ურბანიზაცია და საქართველო: თბილისის მაგალითი და გამოწვევები

საქართველოში ურბანიზაციის დონე 2024 წლისთვის 61%-ს შეადგენდა.  ეს მაჩვენებელი არც დაბალია და არც მაღალი საერთაშორისო სტანდარტებთან შედარებით. განვითარებულ ქვეყნებში ურბანიზაციის დონე 80%-მდეა, მაშინ როცა განვითარებად ქვეყნებში ხშირად 60%-ს ქვევითაა. საქართველოს ურბანიზაციის დონე სწორედ ამ ორ მდგომარეობას შორისაა. პროგნოზების მიხედვით, 2050 წლისთვის ურბანული მოსახლეობა 70%-ს მიაღწევს, რაც ნიშნავს, რომ საქართველოს ურბანული ინფრასტრუქტურა და ეკონომიკა უფრო ინტენსიური ზეწოლის ქვეშ მოექცევა.

თბილისი რჩება ამ პროცესის ცენტრში. მოსახლეობის 34% დედაქალაქში ცხოვრობს, რაც მას ერთ-ერთ ყველაზე დატვირთულ ქალაქად აქცევს რეგიონში. ასეთი დიდი კონცენტრაცია, ერთი მხრივ, ეკონომიკური აქტივობის ზრდის ინდიკატორია, თუმცა, მეორე მხრივ, სერიოზული გამოწვევებია დაკავშირებული ინფრასტრუქტურის, საცხოვრებელი ადგილების და ეკოლოგიური მდგრადობის მიმართულებით. ქალაქის სატრანსპორტო სისტემაზე ყოველდღიური ზეწოლა, საცობების სიხშირე და ჰაერის დაბინძურება პირდაპირ ასახავს ამ მდგომარეობას.

აღსანიშნავია, რომ არ არსებობს განვითარებული ქვეყანა ურბანიზაციის დაბალი დონით. ამჟამინდელი ტენდენციებით, ურბანიზაციაზე მოთხოვნა ეკონომიკური განვითარების პარალელურად გაიზრდება. საქართველოს ეკონომიკის ზრდა ახალ სამუშაო შესაძლებლობებს ქმნის სხვადასხვა სექტორში, განსაკუთრებით სერვისებში, ფინანსებსა და ტექნოლოგიებში. მოსახლეობა ამ პროცესში უფრო ხშირად ტოვებს სოფლის მეურნეობას და სოფლის ტიპის დასახლებებს და ქალაქებისკენ მიგრირებს, სადაც მეტი შესაძლებლობები არსებობს. ეს არის გლობალური ტენდენცია, რომელიც საქართველოშიც თავს იჩენს. მაგალითად, თბილისში სამუშაო ადგილების უმეტესობა დაკავშირებულია სერვისების სექტორთან, რაც დასაქმებულთა ეკონომიკურ და სოციალურ პირობებს აუმჯობესებს, მაგრამ ასევე ზრდის ურბანული ინფრასტრუქტურის დატვირთვას.

თბილისზე დამოკიდებულების შემცირება მოითხოვს ქვეყნის სხვა ქალაქების და რეგიონების გაძლიერებას, თუმცა ამის მიღწევა მხოლოდ გრძელვადიანი სტრატეგიით არის შესაძლებელი. საქართველოს სჭირდება ისეთი პოლიტიკა, რომელიც დედაქალაქის გარეთაც შექმნის დასაქმების შესაძლებლობებს და რეგიონების ურბანულ და ეკონომიკურ განვითარებას ხელს შეუწყობს.

ურბანიზაცია, რომელიც ეკონომიკის ზრდის ბუნებრივი თანმხლები პროცესია, მოითხოვს ქვეყნის ურბანული მართვის მოდელის გადახედვას. საქართველოს შეუძლია გამოიყენოს მსოფლიო პრაქტიკა, სადაც ურბანიზაციის პროცესები სწორად მართული პოლიტიკით ქალაქებს არამხოლოდ სოციალურ, არამედ ეკონომიკურ ცენტრებად აქცევს. თბილისისა და სხვა ქალაქების წარმატებით განვითარება საქართველოსთვის სტაბილური და ინკლუზიური ზრდის საფუძველი გახდება.