საქართველოში სუპერმარკეტების ახალი ბუმი

2024 წლის მაისის მონაცემებით, საცალო ვაჭრობის სექტორის 51.3% სამ მსხვილ სუპერმარკეტს უკავია საქართველოში. „თიბისი კაპიტალის“ მიერ გამოქვეყნებული სწრაფად ბრუნვადი სამომხმარებლო პროდუქციით ვაჭრობის სექტორის (FMCG) მიმოხილვის მიხედვით, ბაზრის უმეტეს ნაწილს „ნიკორა“, „ორ ნაბიჯი“ და „კარფური“ აკონტროლებენ. ამ სამი მოთამაშის მიერ ბაზრის დიდი წილის დაკავება მიუთითებს, რომ საქართველოს საცალო ვაჭრობის სექტორში მაღალი კონცენტრაცია არსებობს.

კვლევის მიხედვით, „ნიკორას“ წილი 18.9%-ს შეადგენს, „ორ ნაბიჯის“ – 18.8%-ს, ხოლო „კარფურის“ – 13.6%-ია. შედარებისთვის, 2023 წლის ანალოგიურ პერიოდში „ნიკორას“ წილი იყო 19%, ხოლო „კარფურის“ – 15.5%. გარდა ამ სამი კომპანიისა, ბაზრის მნიშვნელოვანი მოთამაშეები არიან: „სპარი“ (12%), „მაგნიტი“ (9.2%), „დეილი“ (4.8%), „აგროჰაბი“ (4.1%), „გუდვილი“ (4.2%), „გვირილა“ (1.9%) და „უნივერსამი“ (2.9%). აღნიშნული მონაცემები ცხადყოფს, რომ საცალო ვაჭრობის სექტორში რამდენიმე მსხვილი მოთამაშე დომინირებს, ხოლო დანარჩენი ბაზარი შედარებით მცირე კომპანიებს უჭირავთ.

ბოლო წლებში სუპერმარკეტების რაოდენობა მნიშვნელოვნად გაიზარდა. თბილისში სუპერმარკეტების რაოდენობა შარშანდელთან შედარებით 1,350-დან 1,546-მდე გაიზარდა, ხოლო რეგიონებში მათი რაოდენობა 1,089-დან 1,456-მდე გაიზარდა. ეს ზრდა ძირითადად საცალო ვაჭრობის სექტორის გაფართოების და მომხმარებელთა მზარდი მოთხოვნების დაკმაყოფილების მცდელობას უკავშირდება. სუპერმარკეტების რაოდენობის ზრდა ასევე მიუთითებს კონკურენციის ზრდაზე საცალო ვაჭრობის სექტორში, რადგან მეტი მაღაზია მომხმარებლებს ფართო არჩევანს აძლევს, რაც საბოლოოდ სერვისებისა და ფასების გაუმჯობესებას უწყობს ხელს.

გლობალურად საცალო ვაჭრობის სექტორს აქვს განსხვავებული მახასიათებლები და ტენდენციები. განვითარებულ ქვეყნებში, როგორიცაა აშშ, გაერთიანებული სამეფო და გერმანია, საცალო ვაჭრობის ბაზარზე დომინირებენ მსხვილი სუპერმარკეტები და საცალო ქსელები, რომლებიც დიდ საბაზრო წილს იკავებენ და ქმნიან მაღალკონკურენტულ გარემოს. მაგალითად, აშშ-ში საცალო ვაჭრობის ბაზარზე Walmart, Kroger და Costco დომინირებენ, ხოლო გაერთიანებულ სამეფოში – Tesco, Sainsbury’s და Asda არიან წამყვანი მოთამაშეები. ამ ქვეყნებში საცალო ვაჭრობის სექტორი გამორჩეულია მომხმარებლებისთვის მრავალფეროვანი პროდუქტებისა და სერვისების შეთავაზებით, რაც მომხმარებელთა ლოიალობის გაზრდას უწყობს ხელს. ამავე დროს, კომპანიებმა განავითარეს ფართო ლოგისტიკური ქსელები და ონლაინ ვაჭრობის სერვისები, რაც მომხმარებლებს მარტივ და კომფორტულ შესყიდვების პროცესს სთავაზობს.

