ტექნიკურად გამართული მანქანები საქართველოში: როგორ შეესაბამება გლობალურ ნორმებს?

2024 წლის იანვარ-სექტემბერში საქართველოში ტექინსპექტირება 714 707-მა სატრანსპორტო საშუალებამ გაიარა, რაც გასული წლის იმავე პერიოდის მაჩვენებელთან შედარებით 8%-ით არის გაზრდილი. გასული წლის 9 თვეში პერიოდული ინსპექტირება გავლილი ჰქონდა 660 359 სატრანსპორტო საშუალებას. ეს მონაცემები აჩვენებს, რომ საქართველოში სატრანსპორტო საშუალებების ტექინსპექტირების მაჩვენებელი ყოველწლიურად იზრდება, რაც მეტია, ვიდრე წინა წლების მონაცემები. “ინსპექტირება უსაფრთხოებისთვის” კვლევის მიხედვით, 2019 წლიდან დღემდე 9 თვის ჭრილში ტექინსპექტირების ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი 2024 წელს დაფიქსირდა.

ამავდროულად, 2024 წელს ტექინსპექტირებული 714 ათასზე მეტი სატრანსპორტო საშუალებიდან 20.7% გაუმართავი აღმოჩნდა, რაც წინა წელთან შედარებით მცირედით არის გაზრდილი (2023 წელს გაუმართაობის მაჩვენებელი იყო 20.4%). აღსანიშნავია ისიც, რომ გაუმართაობის მაჩვენებელი 2019 წელთან შედარებით 2024 წელს თითქმის განახევრდა, რაც ტექინსპექტირების სისტემის გაუმჯობესებისა და ავტომობილების ტექნიკური მდგომარეობის მომატების მაჩვენებელია. ეს მონაცემები მნიშვნელოვან პროგრესს მიუთითებს, თუმცა ამავდროულად საჭიროებს ყურადღებას, რათა გაუმჯობესების ტემპი შენარჩუნდეს და უსაფრთხოება კიდევ უფრო გაიზარდოს.

• 2019 წელს ტექინსპექტირება გაიარა 634 434 სატრანსპორტო საშუალებამ, რომელთაგან 43.9% გაუმართავი აღმოჩნდა.
• 2020 წელს ტექინსპექტირების რაოდენობა შემცირდა და შეადგინა 390 336, თუმცა გაუმართავი ავტომობილების წილი ასევე შემცირდა და 30.8% გახდა.
• 2021 წელს ტექინსპექტირება გაიარა 693 498 სატრანსპორტო საშუალებამ, რომელთაგან 31.3% იყო გაუმართავი.
• 2022 წელს ტექინსპექტირების მაჩვენებელი იყო 639 085 სატრანსპორტო საშუალება, ხოლო გაუმართავობის მაჩვენებელი 27.7%-მდე შემცირდა.
• 2023 წელს ტექინსპექტირება გაიარა 660 359 სატრანსპორტო საშუალებამ, რომელთაგან 20.4% აღმოჩნდა გაუმართავი.
• 2024 წელს კი ტექინსპექტირების რაოდენობა გაიზარდა და შეადგინა 714 707 სატრანსპორტო საშუალება, თუმცა გაუმართავი ავტომობილების წილი კვლავ 20.7% იყო.

აღნიშნული მონაცემები აჩვენებს, რომ ავტომობილების ტექინსპექტირების მაჩვენებელი ყოველწლიურად იზრდება, ხოლო გაუმართავი ავტომობილების წილი თანდათანობით მცირდება. ეს ტენდენცია მიუთითებს, რომ ავტომობილების ტექნიკური მდგომარეობა საქართველოში უმჯობესდება და ტექინსპექტირების სისტემის როლი უსაფრთხოების გაძლიერებაში მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს. თუმცა, გაუმართავი ავტომობილების წილის შემცირება მხოლოდ რეგულაციების გაუმჯობესებით არ არის მიღწეული, არამედ ეს მოითხოვს მძღოლების ცნობიერების ამაღლებას, ინსპექტირების ხარისხის გაუმჯობესებას და თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებას.

გლობალური მასშტაბით, ტექნიკური ინსპექტირების ხარისხი და მისდამი მიდგომა განსხვავდება სხვადასხვა ქვეყანაში. მაგალითად, გერმანიაში, სადაც ტექინსპექტირება წარმოადგენს მკაცრად რეგულირებულ პროცესს, ტექნიკურად გაუმართავი ავტომობილების წილი 10-15%-ს შეადგენს. ეს დაბალი მაჩვენებელი მიუთითებს ქვეყნის რეგულაციების მაღალ დონეს და ტექნიკური სტანდარტების მკაცრად დაცვის ტრადიციას. გერმანული ტექინსპექტირების სისტემა, რომელიც ცნობილია როგორც TÜV, ითვალისწინებს მკაცრ კრიტერიუმებს, რაც უზრუნველყოფს უსაფრთხოებას და გარემოს დაცვის ნორმების დაცვას. გერმანიაში ინსპექტირების პროცესი აერთიანებს როგორც ტექნიკურ უსაფრთხოებას, ასევე გამონაბოლქვის კონტროლს, რაც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია გარემოს დაცვის კუთხით.

