედებს.

პოსტსაბჭოთა ქვეყნები რჩებიან ქართული ღვინის მთავარი საექსპორტო მიმართულებად – მათი წილი მთლიან ექსპორტში 80%-მდე აღწევს. თუმცა სწორედ ამ ბაზრებზეა ღვინის საშუალო ფასი ყველაზე დაბალი. კერძოდ, რუსეთში, რომელიც ყველაზე მსხვილი იმპორტიორია და გასული წლის ექსპორტის 66%-ზეა პასუხისმგებელი, ერთ ლიტრზე საშუალო ფასი მხოლოდ 2.7 დოლარს შეადგენდა. ეს მაჩვენებელი ცოტათი აღემატება პოლონეთის მონაცემს, სადაც ქართული ღვინის ფასი მსოფლიოში ყველაზე დაბალია – 2.5 დოლარი ლიტრზე. ლოგიკურად ჩნდება კითხვა – რატომ იყიდება ქართული ღვინო ამ ბაზრებზე ასე იაფად, მაშინ როცა ხარისხი იგივე რჩება?

შედარებისთვის, 2024 წელს ყველაზე მაღალი ფასი აშშ–ში დაფიქსირდა – ერთ ლიტრზე 6 დოლარი, რაც ორჯერ და მეტად აღემატება რუსეთის მონაცემს. აშშ–ს მოსდევს გერმანია 4.6 დოლარით და ლატვია – 3.7 დოლარით. ეს მაჩვენებლები ადასტურებს, რომ დასავლური ბაზრები, მიუხედავად იმისა, რომ მოცულობით ბევრად ჩამორჩებიან რუსეთს, საქართველოსთვის ეკონომიკურად გაცილებით მომგებიანი არიან. ისინი განიცდიან პრემიალური სეგმენტის ზრდას, რაც ადგილობრივი მწარმოებლებისთვის მაღალმარგიანი შესაძლებლობების შექმნას ნიშნავს.

გლობალური თვალსაზრისით, ქართული ღვინის საშუალო საექსპორტო ფასი 2.9 დოლარად განისაზღვრება, რაც ქვეყნის პოზიციონირების მიხედვით კონკურენტულად ითვლება. თუმცა საინტერესოა, რომ ეს მაჩვენებელი მაინც არ ასახავს იმ პოტენციალს, რაც ქართულ ღვინოს აქვს. რიცხვები ნათლად აჩვენებს, რომ ქართულმა ღვინომ შეძლო ხარისხის აღიარება დასავლურ ბაზრებზე და შეძლო ფასების გაზრდაც, რაც ქართული ბრენდების ეტაპობრივი საერთაშორისო პოზიციონირების შედეგია.

2024 წელი ამ თვალსაზრისით ისტორიული აღმოჩნდა: საექსპორტო მოცულობა 126 მილიონ ბოთლს, ხოლო ღირებულება – 276 მილიონ დოლარს გაუტოლდა. ეს მონაცემები ადასტურებს, რომ ქართულმა ღვინომ რაოდენობრივ და ღირებულებით დონეზეც მიაღწია რეკორდს, თუმცა დგას ახალი გამოწვევა – პოსტსაბჭოთა ბაზრებიდან გეოგრაფიული დივერსიფიკაციისკენ გადანაცვლება და მაღალი ფასების მქონე ბაზრების წილის გაზრდა.

დასკვნის სახით შეიძლება ითქვას, რომ საქართველოს ღვინის სექტორი დგას გარდამტეხ გზაჯვარედინზე – ერთი მხრივ, რუსეთი და პოსტსაბჭოთა სივრცე სტაბილურობასა და რაოდენობრივ ზრდას სთავაზობს მწარმოებლებს, მეორე მხრივ კი, ევროპა, ამერიკა და აღმოსავლეთი აზია მაღალი ღირებულების ბაზრებს წარმოადგენს, სადაც არამხოლოდ ფასები, არამედ ბრენდის აღქმაც განსხვავებულია. მომავალი იმაზეა დამოკიდებული, თუ როგორ მოახერხებს სექტორი ამ ორ პოლუსს შორის ბალანსის შენარჩუნებას და ერთდროულად დააკმაყოფილებს მოცულობისა და ღირებულების ზრდის ამოცანებს. ამ პროცესში, სახელმწიფოს, კერძო სექტორისა და რეგულატორის ერთობლივი სტრატეგია გადამწყვეტ როლს ითამაშებს.