საქართველოს უახლესი დემოგრაფიული პორტრეტი

2024 წლის მოსახლეობის აღწერის წინასწარი მონაცემები ერთგვარ სოციალურ და დემოგრაფიულ ანარეკლს გვთავაზობს, რომელიც არა მხოლოდ ქვეყნის ისტორიულ ტრანსფორმაციებს, არამედ თანამედროვე ეკონომიკურ, ურბანულ და სოციალურ პროცესებსაც ნათლად ასახავს. ბოლო მონაცემებით, საქართველოში მუდმივად მცხოვრები მოსახლეობა თითქმის 3.9 მილიონს აღწევს, საიდანაც უმრავლესობა — 53% ქალია, ხოლო კაცები მოსახლეობის 47%-ს შეადგენენ. ასეთი სქესობრივი დისბალანსი რეგიონების მიხედვითაც შესამჩნევია: თბილისში ქალების წილი 56%-მდე აღწევს, რაც, ერთი მხრივ, მაღალი მიგრაციული აქტიურობისა და, მეორე მხრივ, ასაკობრივი სტრუქტურის თავისებურების შედეგია.

დასახლების ტიპის მიხედვით, ქვეყნის მოსახლეობის 62% საქალაქო გარემოში ცხოვრობს. ეს მაჩვენებელი განსაკუთრებით მაღალია ბათუმზე ორიენტირებულ აჭარაში (66%), მაშინ როდესაც მცხეთა–მთიანეთში, კახეთსა და რაჭა–ლეჩხუმსა და ქვემო სვანეთში ურბანული ცხოვრების წილი გაცილებით მცირეა (20-24%). ასეთი ურბანული და სასოფლო–სამეურნეო ბალანსი ხაზს უსვამს საქართველოს შიდა სივრცით დიფერენცირებას და სოციალურ–ეკონომიკურ გამოწვევებს, რაც მომავალში, სავარაუდოდ, კიდევ უფრო განამტკიცებს დიდ ქალაქებზე, განსაკუთრებით თბილისსა და ბათუმზე დამოკიდებულებას.

დედაქალაქი კვლავაც ქვეყნის მოსახლეობის ყველაზე მსხვილ ნაწილს აერთიანებს — ყოველი მესამე ქართველი თბილისში ცხოვრობს. შემდეგი ადგილები იმერეთს (12.9%) და ქვემო ქართლს (11.2%) უკავიათ, რაც ამ რეგიონების ეკონომიკურ–გეოგრაფიულ მნიშვნელობას და ისტორიულ ფუნქციას ადასტურებს. ამავე დროს, აღწერის შედეგები ცხადყოფს რეგიონებს შორის მიგრაციულ განსხვავებებსაც, რაც სოფლის მოსახლეობის შემცირებას და ქალაქების გადატვირთვას განაპირობებს.

2024 წლის აღწერა ჩატარდა საერთაშორისო მეთოდოლოგიით და მოიცავდა არა მხოლოდ საქართველოს მოქალაქეებს, არამედ ქვეყანაში მცხოვრებ უცხოელებსა და მოქალაქეობის არმქონე პირებსაც. ეს კომპლექსური მიდგომა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია გლობალიზაციის, შრომითი მიგრაციის და ეთნიკური მრავალფეროვნების ეპოქაში. აღსანიშნავია, რომ მოსახლეობის აღწერის შედეგების საბოლოო დეტალური ანალიზი მხოლოდ 2026 წლისთვის გახდება ცნობილი, რაც საშუალებას მოგვცემს დავინახოთ ისეთი მონაცემებიც, როგორიცაა განათლების დონე, დასაქმების სტრუქტურა, შიდა მიგრაცია, სოფლის მეურნეობის სპეციფიკა და საცხოვრისის მდგომარეობა.

წინასწარი შედეგები კი უკვე გვაძლევს მნიშვნელოვან ანალიზის საფუძველს: საქართველოს დემოგრაფიული დინამიკა ისევ უმთავრეს გამოწვევად რჩება — მოსახლეობის სტრუქტურული დაბერება, რეგიონული უთანასწორობა, ურბანიზაციის ტემპების ზრდა და შიდა მიგრაცია მომდევნო წლების სოციალურ და ეკონომიკურ დღის წესრიგს განსაზღვრავს. ამას ემატება გენდერული დისბალანსი, რომელიც კიდევ უფრო ნათლად გამოიკვეთება სიღრმისეული კვლევებისას. საბოლოოდ, ეს მონაცემები განსაზღვრავს ქვეყნის პოლიტიკურ გეგმებს, ინფრასტრუქტურულ საჭიროებებსა და განვითარების მოდელებს, რომელთა სწორად დაგეგმვაც დემოგრაფიული ანალიზის საფუძველზეა შესაძლებელი.