გერმანიაში საცალო ვაჭრობის ბაზარზე დომინირებენ Aldi და Lidl, რომლებიც ცნობილნი არიან დაბალი ფასების სტრატეგიითა და ხელმისაწვდომი პროდუქციით. გერმანული საცალო ვაჭრობის მოდელი განსაკუთრებით ეფექტურია, რადგან ის ორიენტირებულია ოპერაციულ ეფექტურობასა და პროდუქციის დაბალ ფასებზე. ეს მომხმარებლებს აძლევს შესაძლებლობას მიიღონ მაღალი ხარისხის პროდუქტები დაბალ ფასებში, რაც ქმნის კონკურენტულ უპირატესობას. გერმანიაში საცალო ვაჭრობის წარმატების ერთ-ერთი მთავარი ფაქტორი არის მაღალტექნოლოგიური ლოგისტიკა და ავტომატიზაცია, რაც კომპანიებს ოპერაციული ხარჯების შემცირებისა და პროდუქტიულობის გაზრდის საშუალებას აძლევს.

დასავლეთის ქვეყნებთან შედარებით, განვითარებადი ბაზრები, როგორიცაა თურქეთი და აზერბაიჯანი, სომხეთი, ჯერ კიდევ განვითარების პროცესში არიან საცალო ვაჭრობის სექტორში. თურქეთში ბაზარზე წარმოდგენილია რამდენიმე მსხვილი მოთამაშე, როგორიცაა Migros და CarrefourSA, თუმცა ასევე აქტიურობენ მცირე ადგილობრივი ქსელები, რომლებიც მომხმარებლებთან უფრო ახლოს არიან და ფოკუსირდებიან სპეციალურ შეთავაზებებზე. თურქეთის საცალო ვაჭრობის სექტორში ასევე მნიშვნელოვანი როლი აქვს დამოუკიდებელ მაღაზიებს, რომლებიც ადგილობრივად წარმოებულ პროდუქციას სთავაზობენ მომხმარებლებს, რაც ზრდის მათ ლოიალობას.

საქართველოს საცალო ვაჭრობის სექტორი შედარებით პატარაა, მაგრამ სწრაფად მზარდი და განვითარებადი. ბაზრის კონცენტრაცია, სადაც სამი მსხვილი სუპერმარკეტი იკავებს ბაზრის ნახევარზე მეტს, მიუთითებს იმაზე, რომ კონკურენცია შედარებით მცირე მოთამაშეებისთვის სუსტია. თუმცა, ამავე დროს, ეს კონცენტრაცია საშუალებას აძლევს მსხვილ კომპანიებს მეტი რესურსი დაუთმონ ინფრასტრუქტურის განვითარებას, მომსახურების ხარისხის გაუმჯობესებას და მომხმარებელთა კმაყოფილების ზრდას. საქართველოს საცალო ვაჭრობის ბაზრის განვითარებისთვის მნიშვნელოვანი იქნება ლოიალობის პროგრამების დანერგვა და მომხმარებელთა დამატებითი სერვისების შეთავაზება, რაც დაეხმარება კომპანიებს კონკურენციის გამკლავებაში და მომხმარებელთა შენარჩუნებაში.

ბაზრის გაფართოება და სუპერმარკეტების რაოდენობის ზრდა დადებითად აისახება მომხმარებელთა შეძენის შესაძლებლობებზე. თუმცა, ბაზრის ზრდასთან ერთად აუცილებელია მომხმარებელთა მოთხოვნების უფრო ღრმა შესწავლა და მათი დაკმაყოფილების მაქსიმიზაცია. დასავლეთის ქვეყნებიდან მიღებული გამოცდილების გაზიარება, როგორიცაა ოპერაციული ეფექტურობის გაუმჯობესება, ლოიალობის პროგრამების დანერგვა და მომხმარებლებისთვის მრავალფეროვანი პროდუქტების შეთავაზება, მნიშვნელოვანი იქნება საქართველოს საცალო ვაჭრობის სექტორისთვის. ასევე, აუცილებელია სუპერმარკეტების ქსელების ციფრული ტრანსფორმაცია, რაც მოიცავს ონლაინ ვაჭრობის პლატფორმების განვითარებას, რაც მომხმარებლებს პროდუქციის შეძენის საშუალებას მისცემს სახლიდან გაუსვლელად.

