საქართველოს ექსპორტი გაერთიანებულ სამეფოში: რომელ პროდუქტებზეა მაღალი კონცენტრაცია?

2024 წელს საქართველოდან გაერთიანებულ სამეფოში ექსპორტმა შეადგინა 19 მილიონი აშშ დოლარი (წყარო: ITC). მიუხედავად იმისა, რომ ეს მაჩვენებელი შედარებით მცირეა საქართველოს მთლიანი ექსპორტის ფონზე, პროდუქციის სტრუქტურული ანალიზი ცხადყოფს, რომ UK-ის ბაზარზე საქართველომ უკვე დაიმკვიდრა პოზიციები სხვადასხვა სეგმენტში — იქნება ეს მსხვილი ინდუსტრიული საქონელი თუ ნიშური პროდუქცია კონკრეტული პარტნიორებისთვის.

ექსპორტის მნიშვნელობის შესაფასებლად გათვალისწინებულია სამი ძირითადი კრიტერიუმი:

1. ექსპორტის მოცულობა – $1 მილიონი და მეტი ითვლება მაღალი ეკონომიკური წონის პროდუქტად;
2. საქართველოსთვის სტრატეგიულობა – როცა პროდუქტის ≥25% UK’s ბაზარზე გადის;
3. UK-ისთვის სტრატეგიულობა – როცა იმპორტის ≥5% მოდის საქართველოდან კონკრეტულ პროდუქტში.

ამ კრიტერიუმებზე დაყრდნობით, ქართული პროდუქცია გაერთიანებულ სამეფოსთან ვაჭრობაში შეიძლება დაიყოს ხუთ ჯგუფად.

1. სტრატეგიული საქართველოსთვის – მაღალი წილი და მოცულობა ექსპორტის ამ პროდუქტზე

ავიაციის კომპონენტები წარმოადგენს ერთ–ერთ ყველაზე ღირებულ საექსპორტო პროდუქტს — მათზე მოდის დაახლოებით მეოთხედზე მეტი საქართველოს ექსპორტში. ამ სეგმენტში საქართველოს შანსი აქვს, გახდეს სპეციალიზებული მომწოდებელი ინდუსტრიული პროდუქტებისთვის, განსაკუთრებით სერვისული გადამუშავების ან ტრანზიტული ვაჭრობის კონტექსტში.

ქალის კოსტიუმები და ჟაკეტები კი იმ სექტორს წარმოადგენენ, სადაც საქართველო უკვე წლებია აგრძელებს ექსპორტს, ძირითადად მსუბუქი ტექსტილის საწარმოებიდან. მაღალ კონცენტრაციას შესაძლოა საფუძვლად უდგას კონკრეტული გრძელვადიანი შეკვეთები ბრიტანული კომპანიებიდან.

2. სტრატეგიული UK-სთვის – მაღალი წილი იმპორტში ამ პროდუქტზე საქართველოდან

მანგანუმის ოქსიდების შემთხვევაში საქართველოა ერთ–ერთი წამყვანი მომწოდებელი UK’s ბაზარზე. ეს მაჩვენებელი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია იმ ფონზე, როდესაც მწვანე ტექნოლოგიები (მაგალითად ბატარეები) მოითხოვენ ამ ტიპის მასალებს.

ფოსტის მარკების ექსპორტი სპეციალური შემთხვევაა — სავარაუდოდ კოლექციონერული ან ნიშური მოთხოვნის გამო. მიუხედავად მცირე მასშტაბისა, UK-ს იმპორტში ასეთი მაღალი წილი მიუთითებს უნიკალურ შეთავაზებაზე.

3. მაღალი მოცულობა, მაგრამ დაბალი სტრატეგიული წონა

ღვინო ერთ–ერთი ყველაზე იდენტიფიცირებადი ქართული პროდუქტია, თუმცა რაოდენობრივი თვალსაზრისით იგი არ წარმოადგენს მყარ საექსპორტო არხს UK-ს ბაზარზე. ქართული ღვინო კონკურენციას უწევს ძლიერ ბრენდირებულ და კარგად დამკვიდრებულ მწარმოებლებს, როგორიცაა საფრანგეთი, იტალია ან ახალი სამყაროს ქვეყნები. ამასთან, აქვს პოტენციალი წარსდგეს ნიშურ სეგმენტებში — მაგალითად, ქვევრის ღვინო პრემიუმ რესტორნებისთვის.

4. ნიშური პროდუქტები – ზომიერი წილი ორივე მხარეს

ფეროშენადნობები მნიშვნელოვან სეგმენტს წარმოადგენს სამრეწველო მიმართულებაში. მიუხედავად იმისა, რომ არც საქართველოსთვის და არც UK-სთვის ბაზრისთვის ის არ არის დომინანტური პროდუქტი, რაოდენობრივი მოცულობა და მეტალურგიული სექტორის მზარდი მოთხოვნა ევროპის მწარმოებელ ქვეყნებში ქმნის საფუძველს ამის გაფართოებისთვის. განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, თუ მოხდება წარმოების ენერგოეფექტური და ეკოლოგიურად გაუმჯობესებული მოდერნიზაცია.

5. მცირე მოცულობის, მაღალი კონცენტრაციის პროდუქტები

ეს პროდუქცია მოცულობრივად მცირეა, თუმცა ის საქართველოს ექსპორტის შიგნით მაღალი კონცენტრაციით გადის UK-ში. ასეთი შემთხვევები მიუთითებს კონკრეტულ ნიშებზე და მყარი პარტნიორული ურთიერთობებზე — იქნება ეს ტექსტილის ქარხანა, რომელიც მხოლოდ ბრიტანულ ბრენდებს აწვდის, ან ელექტრონული კომპონენტების მწარმოებელი, რომელიც კონკრეტულ შეკვეთას ასრულებს.

ხის მასალა და მეტალურგიული დანადგარები მიანიშნებს იმაზე, რომ საქართველომ შესაძლებელია მოიპოვა ადგილობრივი ნიშა UK-ს ბაზარზე. თუმცა მათ გასაზრდელად მნიშვნელოვანია ტექნიკური სტანდარტების შესაბამისობა და ლოგისტიკური სტაბილურობა. ეს სეგმენტი ხშირად იმსახურებს ნაკლებ ყურადღებას, რადგან მაჩვენებლები არ ჩანს დიდ სურათში, თუმცა ეკონომიკური მნიშვნელობა მაღალია კონკრეტული დასაქმებისთვის, საწარმოების სიცოცხლისუნარიანობისთვის და საექსპორტო სტაბილურობისთვის.