უმუშევრობის დონე შედარებით მცირეა ქალებში და კვლავ აგრძელებს შემცირებას – მაგრამ რას მალავენ რიცხვები?

საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემებით, 2024 წლის IV კვარტალში უმუშევრობის დონე 14.2 პროცენტს შეადგენდა, რაც წლოურად 1.1 პროცენტული პუნქტით შემცირებულია. 

უმუშევრობის დონე კაცებში 16.7%-ს შეადგენდა, ხოლო ქალებში – 11.1%. თუმცა, ეს არ ნიშნავს, რომ ქალებს შრომის ბაზარზე უკეთესი მდგომარეობა აქვთ. უმუშევრობის მაჩვენებელი ითვლის მხოლოდ იმ პირებს, რომლებიც აქტიურად ეძებენ სამსახურს, ხოლო ისინი, ვინც ეკონომიკური თუ სოციალური მიზეზების გამო შრომის ბაზრიდან დროებით ან მუდმივად გამოთიშულია, სტატისტიკაში არ აისახება. ხშირად ქალები სამუშაოს ძიებას საოჯახო ვალდებულებების, სტრუქტურული ბარიერებისა და კარიერული შესაძლებლობების შეზღუდვის გამო წყვეტენ, რაც მათ ეკონომიკურ აქტიურობას ამცირებს. ამას ემატება ისიც, რომ მრავალი ქალი დასაქმებულია არაოფიციალურ სექტორში, სადაც მათ შემოსავალი და სამუშაო პირობები ხშირად სტაბილური არ აქვთ.

უმუშევრობის დონე განისაზღვრება იმ ადამიანების პროცენტული წილით, რომლებიც სამუშაო ძალაში შედიან (ანუ ან დასაქმებულები არიან, ან სამსახურს ეძებენ) და ამ დროს უმუშევრები არიან. თუმცა, შრომის ბაზრის შესაფასებლად აუცილებელია სამუშაო ძალის მონაწილეობის დონის განხილვა, რაც აჩვენებს, მოსახლეობის რა ნაწილი არის ეკონომიკურად აქტიური. 2024 წლის IV კვარტალში ქალების სამუშაო ძალის მონაწილეობა 45.1% იყო, ხოლო კაცების – 66.3%. ეს ცხადყოფს, რომ ქალების დასაქმებისა და უმუშევრობის მაჩვენებლები სრულად ვერ ასახავენ მათ რეალურ ეკონომიკურ აქტიურობას – ბევრმა ქალმა შესაძლოა უბრალოდ შეწყვიტა სამუშაოს ძიება, რის გამოც სტატისტიკაში უმუშევრებად არ ითვლებიან. ქალების დაბალი მონაწილეობის მაჩვენებელი ასევე მიუთითებს პროფესიული განვითარების შეზღუდვებზე, რომლებიც ქალების კარიერულ წინსვლას აფერხებს.

ქალებისა და კაცების დასაქმების მაჩვენებლებს შორის განსხვავება კვლავ შესამჩნევია. ქალებში დასაქმების დონე 1.7 პროცენტული პუნქტით გაიზარდა, ხოლო კაცებში – 0.4 პროცენტული პუნქტით. მიუხედავად ამისა, კაცების დასაქმების მაჩვენებელი კვლავ მნიშვნელოვნად მაღალია ქალებთან შედარებით. დასაქმების მაჩვენებელი ასახავს, რა პროცენტია დასაქმებული ეკონომიკურად აქტიურ მოსახლეობაში, რაც ნიშნავს, რომ ის აჩვენებს შრომის ბაზრის სტრუქტურულ მდგომარეობას. ეს კიდევ ერთხელ მიუთითებს იმაზე, რომ ქალების დაბალი უმუშევრობის დონე მათი შრომითი მდგომარეობის გაუმჯობესებას არ ნიშნავს – მათი ნაწილი შესაძლოა საერთოდ არ იყოს ეკონომიკურად აქტიური, რაც მათ შემოსავლისა და სოციალური გარანტიების გარეშე ტოვებს. გარდა ამისა, ქალების დასაქმება ხშირად კონცენტრირებულია არაოფიციალურ და დროებით სამუშაოებში, რაც ზრდის მათ ეკონომიკურ დაუცველობას და კარიერული წინსვლის შანსებს ზღუდავს.

ამრიგად, უმუშევრობისა და დასაქმების მაჩვენებლების შეფასებისას მნიშვნელოვანია მხოლოდ რიცხვებზე დაყრდნობა კი არა, არამედ შრომის ბაზრის სტრუქტურული პრობლემების გათვალისწინება, რომლებიც ქალებსა და კაცებს განსხვავებულ პირობებში აყენებს. დაბალი უმუშევრობა შეიძლება დადებით ტენდენციად აღიქმებოდეს, თუმცა, თუ იგი გამოწვეულია სამუშაოს ძიების შეწყვეტით და არა რეალური დასაქმების ზრდით, ეს მხოლოდ ეკონომიკური აქტიურობის შემცირებაზე მიუთითებს.