შეერთებულ შტატებში ტექინსპექტირების სისტემის სტანდარტები იცვლება შტატიდან შტატში. ზოგიერთ შტატში ინსპექტირება სავალდებულოა ყოველწლიურად. ტექნიკურად გაუმართავი ავტომობილების წილი ასევე განსხვავდება რეგიონალურად. მაგალითად, კალიფორნიაში, სადაც ტექინსპექტირება და ემისიების კონტროლი მკაცრად არის რეგულირებული, გაუმართაობის მაჩვენებელი 10-15%-ს არ აღემატება. შედარებით ნაკლებად რეგულირებულ შტატებში ეს მაჩვენებელი შეიძლება 20%-ს ან მეტს შეადგენდეს. შეერთებულ შტატებში ტექინსპექტირების სტანდარტების განსხვავებულობა და რეგულაციების აღსრულების ხარისხი დიდ გავლენას ახდენს უსაფრთხოების მაჩვენებლებზე, რაც ადასტურებს ტექინსპექტირების სავალდებულოობის მნიშვნელობას.

თურქეთში ავტომობილების ტექინსპექტირების სისტემა ბოლო წლებში გაძლიერდა, განსაკუთრებით ევროპული სტანდარტების მიღებისკენ სწრაფვის შედეგად. ტექინსპექტირების სავალდებულოობის დანერგვამ და მკაცრი სანქციების დაწესებამ გაუმართაობის მაჩვენებელი 20%-მდე შეამცირა. ეს მაჩვენებელი ახლოს არის საქართველოს მაჩვენებელთან, რაც მიუთითებს მსგავსი რეგულაციების და მათი ეფექტურობის დონეზე. თურქეთის ტექინსპექტირების სისტემაში განსაკუთრებული ყურადღება ექცევა გარემოს დაცვას და ემისიების შემცირებას, რაც ავტომობილების ტექნიკურ მდგომარეობასაც უკავშირდება.

საქართველოში ტექინსპექტირების სისტემის გაუმჯობესება და მისი სავალდებულო ხასიათის გაძლიერება მნიშვნელოვანი ნაბიჯი იყო გზების უსაფრთხოების გაუმჯობესების მიმართულებით. 2019 წლიდან მოყოლებული, გაუმართავი ავტომობილების წილი მნიშვნელოვნად შემცირდა 43.9%-დან 20.7%-მდე. ეს მიუთითებს როგორც რეგულაციების გაუმჯობესებაზე, ასევე მძღოლების მზარდ ინტერესზე უსაფრთხოების მიმართ. თუმცა, სისტემის სრულყოფისთვის საჭიროა უფრო მეტად ეფექტური რეგულაციებისა და სტანდარტების დანერგვა, რაც საშუალებას მისცემს საქართველოს მიაღწიოს უსაფრთხოების მაღალ დონეს, რომელიც გერმანიასა და სხვა განვითარებულ ქვეყნებში არსებობს.

მიუხედავად ამ პროგრესისა, საქართველოსთვის კვლავ გამოწვევად რჩება ტექინსპექტირების სისტემის ეფექტიანობის ამაღლება და ავტომობილების ტექნიკური მდგომარეობის გაუმჯობესება. ტექინსპექტირების პუნქტების ტექნიკური აღჭურვილობა და პროცედურების ხარისხი უნდა იყოს მაქსიმალურად თანმიმდევრული და სტანდარტიზებული. გაუმართაობის მაჩვენებლის შემცირება ასევე დაკავშირებულია საზოგადოებრივი ცნობიერების ამაღლებასთან და მძღოლების მოტივაციასთან, რომ მათ ავტომობილები უსაფრთხოდ შეინარჩუნონ. მძღოლების განათლებამ და ინფორმირების კამპანიებმა შეიძლება მნიშვნელოვანი როლი ითამაშონ უსაფრთხოების გაუმჯობესებაში და ტექინსპექტირების შედეგების ეფექტურობაში.

საქართველოს ტექინსპექტირების სისტემამ ბოლო წლებში მნიშვნელოვანი პროგრესი განიცადა. გაუმართავი ავტომობილების წილის შემცირება აჩვენებს რეგულაციების და მათი აღსრულების ეფექტურობას, თუმცა შედარებით სხვა ქვეყნებთან, როგორიცაა გერმანია და აშშ-ის ზოგიერთი შტატი, საქართველოს ჯერ კიდევ აქვს გასაუმჯობესებელი. აუცილებელია ტექინსპექტირების პროცესის გამკაცრება, თანამედროვე ტექნოლოგიების დანერგვა და ინსპექტირების ხარისხის სტანდარტიზაცია. მნიშვნელოვანია, რომ ტექინსპექტირების პროცესი იყოს მაქსიმალურად გამჭვირვალე და ხარისხიანი, რათა მძღოლებმა და საზოგადოებამ მიიღონ სანდო ინფორმაცია ავტომობილების ტექნიკური მდგომარეობის შესახებ.

სამომავლოდ მნიშვნელოვანია ასევე მეტი ყურადღება გამახვილდეს მძღოლების განათლებაზე და მათ მოტივაციაზე, რომ ავტომობილები გამართულ მდგომარეობაში შეინარჩუნონ. რეგულაციების მკაცრი აღსრულება, ტექინსპექტირების პუნქტების გაუმჯობესება და საზოგადოებრივი ინფორმირების კამპანიები მნიშვნელოვანი ნაბიჯები იქნება საქართველოს გზების უსაფრთხოების გასაუმჯობესებლად. ეს ღონისძიებები ხელს შეუწყობს მძღოლებს, რომ უკეთ გაითავისონ მათი პასუხისმგებლობა და გაიზარდოს საზოგადოების უსაფრთხოების დონე. ამისათვის აუცილებელია როგორც კერძო, ასევე სახელმწიფო სექტორის კოორდინირებული მოქმედება, რაც საერთო მიზნის – საქართველოს გზებზე უსაფრთხო გარემოს უზრუნველყოფის მიღწევას გააუმჯობესებს. ტექინსპექტირების სისტემის სრულყოფა და მისი გამჭვირვალობა წარმოადგენს ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ეტაპს ამ მიზნისკენ მიმავალ გზაზე.