სიცოცხლის ხანგრძლივობის პულსი საქართველოში: სტაბილურობის მიღმა არსებული დემოგრაფიული სიგნალები

2025 წლის დასაწყისისთვის, საქართველო ჯერ კიდევ იმედიანად იცავს სიცოცხლის ხანგრძლივობის მაჩვენებლებს, თუმცა ციფრებს მიღმა უფრო სიღრმისეული დემოგრაფიული ცვლილებები და სოციალური ტენდენციებია ჩადებული. სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის მონაცემებით, სიცოცხლის მოსალოდნელი ხანგრძლივობა ქალებისთვის 79.3 წელია, ხოლო კაცებისთვის 70.5 წელი. ეს მაჩვენებლები ძირითადად უცვლელია 2024 წელთან შედარებით, რაც ნიშნავს, რომ ქვეყანაში ჯანდაცვის სისტემისა და სოციალური გარემოს ზოგადი მდგრადობა შენარჩუნებულია, მაგრამ ამავდროულად სერიოზული სქესობრივი ასიმეტრიის მაჩვენებელი კვლავ რჩება.

მნიშვნელოვანია აღვნიშნოთ, რომ 8.8-წლიანი სხვაობა კაცებისა და ქალების სიცოცხლის ხანგრძლივობას შორის ერთგვარად აირეკლავს იმ პრობლემებს, რომლებიც დამკვიდრებულია როგორც ცხოვრების სტილში, ისე ჯანდაცვის ხელმისაწვდომობასა და სამედიცინო პროფილაქტიკის კულტურაში. კაცების შედარებით უფრო დაბალი სიცოცხლის ხანგრძლივობა შეიძლება დაკავშირებული იყოს უფრო მაღალ მავნე ჩვევებთან (მოწევა, ალკოჰოლის მოხმარება), ქრონიკული დაავადებების დაგვიანებულ დიაგნოსტიკასა და ნაკლებად აქტიურ სამედიცინო ჩარევასთან.

საქართველოს მოსახლეობა 2025 წლის 1 იანვრის მონაცემებით შეადგენს 3 704 500 ადამიანს, რაც წინა წელთან შედარებით მცირედით – დაახლოებით 9 900 ადამიანით არის გაზრდილი. თუმცა, ციფრების სიმშვიდის მიღმა არსებული სტრუქტურული ცვალებადობა საკმაოდ საინტერესოა: მოსახლეობის 48 პროცენტი კაცია, ხოლო 52 პროცენტი ქალია. ქალების დემოგრაფიული უპირატესობა არა მხოლოდ ბიოლოგიური რეალობის შედეგია, არამედ იმ სოციალური და ჯანმრთელობის ფაქტორების ნიშანიც, რომლებიც გავლენას ახდენენ კაცების ჯამურ სიკვდილიანობაზე უფრო ადრე ასაკში.

სიცოცხლის მოსალოდნელი ხანგრძლივობა, როგორც დემოგრაფიული პარამეტრი, ერთ–ერთი ყველაზე სენსიტიური ინდიკატორია ქვეყნის სოციალური, ეკონომიკური და ჯანდაცვითი მდგომარეობის გასაანალიზებლად. ის გვიჩვენებს არა მხოლოდ რამდენს ცოცხლობს ადამიანი, არამედ რამდენად ხარისხიანია ეს სიცოცხლე. მიუხედავად იმისა, რომ საქართველო სიცოცხლის ხანგრძლივობით რეგიონში საშუალოზე მაღალ დონეს ინარჩუნებს, განსაკუთრებით ქალების შემთხვევაში, ქვეყნის წინაშე კვლავ დგას მნიშვნელოვანი გამოწვევები ჯანმრთელობის პრევენციის, კაცების სიცოცხლის ხარისხის გაუმჯობესებისა და მოსახლეობის დაბერების პასუხად საპენსიო და სოციალური სისტემების ადაპტაციის მიმართულებით.

ამრიგად, სტატისტიკური სტაბილურობა არ უნდა იქცეს თვითკმაყოფილების საფუძვლად. პირიქით, ის უნდა გახდეს საფუძველი ახალი პოლიტიკისა, რომელიც მოახდენს ჯანდაცვის სისტემის მეტად პერსონალიზებას, ხელს შეუწყობს პროფილაქტიკურ პროგრამებს და გაათანაბრებს შესაძლებლობებს სქესობრივი ჭრილში. დემოგრაფიულად გამართული ქვეყანა არ არის მხოლოდ ის, სადაც სიცოცხლე გრძელია — ის არის ქვეყანა, სადაც სიცოცხლე ხარისხიანია, თანაბარი და მომავლის იმედით სავსე.