ტრამპის სანქციების მუქარა: პუტინისა და ომის ეკონომიკური გამოწვევები

დონალდ ტრამპის განცხადება, რომ რუსეთს დაუწესებს სანქციებსა და ტარიფებს, თუ ვლადიმირ პუტინი უკრაინასთან ომს არ შეწყვეტს, აშშ-ის პოლიტიკის ახალ სტრატეგიულ ეტაპს მიუთითებს. ტრამპმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ “თუ შეთანხმება არ შედგება,” ის იძულებული იქნება, მაღალი გადასახადები და ტარიფები დააწესოს რუსეთის ყველა იმ პროდუქტზე, რომელიც ექსპორტზე გადის სხვა ქვეყნებში.

აშშ-სა და რუსეთის სავაჭრო ურთიერთობები ბოლო წლებში მნიშვნელოვნად შემცირდა. ოფიციალური მონაცემებით, 2024 წელს რუსეთიდან აშშ-ში ექსპორტი მხოლოდ 2.9 მილიარდი დოლარი იყო, რაც 2021 წლის 29.6 მილიარდი დოლარის მაჩვენებელთან შედარებით თითქმის ათჯერ ნაკლებია. ეს მიუთითებს, რომ სანქციების შედეგად რუსეთის ეკონომიკას უკვე მნიშვნელოვანი ზიანი მიადგა, თუმცა ეს ზეწოლა, როგორც ჩანს, საკმარისი არ აღმოჩნდა ომის შეჩერებისთვის.

ტრამპის მიერ ახალი ტარიფების დაწესება რუსეთისთვის დამატებით დარტყმად შეიძლება იქცეს. ეს განსაკუთრებით შეეხება რუსეთის ენერგეტიკულ სექტორს, რომელიც ქვეყნის ეკონომიკის მთავარ საყრდენს წარმოადგენს. ნავთობისა და გაზის გაყიდვებიდან მიღებული შემოსავალი რუსეთის ბიუჯეტის 30-50%-ს შეადგენს და ამ ინდუსტრიაზე ზეწოლამ შესაძლოა რუსეთს არამარტო შემოსავლის მნიშვნელოვანი ნაწილის დაკარგვა, არამედ საერთაშორისო ბაზრებზე მისი პოზიციების დასუსტებაც მოუტანოს.

რუსეთის ეკონომიკა უკვე საკმაოდ რთულ მდგომარეობაშია. დასავლური სანქციების გავლენის ქვეშ ქვეყანამ, მართალია, შეძლო ე.წ. “საომარი ეკონომიკის” შექმნა, მაგრამ სტრუქტურული პრობლემები სულ უფრო ცხადი ხდება. მაღალი ინფლაცია, შრომითი რესურსების დეფიციტი და საპროცენტო განაკვეთების 21%-მდე ზრდა რუსული ბიზნესებისა და მოსახლეობისთვის მძიმე ტვირთად იქცა. ახალი სანქციების დაწესება, განსაკუთრებით ნავთობისა და გაზის სექტორში, კიდევ უფრო გაზრდის ამ პრობლემებს.

განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იქნება მესამე ქვეყნების მიმართ სანქციების გამოყენება, როგორიცაა ჩინეთი და ინდოეთი, რომლებიც აქტიურად თანამშრომლობენ რუსეთთან ნავთობის შესყიდვაში. თუ ამ ქვეყნების ნავთობის გადამამუშავებელ ქარხნებსა და პორტებს სანქციები დაუწესდება, რუსეთის ეკონომიკისთვის დამატებითი სირთულეები შეიქმნება, რადგან მისი ალტერნატიული ბაზრები მნიშვნელოვნად შემცირდება.

მიუხედავად ეკონომიკური წნეხისა, რუსეთის პოლიტიკა გეოპოლიტიკურ მიზნებზეა ორიენტირებული. პუტინისთვის უკრაინის სუვერენიტეტის შეზღუდვა და რეგიონში დომინანტობის შენარჩუნება უფრო პრიორიტეტულია, ვიდრე ეკონომიკური სტაბილურობა. დასავლეთის მხრიდან ახალი სანქციებმა, შესაძლოა, გაზარდოს ზეწოლა და დაამძიმოს ეკონომიკური პირობები. თუმცა მისი პოლიტიკის მიზანი უკრაინის სამხედრო და ეკონომიკური სისუსტის უზრუნველყოფაა, რაც დასავლური სანქციების მიუხედავად, ჯერ კიდევ მყარად დგას კრემლის დღის წესრიგში.

ტრამპის მიერ შემოთავაზებული სანქციები შეიძლება იყოს უფრო ფართომასშტაბიანი და მიზნობრივი, ვიდრე დღევანდელი მოქმედი შეზღუდვები. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია რუსეთის ცენტრალურ ბანკზე და დიდ ენერგოკომპანიებზე, როგორიცაა “როსნეფტი” და “ლუკოილი,” პირდაპირი ზეწოლა. სანქციები ამ სექტორებს სერიოზულ ზიანს მიაყენებს და, რაც მთავარია, შეამცირებს კრემლის შესაძლებლობას, მეტი ეფექტურობით გააგრძელოს სამხედრო კამპანია.