რეექსპორტი და ადგილობრივი ექსპორტი: რა გვიჩვენა იანვრის მონაცემებმა?

საქართველო, როგორც სატრანზიტო ქვეყანა, მნიშვნელოვან როლს ასრულებს რეგიონულ ვაჭრობაში, რაც ექსპორტის მაჩვენებლებშიც აისახება. რეექსპორტი გულისხმობს იმ საქონლის გატანას, რომელიც ქვეყანამ უცხოეთიდან შეიძინა და გადამუშავების გარეშე კვლავ გაიტანა. ეს პროცესი ზრდის ვაჭრობის მოცულობას და ლოგისტიკურ სარგებელს მოაქვს, თუმცა არ ასახავს საქართველოს შიდა წარმოების განვითარებას. შესაბამისად, მთლიან ექსპორტში თითქმის ნახევარი – 46% – რეექსპორტია, რაც ზოგჯერ ცრუ შთაბეჭდილებას ქმნის, თითქოს ქვეყანა უფრო მეტად ექსპორტზეა ორიენტირებული, ვიდრე რეალურად არის.

იანვრის მონაცემებით, ადგილობრივი ექსპორტი – ანუ მხოლოდ საქართველოში წარმოებული ან არსებითად გადამუშავებული პროდუქცია – 186 მილიონი დოლარი იყო, რაც წინა წლის იანვართან შედარებით 12%-ით მეტია (წყარო: საქსტატი). ეს რიცხვი მხოლოდ ერთი თვის შედეგია, რაც სეზონური ფაქტორების გავლენას ექვემდებარება, თუმცა მაინც საინტერესო სურათს აჩვენებს.

ადგილობრივი ექსპორტის მთავარი მიმართულებები გვიჩვენებს, კონკრეტულად რომელი ქვეყნები არიან დაინტერესებული ქართულ პროდუქტებში, განსხვავებით რეექსპორტისგან, რომელიც სატრანზიტო ვაჭრობას ასახავს. 2025 წლის იანვარში უმსხვილესი საექსპორტო ქვეყნები რუსეთი, თურქეთი და ჩინეთი იყვნენ, თუმცა რუსეთში და თურქეთში ექსპორტი შემცირდა, მაშინ როცა ბულგარეთში, სომხეთში და იტალიაში ექსპორტი მნიშვნელოვნად გაიზარდნენ. ეს ცვლილებები გვაფიქრებინებს, რომ ქართული პროდუქცია სხვადასხვა ბაზარზე განსხვავებული დინამიკით ვითარდება.

იანვარში ყველაზე მოთხოვნადი საექსპორტო პროდუქტები იყო სპილენძის მადნები, მინერალური და მტკნარი წყლები და ღვინო. მინერალური წყლების ექსპორტი 47%-ით გაიზარდა, როცა ღვინის ექსპორტი 29%-ით შემცირდა. ასევე, მნიშვნელოვნად გაიზარდა აზოტოვანი სასუქების და დაუმუშავებელი ოქროს ექსპორტი, რაც, სავარაუდოდ, საერთაშორისო ბაზრებზე ფასების და მოთხოვნის ცვლილებებს უკავშირდება.

იანვრის მონაცემების ანალიზი აჩვენებს, რომ საქართველოს ადგილობრივი ექსპორტი ზრდის ტენდენციას ინარჩუნებს, თუმცა მისი სტრუქტურა კვლავ დიდწილად ნედლეულსა და სასურსათო პროდუქტებზეა დამოკიდებული. გრძელვადიანი განვითარებისათვის მნიშვნელოვანია ექსპორტის დივერსიფიკაცია და უფრო მაღალი დამატებითი ღირებულების მქონე პროდუქტების წილის გაზრდა, რაც ქვეყნის ეკონომიკას უფრო მდგრადსა და კონკურენტუნარიანს გახდის.