შუა დერეფნის ტვირთების გადაზიდვის ახალი ბუმი

2024 წლის პირველ ნახევარში ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო მარშრუტის (TITR), იგივე შუა დერეფნის გავლით, გადაზიდული ტვირთების მოცულობა გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 14-ჯერ გაიზარდა. ეს მონაცემი ხაზს უსვამს შუა დერეფნის მზარდ როლს გლობალურ ლოგისტიკურ და სატრანსპორტო სფეროში. მარშრუტი ჩინეთიდან ყაზახეთის, კასპიის ზღვის, აზერბაიჯანის, საქართველოს, შემდეგ კი თურქეთისა და ევროპის ქვეყნების გავლით ტვირთის გადაზიდვას ითვალისწინებს. ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზაც შუა დერეფნის მნიშვნელოვანი ნაწილია, რაც ხელს უწყობს აზიიდან ევროპაში ტვირთის სწრაფ მიწოდებას.

შუა დერეფანი, რომელიც ცნობილია როგორც ტრანსკასპიური საერთაშორისო სატრანსპორტო მარშრუტი (TITR), ბოლო წლებში გლობალურ ყურადღებას იპყრობს. მისი მნიშვნელობის ზრდის მთავარი მიზეზია ჩინეთიდან ევროპაში ტვირთების მიწოდების დროისა და ხარჯების შემცირება, რაც მას გლობალურ ლოგისტიკურ ქსელში ერთ-ერთ ძირითად მარშრუტად აქცევს. 2023 წელს ამ მარშრუტით გადაზიდული ტვირთების მოცულობა 2.7 მილიონ ტონას მიაღწია, რაც 2022 წლის მაჩვენებელს 65%-ით აღემატებოდა. ეს მონაცემები ცხადყოფს შუა დერეფნის მზარდ როლს გლობალური ლოგისტიკის სფეროში, განსაკუთრებით იმ პირობებში, როდესაც გეოპოლიტიკური სიტუაცია ტრადიციულ მარშრუტებს უფრო რთულსა და ხარჯიანს ხდის.

ყაზახეთის ეროვნული რკინიგზის მონაცემებით, ყაზახეთიდან ბაქომდე მიწოდების დრო 9 დღემდე შემცირდა, ხოლო ფოთისა და ბათუმის პორტებამდე – 12 დღემდე. ამას მოჰყვება ფოთიდან და ბათუმიდან ტვირთის კონსტანცამდე მიწოდება, რომელიც დაახლოებით 20-22 დღეს მოიცავს. ეს დროის შემცირება მკვეთრად ზრდის შუა დერეფნის კონკურენტუნარიანობას გლობალური სატრანსპორტო მარშრუტების ფონზე, რაც ხელს უწყობს ტვირთების სწრაფ ტრანზიტს აზიიდან ევროპისკენ. ამასთან, შემცირებული მიწოდების დრო და გაუმჯობესებული ინფრასტრუქტურა მნიშნელოვან როლს ასრულებს დერეფნის საერთაშორისო მიმზიდველობის გაზრდაში.

შუა დერეფნის პოპულარობის ზრდას რამდენიმე მნიშვნელოვანი ფაქტორი განაპირობებს:

გეოპოლიტიკური ვითარება – უკრაინაში მიმდინარე კონფლიქტმა და რუსეთზე დაწესებულმა ეკონომიკურმა სანქციებმა მნიშვნელოვნად იმოქმედა ტრადიციული ჩრდილოეთ მარშრუტის მიმზიდველობაზე, რის შედეგადაც ბევრმა კომპანიამ არჩევანი შუა დერეფანზე გააკეთა. გეოპოლიტიკური რისკები და სანქციები კიდევ უფრო ზრდის ალტერნატიული გზების მნიშვნელობას და ამ კონტექსტში შუა დერეფანი საუკეთესო გამოსავალი ხდება იმ კომპანიებისთვის, რომლებიც ეძებენ სტაბილურობას და უსაფრთხოებას.

