საქართველოს პორტები: სტაბილური ტვირთბრუნვა და აუთვისებელი ტურისტული პოტენციალი

2024 წელს საქართველოს პორტებმა და საზღვაო ტერმინალებმა 15.6 მილიონი ტონა ტვირთი დაამუშავეს, რაც წინა წლის მონაცემებზე დაახლოებით 6%-ით მეტია (წყარო: საქსტატი). ეს ზრდა აჩვენებს, რომ საზღვაო ტრანსპორტი კვლავ ინარჩუნებს მნიშვნელოვან პოზიციას ქვეყნის ეკონომიკაში, თუმცა მკვეთრი ზრდის ტენდენცია ჯერ არ შეინიშნება. საქართველოს გეოგრაფიული მდებარეობა მას მნიშვნელოვან სატრანზიტო ჰაბად აქცევს, რაც განსაკუთრებით აქტუალური ხდება გლობალური მიწოდების ქსელებში არსებული ცვლილებების ფონზე. საერთაშორისო ვაჭრობის დინამიკისა და რეგიონში არსებული ლოგისტიკური შესაძლებლობების გათვალისწინებით, ეს მონაცემები უფრო ფართო სტრატეგიულ კონტექსტში უნდა იქნას განხილული.

საქართველოს რკინიგზამ იმავე პერიოდში 13.7 მილიონი ტონა ტვირთი გადაზიდა, რაც საზღვაო გადაზიდვებთან ერთად ხაზს უსვამს, რომ ეს ორი სატრანსპორტო საშუალება ერთობლივად მნიშვნელოვან სატრანზიტო დერეფანს ქმნის. სამხრეთ კავკასიის სატრანსპორტო ქსელში საქართველოს პორტებისა და რკინიგზის კოორდინირებული მოქმედება სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია, განსაკუთრებით ჩინეთ–ევროპის სატრანსპორტო კორიდორის განვითარების კონტექსტში. ბოლო წლებში რეგიონის სატრანსპორტო დერეფნის მიმართ საერთაშორისო ინტერესი იზრდება, რაც დამატებით შესაძლებლობებს ქმნის ინფრასტრუქტურული პროექტებისთვის და ლოგისტიკური შესაძლებლობების გაძლიერებისთვის.

საინტერესოა ისიც, რომ საქართველოს პორტებში შემოსული გემების უმეტესობა თურქეთის (18%) და პანამის (16%) დროშის ქვეშ დაცურავს. გარდა ამისა, მალტის (10%), ლიბერიის (9%) და რუსეთის (5%) გემებიც აქტიურად იყენებენ საქართველოს საზღვაო მარშრუტებს. ეს ციფრები კარგად აჩვენებს, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია საქართველო გემების მფლობელებისთვის სხვადასხვა ქვეყნებიდან. თურქეთი, როგორც საქართველოს უმსხვილესი სავაჭრო პარტნიორი, ბუნებრივად დიდ როლს ასრულებს საზღვაო გადაზიდვებში, ხოლო პანამისა და ლიბერიის გემების მაღალი რაოდენობა კიდევ ერთხელ აჩვენებს საერთაშორისო გემთმფლობელთა არჩევანს, რომლებიც ამ ქვეყნებში რეგისტრირებულ დროშებს ანიჭებენ უპირატესობას.

თუ ტვირთბრუნვის მაჩვენებლები სტაბილურობით გამოირჩევა, სამგზავრო ტრანსპორტირების მიმართულებით სურათი განსხვავებულია. 2024 წელს საქართველოს პორტებმა მხოლოდ 7.9 ათასი მგზავრი მოემსახურა. მართალია, ეს მაჩვენებელი წინა წელთან შედარებით 2%-ით გაიზარდა, მაგრამ საერთო ჯამში ტურისტული და სამგზავრო პოტენციალი თითქმის გამოუყენებელია. ბათუმისა და ფოთის პორტების ტურისტული ინფრასტრუქტურა ჯერ კიდევ სუსტია, მიუხედავად მათი ხელსაყრელი გეოგრაფიული მდებარეობისა და შავი ზღვის აუზის მზარდი პოპულარობისა. საკრუიზო ინდუსტრიის განვითარება ბოლო წლებში მნიშვნელოვნად გაიზარდა, განსაკუთრებით ხმელთაშუა ზღვასა და ბალტიისპირეთის რეგიონში, მაგრამ შავი ზღვის მიმართულება კვლავ ჩამორჩება ამ ტენდენციას.

ამ გამოწვევის დასაძლევად, ხელისუფლებამ და კერძო სექტორმა საზღვაო ტურიზმის განვითარების სტრატეგია უნდა შეიმუშაონ, რაც მოიცავს სამგზავრო ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესებას, რეგიონის ქვეყნებთან საზღვაო ხაზების გახსნას და ახალი ტურისტული პროდუქტების შექმნას. მაგალითად, ბათუმის პორტის გაფართოება და საკრუიზო გემებისთვის მოსახერხებელი ინფრასტრუქტურის შექმნა შეიძლება მნიშვნელოვნად გაზარდოს ტურისტული ნაკადი, რაც ადგილობრივ ეკონომიკასაც გააძლიერებს. საქართველოს პორტებს აქვთ ყველა შესაძლებლობა, გახდნენ რეგიონის საკრუიზო ტურიზმის ერთ–ერთი მნიშვნელოვანი ცენტრი, თუმცა ამისთვის საჭიროა მეტი ინვესტიცია, უკეთესი მარკეტინგი და საერთაშორისო საკრუიზო კომპანიებთან აქტიური თანამშრომლობა.