სად ინახება ხორბლის სტრატეგიული მარაგი 

2024 წელს საქართველოში 39 ელევატორი ფუნქციონირებდა, რაც ქვეყნის სასურსათო ინფრასტრუქტურის სტრატეგიულ რგოლად ყალიბდება. ელევატორში დასაქმებული იყო 441 ადამიანი, ხოლო მათი გეოგრაფიული განაწილება საქართველოს სასურსათო რუკაზე რეგიონული თავისებურებებით გამოირჩევა: უმრავლესობა ქვემო ქართლსა (25.6%) და კახეთში (23.1%)ა კონცენტრირებული, ხოლო სამეგრელო–ზემო სვანეთი, იმერეთი და თბილისი თითქმის თანაბარი წილით არიან წარმოდგენილნი (თითო 12.8%). ეს სურათი ცხადყოფს, რომ ქვეყნის სასურსათო უსაფრთხოების მთავარი ცენტრები რეგიონულ დივერსიფიკაციას ეფუძნება, თუმცა სამხრეთ და დასავლეთ რეგიონებში ელევატორული ინფრასტრუქტურა შედარებით სუსტი რჩება.

ელევატორების მთავარი დანიშნულება მარცვლეულის და საკვები პროდუქტების შენახვა–გადამუშავებაა: 2024 წელს აქ შეინახა 464.5 ათასი ტონა პროდუქცია, საიდანაც 61.3% ხორბალი იყო, ხოლო დანარჩენი მოცულობა სოიოს შროტზე, ხორბლის ფქვილსა და სიმინდზე მოდის. ადგილობრივი წარმოების პროდუქტების გაყიდვაში აშკარად ჭარბობს ხორბლის ფქვილი (81.8%), რაც მიუთითებს ქვეყნის შიგნით წარმოებული მარცვლეულის რეპროცესირების მნიშვნელოვან როლზე.

წლის განმავლობაში ელევატორებმა ჯამში 280.1 ათასი ტონა პროდუქცია გაყიდეს, რაც 326.3 მილიონი ლარის ღირებულებას შეადგენს. ამ პროდუქციიდან მხოლოდ მესამედი იყო ადგილობრივი წარმოშობის — ეს ფაქტი აჩვენებს, რომ ქვეყნის სასურსათო სექტორი ჯერ კიდევ დიდწილად დამოკიდებულია იმპორტზე, განსაკუთრებით როცა საქმე მარცვლეულის და საკვების ბაზარს ეხება. ადგილობრივი წარმოება კი, ძირითადად, ხორბლის ფქვილით და ქატოთი შემოიფარგლება, რაც ქვეყნის აგრარული სექტორის სპეციალიზაციის ტენდენციასაც ასახავს.

ელევატორების ოპერაციული ეფექტიანობისთვის მნიშვნელოვანია მათი ტექნოლოგიური დონე: მხოლოდ 46.2% ელევატორებისა სრულად არის აღჭურვილი თანამედროვე ტექნოლოგიებით, ხოლო 15.4% საერთოდ არაა მოდერნიზებული. ეს უთანასწორობა უშუალოდ აისახება როგორც პროდუქციის შენახვის ხარისხზე, ისე ენერგოეფექტურობაზე და გრძელვადიან ბაზრის სტაბილურობაზე. სექტორისთვის მნიშვნელოვანი გამოწვევაა ასევე ფინანსური ხელმისაწვდომობა — ელევატორების 41% სარგებლობს სესხით, ძირითადად ძირითადი აქტივების განახლებისთვის, რაც თანამედროვე ინფრასტრუქტურის განვითარების აუცილებლობაზე მიუთითებს.

საცავების საშუალო დღიური დატვირთვა წლის განმავლობაში 46-55%-ის ფარგლებში მერყეობდა, რაც სექტორისთვის ოპტიმალური გამოყენების მნიშვნელოვან სივრცეს აჩენს. ეს ნიშნავს, რომ ქვეყანაში ჯერ კიდევ არის ზრდის პოტენციალი, როგორც წარმოების მოცულობის, ისე შენახვის ეფექტიანობის გაზრდის კუთხით.

ელევატორული სექტორი საქართველოში სასურსათო უსაფრთხოების სისტემის ერთ–ერთი ყველაზე სტრატეგიული რგოლია, რომელიც უშუალოდ განსაზღვრავს ქვეყანას საარსებო პროდუქტების მუდმივი მარაგის უზრუნველყოფაში. ტექნოლოგიური განახლებისა და ფინანსური სტიმულების პარალელურად, მნიშვნელოვანი ხდება რეგიონული ინფრასტრუქტურის დაბალანსება და ადგილობრივი წარმოების წილის გაზრდა — ეს იქნება საქართველოსთვის გრძელვადიანი ეკონომიკური მდგრადობისა და აგრარული სექტორის კონკურენტუნარიანობის მთავარი გარანტია.