ევროკავშირის სტრატეგიული ინიციატივები – ევროკავშირი აქტიურად მხარს უჭერს ალტერნატიული სატრანსპორტო მარშრუტების განვითარებას, რომლებიც რუსეთზე დამოკიდებულებას შეამცირებს და ახალი სავაჭრო მიმართულებების შექმნას შეუწყობს ხელს. შუა დერეფანი სწორედ ამ მიზანს პასუხობს. ევროკავშირის სტრატეგიული ინიციატივები ითვალისწინებს ფინანსურ და ტექნიკურ მხარდაჭერას დერეფნის განვითარებისთვის, რაც კიდევ უფრო აძლიერებს მის როლს გლობალურ ლოგისტიკურ ქსელში. ამ მხარდაჭერის შედეგად, საქართველო იღებს მნიშვნელოვან შესაძლებლობებს, რაც მის ეკონომიკურ განვითარებასა და საერთაშორისო სავაჭრო ურთიერთობების გაფართოებას უწყობს ხელს.

ლოგისტიკური დროისა და ხარჯების შემცირება – ბოლო პერიოდში შუა დერეფნის მარშრუტზე ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესებამ და პროცესების ოპტიმიზაციამ მნიშვნელოვანი დროისა და ხარჯების შემცირება უზრუნველყო, რაც ტვირთების გადაზიდვის პროცესს უფრო ეფექტიანსა და ხელმისაწვდომს ხდის. გაუმჯობესებული ინფრასტრუქტურა და ტექნოლოგიების გამოყენება საშუალებას აძლევს ლოგისტიკურ ოპერატორებს უფრო სწრაფად და უსაფრთხოდ გადაადგილონ ტვირთები, რაც ზრდის მარშრუტის კონკურენტუნარიანობას. ამგვარი გაუმჯობესებები არა მხოლოდ გადაზიდვის დროის შემცირებას, არამედ ხარჯების დაზოგვასაც უწყობს ხელს, რაც დერეფნის მიმზიდველობას ზრდის.

მსოფლიოში ლოგისტიკისა და ტვირთების გადაზიდვის სფეროში ბოლო წლების განმავლობაში მრავალი მნიშვნელოვანი ცვლილება მოხდა. გლობალურ ტენდენციებს შორისაა ახალი სატრანსპორტო მარშრუტების განვითარება და ტრადიციული გზების ალტერნატივების ძიება, რაც გამოწვეულია როგორც გეოპოლიტიკური ცვლილებებით, ასევე ტექნოლოგიური განვითარებით. ამასთან, იზრდება მოთხოვნა სწრაფ, სანდო და ხელმისაწვდომ სატრანსპორტო მარშრუტებზე, რომლებიც კონკურენტუნარიანობას ზრდის.

ახალი მარშრუტების ძიება და გადაზიდვის დივერსიფიკაცია
ბოლო წლებში მრავალი ქვეყანა და ლოგისტიკური კომპანია აქტიურად მუშაობს ახალი, უფრო ეფექტური სატრანსპორტო მარშრუტების მოძიებაზე, რომლებიც ტვირთების ტრანზიტს გაამარტივებს და სანდოობას გაზრდის. უკრაინის კონფლიქტმა და ჩინეთის “ერთი გზა – ერთი სარტყელი” ინიციატივამ გლობალურ სატრანსპორტო ქსელში ახალი მარშრუტების განვითარებას შეუწყო ხელი. შუა დერეფანი სწორედ ამ ტენდენციის ნაწილი გახდა, რომელიც ტვირთების ტრანსკონტინენტალურ გადაზიდვას ამარტივებს და უზრუნველყოფს ახალი კომერციული შესაძლებლობების შექმნას. დივერსიფიკაცია ასევე ხელს უწყობს იმპორტიორ და ექსპორტიორ ქვეყნებს რისკების შემცირებაში, რაც ლოგისტიკური ჯაჭვების მდგრადობას ზრდის.

