ბიუჯეტის შემოსავლების ზრდა: ეკონომიკის მდგრადობის თუ საგადასახადო პოლიტიკის ეფექტურობის შედეგი?

საქართველოში ბიუჯეტში გადასახადებიდან მიღებული შემოსავლები 2025 წლის პირველ ორ თვეში 9.4%-ით გაიზარდა, რაც ხაზს უსვამს როგორც ეკონომიკის დინამიკას, ისე საგადასახადო ადმინისტრირების ეფექტურობას. სახელმწიფო ხაზინის მონაცემებით, იანვარ–თებერვალში ბიუჯეტში 3.903 მლრდ ლარი შევიდა, მაშინ, როდესაც 2024 წლის იმავე პერიოდში ეს მაჩვენებელი 3.566 მლრდ ლარს შეადგენდა. თუმცა, თუ დეტალურად განვიხილავთ კონკრეტულ გადასახადებს, ცხადი ხდება, რომ ზრდის მიუხედავად, გარკვეული მიმართულებებით საგადასახადო შემოსავლები შემცირებულია.

ყველაზე მნიშვნელოვანი ზრდა საშემოსავლო გადასახადების ნაწილში დაფიქსირდა, რომელიც 15%-ით გაიზარდა და 1.374 მლრდ ლარს მიაღწია. ეს მიანიშნებს, რომ მოსახლეობის შემოსავლები გაიზარდა, რაც ან მომატებულ ხელფასებს უკავშირდება, ან დასაქმების დონის გაუმჯობესებას. მეორე მნიშვნელოვანი ზრდა დღგ–ის გადასახადზე დაფიქსირდა, რომელიც 5.4%-ით გაიზარდა და 1.582 მლრდ ლარს გადააჭარბა. ამ გადასახადის ზრდა, როგორც წესი, ეკონომიკურ აქტივობას ასახავს, რადგან იგი შიდა მოხმარებაზე პირდაპირაა დამოკიდებული.

კომპანიების მოგების გადასახადიც 12%-ით გაიზარდა და 397.5 მლნ ლარს მიაღწია, რაც შესაძლოა, ბიზნესის მზარდ მოგებასა და ეკონომიკურ გაჯანსაღებაზე მიუთითებდეს. ამასთან, ყველაზე დრამატული ზრდა სხვა გადასახადებში დაფიქსირდა, რომელიც 70%-ით გაიზარდა და 265.2 მლნ ლარს გადააჭარბა, თუმცა ეს კატეგორია ნაკლებად სტაბილურ შემოსავლებზე მიუთითებს და შესაძლოა, ერთჯერადი ან მოკლევადიანი ფაქტორებით იყოს განპირობებული.

თუმცა, ბიუჯეტის შემოსავლების დადებით ტენდენციასთან ერთად, გარკვეული გადასახადების კლების ტენდენციაც თვალსაჩინოა. მაგალითად, ქონების გადასახადიდან მიღებული შემოსავალი 35%-ით შემცირდა, რაც შეიძლება, უძრავი ქონების ბაზრის დინამიკის ცვლილებით ან შეღავათების პოლიტიკის გადახედვით აიხსნას. კიდევ უფრო საგანგაშო მონაცემი აქციზის გადასახადს უკავშირდება, რომელიც 22%-ით შემცირდა. აქციზის შემცირება, შესაძლოა, უკავშირდებოდეს ალკოჰოლისა და თამბაქოს გაყიდვების კლებას, ან საგადასახადო შეღავათებს, რომლებიც ამ პროდუქტებზე დაწესდა.

იმპორტის გადასახადიც შემცირებულია 7%-ით, რაც სავაჭრო დეფიციტის ან შემცირებული იმპორტის მაჩვენებელზე მიუთითებს. ზოგადად, იმპორტის კლება, შესაძლოა, ქვეყნის ეკონომიკაში შიდა წარმოების ზრდას ან საერთაშორისო ვაჭრობაში შეფერხებებს უკავშირდებოდეს.

დღგ–ის გადასახადის ტენდენცია განსაკუთრებით საინტერესოა. იანვარში მისი შემცირება ეკონომისტებმა ქვეყნის შესაძლო ეკონომიკურ სირთულეებთან და მოხმარების შემცირებასთან დააკავშირეს. თუმცა, თებერვალში დღგ–ის შემოსავალმა 776 მლნ ლარს გადააჭარბა, რაც წინანდელ წელთან შედარებით გაზრდილია და შესაძლოა, სეზონური ან მოკლევადიანი ეფექტებით აიხსნას.

ბიუჯეტის შემოსავლების ზრდა, ერთი მხრივ, ეკონომიკურ მდგრადობაზე და დასაქმების ზრდაზე მიუთითებს, მაგრამ აქციზისა და იმპორტის გადასახადების შემცირება გარკვეულ რისკებს აჩენს. სახელმწიფო პოლიტიკისთვის მნიშვნელოვანია, რომ შემოსავლების ეს ზრდა არ იყოს მოკლევადიანი ტენდენცია, არამედ ეკონომიკური აქტივობის მდგრადი ზრდის შედეგი. სამომავლოდ, მთავრობას მოუწევს, რომ ერთდროულად უზრუნველყოს ბიუჯეტის შემოსავლების სტაბილურობა და ბიზნესისა და მოსახლეობის ფინანსური ტვირთის დაბალანსება, რათა ეკონომიკური ზრდა გრძელვადიან პერსპექტივაში შენარჩუნდეს.