საქართველო და ციფრული ნომადები: სად დგას ქვეყანა გლობალურ რუკაზე

ბოლო ათწლეულის განმავლობაში ციფრული ნომადობა ნიშური ცხოვრების სტილიდან გადაიქცა გლობალური შრომის ბაზრის მნიშვნელოვან მოვლენად. ქვეყნებს ყველა კონტინენტზე უწევთ კონკურენცია, რათა მიიზიდონ ეს ახალი, მობილური პროფესიონალების კლასი, რომელსაც თან მიაქვს მაღალი ხარჯვა, ახალი ცოდნა და საერთაშორისო კავშირები. ამისთვის ქვეყნებმა შექმნეს სპეციალური ვიზები, საგადასახადო შეღავათები, “ქოვორკინგ” სივრცეები და „კეთილდღეობის პაკეტები“, რომლებიც მუშაობასა და დასვენებას აერთიანებს. საქართველო — თბილისითა და ბათუმით — სულ უფრო ხშირად მოიხსენიება, როგორც ერთ–ერთი ყველაზე ლიბერალური და მიმზიდველი ჰაბი. მაგრამ სად დგას ის გლობალურ რუკაზე და რა სეგმენტს იკავებს სხვა ცენტრებთან შედარებით?

სავიზო რეჟიმი: საქართველო როგორც გამონაკლისი – საქართველოს მთავარი უპირატესობა მისი ულტრალიბერალური სავიზო პოლიტიკაა. 90-ზე მეტი ქვეყნის მოქალაქეს შეუძლია ერთი სრული წელი უვიზოდ დარჩეს — ფენომენი, რომელიც თითქმის არსად გვხვდება. პორტუგალიაში ნომადებს სჭირდებათ სპეციალური ვიზა შემოსავლის დამტკიცებით (~€3,000 თვეში). ესტონეთში ციფრული ნომადის ვიზა მხოლოდ 6–12 თვეს იძლევა და მინიმუმ €3,500 შემოსავალს მოითხოვს. მექსიკაში დროებითი რეზიდენტის ვიზა მაქსიმუმ 4 წლით გაიცემა, მაგრამ საჭირო ხდება $2,600 თვიური შემოსავლის დამტკიცება. ტაილანდში ნომადები ისევ ტურისტულ ვიზებზე არიან დამოკიდებული, ხოლო დუბაიში მოქმედებს ერთწლიანი „Remote Work Visa“ $5,000 თვიური შემოსავლის მოთხოვნით. ამ ფონზე საქართველოს „შემოდი და ერთი წელი დარჩი“ მიდგომა უკიდურესად გამარტივებულია და კონკურენტების უმეტესობას სჯაბნის.

საგადასახადო მოდელი: საქართველო როგორც დაბალგადასახდელი ჰაბი – მეორე ფაქტორი გადასახადებია. საქართველოში ინდივიდუალური მეწარმის სტატუსით შესაძლებელია შემოსავლის მხოლოდ 1%-ის გადახდა წლიური ბრუნვის $165,000-მდე. ეს მოდელი ქვეყანას თითქმის საგადასახადო სამოთხედ აქცევს. პორტუგალიის „NHR“ რეჟიმი, რომელიც უცხოელებს ათწლიანი შეღავათებით იზიდავდა, უკვე ეტაპობრივად იხურება. ესტონეთში 183 დღეზე მეტი ყოფნისას მოქმედებს 20%-იანი საშემოსავლო და 33%-იანი სოციალური გადასახადი. დუბაიში გადასახადი საერთოდ არ არის, მაგრამ ცხოვრების ხარჯები ძალიან მაღალია. ტაილანდსა და მექსიკაში ხშირად მოქმედებს „ნაცრისფერი ზონა“, სადაც ნომადები გადასახადებს საერთოდ არ იხდიან. საქართველო აქაც გამონაკლისია — უფრო მიმზიდველი, ვიდრე ევროკავშირის ქვეყნები, უფრო სტრუქტურირებული, ვიდრე ბალი ან ტაილანდი, და გაცილებით იაფი, ვიდრე დუბაი.

საცხოვრებელი ბაზარი: ხელმისაწვდომობიდან ზეწოლამდე –
ციფრული ნომადების ეკონომიკური ზეწოლა ყველაზე მკაფიოდ საცხოვრებელ ბაზარზე ჩანს. თბილისში და ბათუმში ქირები 2022 წლიდან მკვეთრად გაიზარდა: თბილისში ერთოთახიანი ბინა ცენტრში დღეს $600–800 ღირს, ბათუმში — $500-მდე ზაფხულის სეზონზე. უცხოელებისთვის ეს მაინც იაფია, მაგრამ ადგილობრივებისთვის — მძიმე ტვირთი. ლისაბონის მაგალითი ამ რისკს ცხადყოფს: იქ უცხოელების მასიურმა ნაკადმა ბინები ადგილობრივებისთვის მიუწვდომელი გახადა. მსგავს პრობლემას განიცდის მეხიკო და მედელინიც, სადაც expat-მიკრორაიონები ადგილობრივ მოსახლეობას აწვება. თაილანდის ჩიანგ მაი კვლავ ერთ–ერთ იაფ ჰაბად რჩება ($250–400 თვეში), თუმცა ინფრასტრუქტურა და ჯანდაცვა სუსტია. საქართველო შუა სეგმენტში დგას — უფრო ძვირი, ვიდრე აზიის ან ლათინური ამერიკის ბიუჯეტური ჰაბები, მაგრამ გაცილებით იაფი, ვიდრე ევროპა და დუბაი.

