ქეში – მითები, რეალობა და თანამედროვე ალტერნატივები

ბოლო პერიოდში საქართველოში, ისევე როგორც მთელ მსოფლიოში, ნაღდი ფულის გამოყენებაზე აქტიური დისკუსია მიმდინარეობს. გავრცელებული მითების გამო, მოსახლეობის დიდი ნაწილი დანაზოგებს კვლავაც სახლში, ნაღდი სახით ინახავს. ეროვნული ბანკის მონაცემებით, საქართველოში მოსახლეობის დაახლოებით 57% საკუთარ დანაზოგებს ნაღდი ფულის სახით ინახავს. თუმცა საინტერესოა, რამდენად სწორი და უსაფრთხოა ეს მიდგომა.

ერთ–ერთი ყველაზე გავრცელებული მითი, რომელიც ნაღდი ფულის შენახვას უკავშირდება, მისი უსაფრთხოებაა. რეალურად, სახლში დიდი ოდენობით ფულის შენახვა უფრო მაღალი რისკის მატარებელია, ვიდრე ფულის საბანკო ანგარიშზე განთავსება. სახლებში დაცული ნაღდი ფული ადვილად ხდება ქურდობის, ბუნებრივი კატასტროფებისა თუ სხვა გაუთვალისწინებელი გარემოებების მსხვერპლი.

კიდევ ერთი არასწორი შეხედულებაა, რომ ნაღდი ფული ინფლაციისგან დაცულია. სინამდვილეში, პირიქით ხდება: 2021-2024 წლებში საქართველოში ფასები მთლიანობაში 27%-ით გაიზარდა, რაც ნიშნავს, რომ სახლში ინახული ნაღდი ფულის მსყიდველობითი უნარი საგრძნობლად შემცირდა. სამაგიეროდ, საბანკო დეპოზიტი ან საინვესტიციო ინსტრუმენტები ინფლაციისგან ნაწილობრივ მაინც გვიცავს, რადგან სარგებელი ნაწილობრივ ანაზღაურებს დანაზოგის ღირებულების შემცირებას.

მიუხედავად იმისა, რომ გრძელვადიან პერსპექტივაში ნაღდი ფულის შენახვა ნაკლებად ეფექტურია, ზოგიერთ შემთხვევაში ეს მაინც გამართლებულია. მაგალითად, მცირე ოდენობის თანხა საგანგებო სიტუაციების ან გადაუდებელი ხარჯებისთვის შეიძლება იყოს საუკეთესო გამოსავალი. ასევე, რეგიონებში, სადაც ციფრული გადახდის მეთოდები ჯერ კიდევ შეზღუდულია, ნაღდი ფული პრაქტიკულ საჭიროებას ინარჩუნებს.

მიუხედავად ამისა, დღეს უკვე მრავალი თანამედროვე ალტერნატივა არსებობს. პირველ რიგში, საბანკო დეპოზიტები და შემნახველი ანგარიშები, რომლებიც საქართველოში საკმაოდ პოპულარულია, მომხმარებლებს სტაბილურ შემოსავალს სთავაზობს. ასევე, განვითარებული საინვესტიციო ფონდები და ობლიგაციები უფრო მაღალი მოგების შესაძლებლობას ქმნის, რაც მომხმარებლებს საშუალებას აძლევს, საკუთარი დანაზოგები მეტად ეფექტიანად მართონ.

უკვე რამდენიმე წელია, საქართველოში ახალი ალტერნატივებიც აქტიურად ვითარდება – კრიპტოვალუტები. წლების წინ თუ ნაღდი ფული თავისუფლების, ანონიმურობისა და სრული კონტროლის სიმბოლო იყო, დღეს მსგავსი ფუნქციების ნაწილი სწორედ კრიპტოვალუტებმა შეითავსეს. მიუხედავად იმისა, რომ კრიპტოვალუტები მაღალი რისკის მქონე აქტივია, მცირე რაოდენობით მათი ფლობა შეიძლება გახდეს დანაზოგების დივერსიფიცირების კარგი საშუალება.

საბოლოო ჯამში, ნაღდი ფული, მიუხედავად გავრცელებული მითებისა, მოკლევადიან საჭიროებებს და სპეციფიკურ გარემოებებს უფრო შეესაბამება. გრძელვადიანი ფინანსური სტაბილურობისთვის კი დღეს გაცილებით ეფექტური თანამედროვე ინსტრუმენტები არსებობს, რაც ადამიანებს საშუალებას აძლევს, უკეთ მართონ თავიანთი დანაზოგები.