ტექნოლოგიების გამოყენება ლოგისტიკაში
გლობალური ლოგისტიკის ერთ-ერთი მთავარი ტენდენციაა ტექნოლოგიების ინტეგრაცია, რაც ტვირთების გადაზიდვის პროცესის ოპტიმიზაციასა და გამჭვირვალობას უზრუნველყოფს. სატრანსპორტო კომპანიები იყენებენ ხელოვნურ ინტელექტსა და ბლოკჩეინ ტექნოლოგიებს, რათა გააუმჯობესონ ლოგისტიკური ჯაჭვების მართვა და ტვირთების გადაზიდვის პროცესში მონაწილე ყველა მხარის ურთიერთკავშირი. შუა დერეფნის განვითარებაში ამ ტექნოლოგიების როლი უდიდესია, რადგან მისი მეშვეობით ხდება ტვირთების გადაადგილების მონიტორინგი და სანდოობის გაზრდა. ტექნოლოგიური ინოვაციების საშუალებით შესაძლებელია მარშრუტის ეფექტურობის მაქსიმალური გამოყენება და მისი კონკურენტუნარიანობის გაძლიერება. ლოგისტიკურ ქსელში ხელოვნური ინტელექტის ინტეგრაცია საშუალებას იძლევა, რომ ტვირთების მოძრაობა წინასწარ განისაზღვროს და დროულად იქნას მიღებული საჭირო გადაწყვეტილებები.

კონტეინერიზაციის ზრდა
კონტეინერიზაცია გლობალური ლოგისტიკის ერთ-ერთი ძირითადი მიმართულებაა, რომელიც ამარტივებს ტვირთების გადაზიდვის პროცესს და ხარჯების შემცირებას უწყობს ხელს. შუა დერეფანი, როგორც კონტეინერიზებული ტვირთების გადაზიდვის ერთ-ერთი მთავარი მარშრუტი, ზრდის ეფექტურობას და ამცირებს ტვირთის დაზიანების რისკებს. კონტეინერიზაციის ზრდა ნიშნავს მეტი მოქნილობას, რაც ტვირთების გადაზიდვის პროცესს კიდევ უფრო მოქნილსა და სწრაფს ხდის, რაც საბოლოო ჯამში ზრდის მარშრუტის კონკურენტუნარიანობას. ამასთან, კონტეინერების სტანდარტიზაცია და მათი გამოყენება ხელს უწყობს სხვადასხვა ტიპის ტვირთების გადაზიდვას და ხელსაყრელი პირობების შექმნას როგორც გამყიდველებისთვის, ასევე მყიდველებისთვის.

საქართველო შუა დერეფნის ერთ-ერთი ცენტრალური ქვეყნის როლს ასრულებს, რადგან მისი გეოგრაფიული მდებარეობა სტრატეგიულ მნიშვნელობას ანიჭებს ტვირთების ტრანზიტს აზიიდან ევროპაში. საქართველო არის ხიდი, რომელიც აკავშირებს აღმოსავლეთსა და დასავლეთს და რომლის ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესებამ შეიძლება კიდევ უფრო მეტად გაზარდოს ტვირთების გადაზიდვის მოცულობა. საქართველოს პორტები, როგორიცაა ფოთი და ბათუმი, მნიშვნელოვანი კვანძებია ტვირთების ტრანზიტისთვის, რაც უზრუნველყოფს შუა დერეფნის შეუფერხებელ ფუნქციონირებას. ამ პორტების მოდერნიზაცია და მათი სიმძლავრის გაზრდა კიდევ უფრო მეტ შესაძლებლობას მისცემს საქართველოს, რომ გაიზარდოს მისი როლი სატრანსპორტო ქსელში.

ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზის პროექტი და ფოთისა და ბათუმის პორტები მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ შუა დერეფნის განვითარებაში. ამ დერეფნის გამოყენება ამარტივებს ტვირთების გადაადგილებას, ამცირებს მიწოდების დროს და ხელს უწყობს რეგიონის ეკონომიკურ განვითარებას. TITR-ის გავლით ტვირთების გადაზიდვის მოცულობის 14-ჯერ ზრდა მიუთითებს იმაზე, რომ შუა დერეფანი მზარდად მნიშვნელოვანია როგორც რეგიონული, ასევე გლობალური ლოგისტიკისთვის. ამავე დროს, საქართველოს შეუძლია გაზარდოს თავისი პოტენციალი რეგიონალური ჰაბის ფუნქციის შესრულებაში, რაც ხელს შეუწყობს ქვეყნის ეკონომიკურ განვითარებას და საერთაშორისო პოზიციის განმტკიცებას. ამასთან, სახელმწიფოს მიერ დაწესებული ახალი სტიმულები და ინვესტიციების მოზიდვა ხელს შეუწყობს საქართველოს სტრატეგიულ როლს.