სოციალური ინტეგრაცია: სტუმართმოყვარეობა და რისკები – 
საქართველო ცნობილია სტუმართმოყვარეობით. ბევრი ნომადი ამბობს, რომ თბილისში და ბათუმში თავს უსაფრთხოდ და მისაღებად გრძნობს. თუმცა 2022 წლის შემდეგ, რუსების მასიურმა შემოდინებამ საზოგადოებაში დაძაბულობაც შექმნა — ნაწილმა მოსახლეობის ნომადები ქირის ზრდასთან და უბნების ცვლილებასთან დააკავშირა. მსგავსი მოვლენები უკვე გახშირდა ლისაბონში („expat arrogance“) და მედელინში („გენტრიფიკაცია“). ბალიზე კონფლიქტები იმდენად გამწვავდა, რომ ხელისუფლებამ უცხოელებისთვის სპეციალური ქცევის კოდექსი შექმნა. საქართველოში რისკი არსებობს, მაგრამ მასშტაბი ჯერ გაცილებით მცირეა და ძლიერი საზოგადოებრივი ტრადიციები გარკვეულ ბალანსს ინარჩუნებს.

ინფრასტრუქტურა და ეკოსისტემა: ფუნქციური, მაგრამ იაფი
საქართველოში ინტერნეტი სწრაფი და იაფია, კოვორკინგ სივრცეები — მრავალფეროვანი, განსაკუთრებით თბილისში და ბათუმში. ჯანდაცვა საშუალო დონისაა, ტრანსპორტი კი სუსტი რგოლია: მეტრო მხოლოდ თბილისშია, რეგიონებს შორის კავშირი ფრაგმენტულია. შედარებისთვის, ტალინი ლიდერია ელექტრონულ მმართველობაში და ციფრულ სერვისებში, დუბაი — ინფრასტრუქტურითა და ჯანდაცვით, თუმცა ძვირადღირებულია. ჩიანგ მაი და მედელინი უფრო იაფია, მაგრამ სერვისების ხარისხით ჩამორჩება. საქართველო აქ „ფუნქციური და ხელმისაწვდომი“ კატეგორიაში ხვდება — საკმარისად კარგი, რომ კომფორტულად იმუშაო, თუმცა ჯერ ვერ აღწევს მაღალი დონის სტანდარტებს.

რომელი სეგმენტი იზიდავს საქართველოს? გლობალური სურათის მიხედვით, საქართველო ყველაზე მეტად იზიდავს საშუალო შემოსავლის მქონე ფრილანსერებსა და მეწარმეებს IT, დიზაინისა და მარკეტინგის სფეროებიდან. ბევრია აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებიდან (რუსეთი, უკრაინა, ბელარუსი), ხოლო დასავლელი ნომადები ხშირად სეზონურად ცვლიან თბილისსა და ბათუმს სხვა ჰაბებთან. მაღალი შემოსავლის კორპორაციული თანამშრომლები უფრო დუბაისა და ლისაბონს ირჩევენ, დაბალბიუჯეტიანი მოგზაურები — ჩიანგ მაისა და მედელინს. საქართველოს სეგმენტი შუა კატეგორიაა — იაფი და მოქნილი ჰაბი ფრილანსერებისა და მეწარმეებისთვის, მაგრამ არა პრემიუმ–კლასის მიმართულება.

დასკვნა
გლობალურ კონკურენციაში საქართველო გამოირჩევა როგორც ერთ–ერთი ყველაზე ღია, იაფი და საგადასახადო–ბენეფიციენტური ქვეყანა ციფრული ნომადებისთვის. ის არ არის ყველაზე იაფი (ჩიანგ მაი), არც ყველაზე პრემიუმი (დუბაი), მაგრამ სწორედ ამ „შუა სეგმენტში“ იკავებს სტაბილურ პოზიციას.

შანსი აშკარაა: საქართველო შეიძლება გახდეს მსოფლიოს წამყვანი „საშუალო კლასის ნომადური ჰაბი“ — მიმზიდველი ფრილანსერებისა და მეწარმეებისთვის, რომლებსაც სურთ დაბალი გადასახადები, თავისუფალი გადაადგილება და შედარებით იაფი ცხოვრება. რისკიც ისეთივე ნათელია: საცხოვრებელი ფასების ზრდა, სოციალური ინტეგრაციის პრობლემა და სახელმწიფოსთვის მცირე საგადასახადო სარგებელი.

თუ საქართველო ისწავლის ლისაბონის გაკვეთილს (ბინების კრიზისის თავიდან აცილება), ტალინის გამოცდილებას (ჭკვიანი მმართველობა), ბალის შეცდომებს (ინფრასტრუქტურისა და კულტურის მართვა) და დუბაის სტრატეგიას (პრემიუმ სერვისებისა და ინკლუზიურობის დაბალანსება), მას შეუძლია ჩამოყალიბდეს, როგორც ერთ–ერთი ყველაზე მდგრადი და უნიკალური ჰაბი ციფრული ნომადებისთვის გლობალურ ბაზარზე.