ქართული ცქრიალა ღვინის ექსპორტისა და იმპორტის სტრუქტურა: რა გავლენას ახდენს ბაზრის ცვლილებები?

ქართული ცქრიალა ღვინო, რომელიც ერთ დროს მხოლოდ ადგილობრივ ბაზარზე იყო პოპულარული, დღეს უკვე საერთაშორისო ვაჭრობის ნაწილად ჩამოყალიბდა. თუმცა, მიუხედავად იმისა, რომ მისი ხარისხი და უნიკალურობა სულ უფრო მეტად ფასდება, ექსპორტის დინამიკა გვიჩვენებს, რომ ქართული შამპანური კვლავინდებურად დამოკიდებულია ერთ მთავარ მიმართულებაზე – რუსეთის ბაზარზე. საქსტატის მონაცემებით, 2024 წლის იანვარ-ნოემბერში საქართველოდან ცქრიალა ღვინის ექსპორტმა 3.054 მილიონი დოლარი შეადგინა, საიდანაც 1.369 მილიონი დოლარის პროდუქცია რუსეთში გაიგზავნა. ეს ნიშნავს, რომ ქართული ცქრიალა ღვინის 45% რუსული ბაზრის მოთხოვნაზეა ორიენტირებული, რაც ზრდის საქართველოს დამოკიდებულებას ამ ეკონომიკურად არასტაბილურ და პოლიტიკური ფაქტორებით სავსე ბაზარზე.

იმის მიუხედავად, რომ ქართული ღვინო ბოლო წლებში სხვადასხვა მიმართულებით ხვდება ბაზარზე, რუსეთის შემდეგ ყველაზე დიდ მოცულობებში პროდუქცია მაინც უკრაინაში, ბელარუსში, პოლონეთში, თურქეთში, ლატვიასა და აშშ-ში გადის. თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ 2024 წლის მონაცემები აჩვენებს ქართული ცქრიალა ღვინის ექსპორტის შემცირებას წინა წელთან შედარებით. 2023 წლის ანალოგიურ პერიოდში ექსპორტმა 4.344 მილიონი დოლარი შეადგინა, რაც თითქმის 30%-ით მეტია მიმდინარე წელთან შედარებით. ასეთი კლება შეიძლება აიხსნას რამდენიმე ძირითადი მიზეზით. პირველ რიგში, უკრაინაში მიმდინარე ომი მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს ამ ქვეყნის ვაჭრობაზე, მათ შორის იმპორტზე, რაც ასახულია ქართული პროდუქციის ექსპორტის მაჩვენებელშიც. მეორეც, რუსეთის ეკონომიკური მდგომარეობა, რომელიც სანქციებისა და ვალუტის რყევების გამო არასტაბილურია, ასევე შეიძლება იყოს ერთ-ერთი ფაქტორი, რომელმაც ქართული ცქრიალა ღვინის გაყიდვების შემცირება გამოიწვია. ამის პარალელურად, უნდა გავითვალისწინოთ ისიც, რომ საერთაშორისო ბაზრებზე კონკურენცია ძალიან მაღალია. ევროპისა და ამერიკის ბაზრებზე დამკვიდრებული მაღალი ხარისხის ცქრიალა ღვინოების მწარმოებლები, როგორებიც არიან საფრანგეთი, იტალია და ესპანეთი, ქართული ცქრიალა ღვინისთვის სერიოზულ დაბრკოლებას წარმოადგენს.

თუ ქართული ცქრიალა ღვინის ექსპორტი მცირდება, იმპორტის სურათი საპირისპირო ტენდენციას ავლენს. ბოლო წლების განმავლობაში საქართველომ სულ უფრო მეტი ცქრიალა ღვინის იმპორტი დაიწყო, რაც პირდაპირ მიუთითებს იმაზე, რომ ქართველი მომხმარებელი საერთაშორისო ბრენდებს მეტ ყურადღებას აქცევს. 2024 წლის იანვარ-ნოემბერში იმპორტის საერთო მოცულობამ 2.913 მილიონი დოლარი შეადგინა, რაც 2023 წლის იმავე პერიოდში დაფიქსირებულ 2.256 მილიონ დოლართან შედარებით 29%-იანი ზრდაა. აქედან ყველაზე დიდი წილი საფრანგეთსა და იტალიაზე მოდის, რაც არც არის გასაკვირი – ფრანგული შამპანური და იტალიური პროსეკო მსოფლიო ბაზარზე ლიდერობენ როგორც ხარისხით, ასევე ბრენდის ცნობადობით. საქართველოს ბაზარზე შემოსულ პროდუქციას შორის ასევე გვხვდება ესპანური, გერმანული და ნიდერლანდური ცქრიალა ღვინოები, თუმცა მათზე მოთხოვნა შედარებით ნაკლებია.

ქართულ ცქრიალა ღვინოს საერთაშორისო ბაზრებზე დამკვიდრებისთვის დიდი გამოწვევები აქვს. მისი მთავარი სიძლიერე არის უნიკალური გემო და ტრადიციული მეღვინეობის მეთოდები, რომლებიც სხვა ქვეყნების ცქრიალა ღვინოებთან შედარებით უფრო გამორჩეულ პროდუქტს ქმნის. თუმცა, ბრენდინგი და მარკეტინგული სტრატეგიები კვლავ ერთ-ერთი ყველაზე სუსტი წერტილია, რაც ქართულ მწარმოებლებს ხელს უშლის კონკურენციაში. რუსეთზე მაღალი დამოკიდებულება ასევე სერიოზულ რისკს წარმოადგენს – პოლიტიკურ და ეკონომიკურ ფაქტორებზე ორიენტირებული ბაზარი არასტაბილურია და ნებისმიერ დროს შეიძლება შეფერხდეს ექსპორტის პროცესი, რაც ქართულ მეღვინეობას მნიშვნელოვან ეკონომიკურ დარტყმას მიაყენებს.

ამ ფონზე, მნიშვნელოვანია ქართული მეღვინეობის ინდუსტრიის მიერ დივერსიფიკაციის პროცესის გაგრძელება და ევროპულ და ამერიკულ ბაზრებზე უფრო აქტიური შესვლა. ქართული ღვინის პოპულარიზაცია საერთაშორისო გამოფენებზე, უფრო აგრესიული მარკეტინგული კამპანიები და ხარისხის სტანდარტების გაძლიერება შესაძლოა იმ ნაბიჯებად იქცეს, რომლებიც საქართველოს ცქრიალა ღვინოს უფრო ფართო მასშტაბით წარმატების მიღწევაში დაეხმარება. საბოლოოდ, ქართული მეღვინეობა უნდა გადადგას ნაბიჯები იმისთვის, რომ ადგილობრივი პროდუქცია არა მხოლოდ რუსეთსა და პოსტ-საბჭოთა სივრცეზე იყოს ორიენტირებული, არამედ მსოფლიო ბაზარზე დამკვიდრდეს, სადაც მაღალი ხარისხის ცქრიალა ღვინოებისთვის დიდი მოთხოვნა არსებობს.