ქართული ხილის გაზრდილი ექსპორტი და შესაძლებლობები გლობალურ ბაზარზე

2024 წელი საქართველოს სოფლის მეურნეობისთვის გამორჩეულად წარმატებული აღმოჩნდა. ქვეყნის აგროსასურსათო პროდუქციის ექსპორტმა ისტორიულ ნიშნულს მიაღწია და 1 მილიარდ 680 მილიონი აშშ დოლარი შეადგინა, რაც 2023 წელთან შედარებით 17%-იანი ზრდაა. განსაკუთრებით საინტერესოა ის, რომ ამ მაჩვენებლიდან ადგილობრივად წარმოებულმა პროდუქციამ (რეექსპორტის გარეშე) 1 მილიარდ 380 მილიონი აშშ დოლარი შეადგინა, რაც იმას ნიშნავს, რომ ქართული სოფლის მეურნეობის ადგილობრივი შესაძლებლობები სულ უფრო ძლიერდება და საერთაშორისო ბაზარზე დამაჯერებლად პოზიციონირდება.

2024 წლის საგარეო ვაჭრობის ანალიზში ნათლად ჩანს, რომ საქართველომ განსაკუთრებით მაღალ შედეგებს მიაღწია სასმელებისა და ხილის ექსპორტში. საერთო ექსპორტირებული აგროსასურსათო პროდუქციის ნახევარზე მეტი სწორედ სასმელებზე მოდის. განსაკუთრებით მაღალი ზრდა ფიქსირდება სპირტიანი სასმელების, ღვინის, მინერალური და უალკოჰოლო გაზიანი სასმელების ექსპორტში. აღნიშნული პროდუქცია, რომელმაც ჯამში 876 მილიონი აშშ დოლარი შეადგინა, წლიურად 24%-ით გაიზარდა. ეს განსაკუთრებით აღსანიშნავია, რადგან ეს ზრდა მაღალი კონკურენციის პირობებში განხორციელდა, სადაც ისეთი ქვეყნები, როგორიცაა საფრანგეთი, იტალია, და ესპანეთი, განსაკუთრებულად ძლიერ პოზიციებს ფლობენ.

საქართველომ, გარდა ტრადიციული ბაზრებისა – რუსეთი, უკრაინა, ყაზახეთი და აზერბაიჯანი – შეძლო ევროკავშირის ბაზარზე დამაჯერებელი პოზიციების მოპოვება, განსაკუთრებით ღვინისა და თხილის მიმართულებით. ღვინის ექსპორტის ძირითადი ნაწილი კვლავაც რუსეთზე მოდის, თუმცა ევროკავშირის ქვეყნებიდან პოლონეთმა მნიშვნელოვანი ადგილი დაიკავა ქართული ღვინის ბაზარზე, ხოლო თხილის შემთხვევაში ევროკავშირი საქართველოს მთავარი ბაზარი გახდა. ევროკავშირში 63.7 მილიონი აშშ დოლარის ღირებულების თხილი ექსპორტირდა, რაც აშკარად მიუთითებს საქართველოს პროდუქტების კონკურენტუნარიანობაზე მაღალშემოსავლიან ევროპულ ბაზარზე.

2024 წელს განსაკუთრებით აღსანიშნავია ხილის ექსპორტის ზრდა, რომლის მთლიანმა ღირებულებამ 236 მილიონი აშშ დოლარი შეადგინა. ეს მონაცემი წინა წელთან შედარებით 14%-ით მეტია და აჩვენებს, რომ ქართული ხილი გლობალურ ბაზრებზე აქტიურად იკავებს ადგილს. თხილი კვლავ რჩება ქართული ხილის მთავარ საექსპორტო პროდუქტად და მისი ექსპორტის მოცულობამ 100.7 მილიონ აშშ დოლარს მიაღწია. თხილის გარდა, შესამჩნევია მზარდი მოთხოვნა ისეთ ხილზე, როგორიცაა მოცვი, ატამი და ვაშლატამა, რომლებმაც საერთო ჯამში დაახლოებით 56 მილიონი აშშ დოლარის ღირებულება შეადგინეს.

აქვე განსაკუთრებით გამოსაყოფია ორი პროდუქტის – გადამუშავებული ხილის და დაფნის ფოთლის – ექსპორტის უპრეცედენტო ზრდა. გადამუშავებული ხილის ექსპორტი (ძირითადად თხილი და ფისტა) ერთ წელში 80%-ით გაიზარდა, ხოლო დაფნის ფოთლის ექსპორტმა თითქმის გაორმაგება (94%-იანი ზრდა) აჩვენა. ეს პროდუქტები შედარებით ახალია საქართველოსთვის, რაც კარგად მიუთითებს აგროსასურსათო დარგის დივერსიფიკაციის შესაძლებლობებზე.

ცალკე ხაზგასასმელია დაფნის ფოთლის ექსპორტის საინტერესო გეოგრაფია, რომლის ძირითადი ბაზრები ჩინეთი და რუსეთი გახდა. ჩინეთმა, რომელიც მსოფლიოს ერთ–ერთი უდიდესი ბაზარია, ქართული დაფნის ფოთლის 80% შეისყიდა, რაც დამატებით პერსპექტივებს ქმნის საქართველოსთვის აზიურ ბაზრებზე.

შესაბამისად, საქართველო 2024 წლის შედეგებით ნათლად აჩვენებს, რომ მას შეუძლია არა მხოლოდ რეგიონულ, არამედ გლობალურ ბაზარზეც წარმატებით ოპერირება და პოზიციების განმტკიცება. მნიშვნელოვანია, რომ ქვეყანამ მოახერხოს ახალი ბაზრების ათვისება, პროდუქციის დივერსიფიცირება და კონკურენტუნარიანობის ზრდა, რაც გრძელვადიან პერსპექტივაში ეკონომიკურ ზრდას უზრუნველყოფს. განსაკუთრებული ყურადღება კი ხილის გადამუშავებას და დამატებითი ღირებულების მქონე პროდუქტების წარმოებაზე უნდა იყოს, რადგან სწორედ ამ მიმართულებებით განხორციელებული ნაბიჯები ხელს შეუწყობს საქართველოს აგროსასურსათო სექტორის მეტ სტაბილურობას, შემოსავლების ზრდას და საექსპორტო პოტენციალის სრულფასოვან რეალიზებას.