შუა დერეფნის ტვირთების გადაზიდვის მოცულობის ზრდა ცხადყოფს მისი სტრატეგიული როლის ზრდას გლობალურ ლოგისტიკურ ქსელში. ყაზახეთიდან ბაქომდე და შემდგომ საქართველოს გავლით ევროპამდე ტვირთების მიწოდების დროისა და ხარჯების შემცირება ამ მარშრუტს უფრო კონკურენტუნარიანს ხდის, რაც უფრო მეტ კომპანიას უბიძგებს ამ მარშრუტის გამოყენებისკენ. ტვირთების მიწოდების პროცესის გაუმჯობესება და მარშრუტის კონკურენტუნარიანობის გაზრდა ნიშნავს, რომ შუა დერეფანი ერთ-ერთ მთავარ ტრანსკონტინენტალურ მარშრუტად იქცევა. ეს მარშრუტი არა მხოლოდ სატრანსპორტო ხარჯების შემცირებას, არამედ უფრო ეფექტური ლოგისტიკური პროცესების შექმნასაც უზრუნველყოფს, რაც საბოლოო ჯამში ხელს შეუწყობს გლობალურ სავაჭრო ურთიერთობების განვითარებას.

მომავალი წლებში, შუა დერეფნის ტვირთების გადაზიდვის მოცულობა, სავარაუდოდ, მნიშვნელოვნად გაიზრდება. ექსპერტების პროგნოზით, 2025 წლისთვის ამ მარშრუტით გადაზიდული ტვირთების მოცულობა შეიძლება 5 მილიონ ტონას მიაღწიოს, რაც რეგიონის ეკონომიკური და ლოგისტიკური პოტენციალის ზრდაზე მიუთითებს. საქართველოსთვის ეს ნიშნავს როგორც ეკონომიკური ზრდის შესაძლებლობას, ასევე ახალი სამუშაო ადგილების შექმნას ლოგისტიკის, სატრანსპორტო და მომსახურების სფეროებში. გარდა ამისა, საქართველოს შეუძლია გაძლიეროს თავისი პოზიციები საერთაშორისო ბაზარზე და უფრო აქტიურად მიიღოს მონაწილეობა გლობალურ სავაჭრო ქსელებში. მარშრუტის განვითარების და ტვირთების მოცულობის ზრდა ასევე ხელს შეუწყობს ახალი საინვესტიციო შესაძლებლობების შექმნას, რაც კიდევ უფრო გააძლიერებს ქვეყნის ეკონომიკას.

მნიშვნელოვანია, რომ საქართველო გააგრძელოს ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესება, ტექნოლოგიური ინოვაციების გამოყენება და საერთაშორისო თანამშრომლობა, რათა შეძლოს შუა დერეფნის პოტენციალის მაქსიმალური გამოყენება. ამისთვის საჭიროა, როგორც სახელმწიფო, ასევე კერძო სექტორის აქტიური მონაწილეობა და ინვესტიციების მოზიდვა, რაც საბოლოო ჯამში ხელს შეუწყობს საქართველოს ეკონომიკური და სტრატეგიული როლის კიდევ უფრო მეტად გაძლიერებას გლობალურ სატრანსპორტო ქსელში. საქართველოს აქვს პოტენციალი, რომ გახდეს მნიშვნელოვანი ლოგისტიკური ჰაბი, და ამისთვის საჭიროა მდგრადი სტრატეგია, რომელიც გათვალისწინებულ იქნება როგორც ინფრასტრუქტურის, ასევე ადამიანური რესურსების განვითარებასა და ახალი ტექნოლოგიების დანერგვაზე. ასევე აუცილებელია რეგიონალური და საერთაშორისო პარტნიორობის გაძლიერება, რაც კიდევ უფრო გაზრდის დერეფნის კონკურენტუნარიანობას და საქართველოს როლს გლობალურ ეკონომიკაში.