პროფესიული თუ უმაღლესი განათლება – გლობალური ტენდენციები და საქართველოს არჩევანი

მსოფლიოს მასშტაბით განათლების სისტემები ახალი გამოწვევის წინაშეა: სტუდენტები სულ უფრო ხშირად სვამენ კითხვას, ღირს თუ არა ხანგრძლივი უმაღლესი განათლების გავლა, თუ ჯობს მოკლევადიანი და პრაქტიკული პროფესიული კურსები აირჩიონ. ამ ორი მიმართულების კონკურენცია განსაკუთრებით ნათელია ისეთ განვითარებულ ქვეყნებში, როგორებიცაა გერმანია, შვეიცარია და აშშ.

მაგალითად, გერმანიაში პროფესიული განათლება ათწლეულებია პოპულარულია. აქ ახალგაზრდები ერთდროულად სწავლობენ და მუშაობენ, შედეგად კი პრაქტიკული უნარების მქონე სპეციალისტები სწრაფად ხდებიან მაღალანაზღაურებად პროფესიონალებად. შვეიცარიაში კი პროფესიული განათლება უმაღლეს განათლებასთან თანაბრად პრესტიჟულია, ხოლო აშშ–ში ბოლო წლებში პროფესიული კურსების პოპულარობა მნიშვნელოვნად გაიზარდა, განსაკუთრებით ტექნოლოგიებისა და ჯანდაცვის სფეროში, სადაც სამუშაო ადგილები სწრაფად იზრდება.

საქართველოშიც მსგავსი ტენდენცია იკვეთება. პროფესიული განათლება სულ უფრო პოპულარული ხდება – მხოლოდ 2024 წელს ქვეყანაში 17.1 ათასზე მეტი სტუდენტი ჩაირიცხა პროფესიულ პროგრამებზე. მათ შორის განსაკუთრებით მოთხოვნადი მიმართულებებია ინჟინერია, წარმოება, მშენებლობა (25%), მომსახურებები (18%), ჯანდაცვა და სოციალური კეთილდღეობა (17%), ბიზნესი და სამართალი (10%) და საინფორმაციო ტექნოლოგიები (17%).

მსოფლიოს საერთო ტენდენციებს თუ დავაკვირდებით, პროფესიული განათლების არჩევა საქართველოშიც ძირითადად იმავე მიმართულებებით ხდება, თუმცა მცირე განსხვავებებიც იკვეთება. მაგალითად, განვითარებულ ქვეყნებში პროფესიული განათლების სფეროში საინფორმაციო ტექნოლოგიების წილი უფრო მაღალია. საქართველოში კი ეს მიმართულება ჯერჯერობით შედარებით ნაკლებადაა წარმოდგენილი, თუმცა ინტერესი მზარდია და სავარაუდოდ, ეს მაჩვენებელი მომავალში გაიზრდება. ქართულ ბაზარზე ახალგაზრდები ჯერ-ჯერობით უფრო მეტად ისეთ სფეროებს ირჩევენ, სადაც მოკლე ვადაში ადვილია სამსახურის პოვნა, მაგალითად, მომსახურების სფეროში.

განათლების ეს ფორმა პრაქტიკულ გამოცდილებაზე ორიენტირებულ ცოდნას აძლევს სტუდენტებს და ხშირად მოკლე პერიოდში გარანტირებულ დასაქმებას სთავაზობს. უმაღლესი განათლებისგან განსხვავებით, რომელიც ზოგჯერ ოთხ და მეტ წელს მოითხოვს, პროფესიული პროგრამები 1-2 წელში სრულდება, რაც დიდი უპირატესობაა მათთვის, ვისაც სასწრაფოდ სჭირდება შემოსავლის მიღება.

ამგვარად, პროფესიული განათლების არჩევა დღეს ბევრისთვის არა მხოლოდ დროული და პრაქტიკული გადაწყვეტილებაა, არამედ რეალური შესაძლებლობა, შედარებით მცირე დროში მიაღწიონ ეკონომიკურ დამოუკიდებლობასა და კარიერულ წინსვლას.