საქართველოს საცალო ვაჭრობის სექტორის კიდევ ერთი გამოწვევა არის ფასების სტაბილურობა და ინფლაციის ზემოქმედება. მომხმარებელთა შედარებით დაბალი მსყიდველობითუნარიანობა და ინფლაციის მაღალი დონე გავლენას ახდენს შეძენის უნარზე, რაც სუპერმარკეტებს მეტ პასუხისმგებლობას ანიჭებს ფასების რეგულირებაზე და მარკეტინგული სტრატეგიების ეფექტურად გამოყენებაზე. აუცილებელია ისეთი მარკეტინგული სტრატეგიების გამოყენება, რომლებიც მომხმარებლებს მისცემს შესაძლებლობას მაქსიმალურად მიიღონ სარგებელი ფასდაკლებებისა და სპეციალური შეთავაზებებისგან, რაც ხელს შეუწყობს მომხმარებელთა ლოიალობას და გაყიდვების ზრდას.

საქართველოს სუპერმარკეტების ბიზნესისთვის მომავალი წლებს დიდი პოტენციალი აქვს. მოსალოდნელია, რომ საცალო ვაჭრობის სექტორი გააგრძელებს ზრდას როგორც თბილისში, ასევე რეგიონებში. სუპერმარკეტების ქსელის გაფართოება და ახალი მაღაზიების გახსნა ხელს შეუწყობს როგორც მომხმარებელთა ხელმისაწვდომობის გაზრდას, ასევე კონკურენციის გაძლიერებას, რაც საბოლოოდ გაუმჯობესებული სერვისებისა და უფრო ხელმისაწვდომი ფასების შეთავაზებას გამოიწვევს. ასევე, მოსალოდნელია, რომ სუპერმარკეტები უფრო მეტად დაეყრდნობიან ციფრულ ტექნოლოგიებს, რაც მოიცავს ონლაინ ვაჭრობის განვითარებას და მომხმარებლებისთვის უფრო მოქნილი სერვისების შეთავაზებას.

გლობალური ტენდენციების გათვალისწინებით, საქართველოს საცალო ვაჭრობის სექტორი უნდა ფოკუსირდეს ლოიალობის პროგრამების განვითარებაზე, რაც ხელს შეუწყობს მომხმარებელთა შენარჩუნებას და ბაზრის სტაბილურობას. დასავლეთის ქვეყნების გამოცდილების გათვალისწინებით, მნიშვნელოვანია, რომ საქართველოს სუპერმარკეტებმა გამოიყენონ ფასდაკლებებისა და სპეციალური შეთავაზებების სტრატეგიები, რაც მომხმარებელთა აქტიურობას გაზრდის. ასევე, აუცილებელია ახალი ტექნოლოგიების გამოყენების განვითარება, როგორიცაა მობილური აპლიკაციები და ციფრული გადახდები, რაც მომხმარებელთა გამოცდილებას კიდევ უფრო გაამარტივებს და კომფორტულს გახდის.

საქართველოს საცალო ვაჭრობის სექტორი წარმატებულად განვითარდება, თუ ის შეინარჩუნებს მომხმარებელზე ორიენტირებულ მიდგომას და გააგრძელებს თანამედროვე ტექნოლოგიებისა და მარკეტინგული ინიციატივების გამოყენებას. გრძელვადიან პერსპექტივაში, მოსალოდნელია, რომ საქართველოს საცალო ვაჭრობის ბაზარი კიდევ უფრო გაფართოვდება, რაც ხელს შეუწყობს ეკონომიკის ზრდასა და მომხმარებელთა ცხოვრების ხარისხის გაუმჯობესებას.