როგორ გახდა საქართველო მსხვილი მოთამაშე ერაყისა და აზერბაიჯანის ბაზრებზე

2025 წლის პირველივე თვეებში საქართველოს ექსპორტის სფეროში ერთ–ერთმა უჩვეულო სეგმენტმა — ცოცხალი მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვის ექსპორტმა — საოცრად სწრაფი ნახტომი განიცადა. სულ რაღაც ერთ წელიწადში აღნიშნული სექტორის ზრდა 20-ჯერ გაუმჯობესდა, რაც არა მხოლოდ რაოდენობრივ, არამედ ღირებულებით მატებასაც მოიცავს. ასეთ მასშტაბურ ზრდაზე საუბარი უკვე მხოლოდ ერთჯერად წარმატებას კი არ ნიშნავს, არამედ სავარაუდოდ სისტემურ და მოლოდინზე მეტ ეკონომიკურ ტრანსფორმაციას.

საქსტატის უახლესი მონაცემებით, 2025 წლის იანვარ–თებერვალში საქართველოდან ექსპორტზე გავიდა 3 034 ტონა ცოცხალი რქოსანი პირუტყვი, რაც 8.8 მილიონ დოლარს გადააჭარბა. ეს ციფრები განსაკუთრებით თვალშისაცემია, თუ გავითვალისწინებთ, რომ 2024 წლის ანალოგიურ პერიოდში სულ რაღაც 153 ტონა საქონელი გავიდა ექსპორტზე და მისი ღირებულება მხოლოდ 390 460 დოლარი იყო. ფაქტობრივად, 12 თვეში საქართველომ შეძლო ამ ინდუსტრიაში ექსპორტის მოცულობის თითქმის 2000%-იანი ზრდა, რაც ძალიან იშვიათი მაჩვენებელია ამ სფეროსთვის.

ფასების თვალსაზრისითაც ცვლილება აშკარაა. თუ შარშან 1 კგ ცოცხალი პირუტყვის საექსპორტო ფასი გადასახადების გარეშე 2.54 დოლარს შეადგენდა, წელს ეს მაჩვენებელი 2.9 დოლარამდე გაიზარდა. დაახლოებით 14%-იანი ფასის ზრდა ნიშნავს, რომ მოთხოვნა არამხოლოდ რაოდენობრივად, არამედ ღირებულებითაც იზრდება და ქართულ საქონელს სერიოზული კონკურენტუნარიანობა აქვს რეგიონში.

ასეთი დინამიკა ცხადყოფს, რომ ქართული პირუტყვის ბაზარი ჯერ კიდევ ვერ იყო სრულად ათვისებული საერთაშორისო დონეზე და არსებული პოტენციალი ეტაპობრივად იწყებს რეალიზებას. საინტერესოა ისიც, რომ ექსპორტის უდიდესი ნაწილი — დაახლოებით 90% — ერაყის ბაზარზე გადის, რაც მაჩვენებელია იმისა, რომ საქართველოსთვის ერაყი ფაქტობრივად სტრატეგიულ საექსპორტო პარტნიორად ყალიბდება ამ მიმართულებით. დარჩენილი 10% კი აზერბაიჯანში იგზავნება, რაც გეოგრაფიული სიახლოვით და ლოგისტიკური სიმარტივით აიხსნება.

უფრო კონკრეტულად, 2025 წლის იანვარ–თებერვლის მონაცემებით, ერაყში გავიდა 2 729 ტონა საქონელი 8.18 მილიონი დოლარის ღირებულებით, მაშინ როცა აზერბაიჯანში — 304 ტონა, 631 ათასი დოლარად. ასეთ სურათში კარგად იკვეთება გეოსტრატეგიული ტენდენციაც: საქართველოს შეუძლია გახდეს რეგიონალური აგრო–ექსპორტის ჰაბი, თუკი პოლიტიკა, ვეტერინარული კონტროლი და ლოჯისტიკური ჯაჭვები სათანადოდ იქნება ოპტიმიზებული.

მნიშვნელოვანია, რომ ამ ზრდის უკან, სავარაუდოდ, ერთზე მეტი ფაქტორი დგას. ერთია საერთაშორისო ფასების დინამიკა და რეგიონის ქვეყნებში ხორცის დეფიციტი, თუმცა მნიშვნელოვანი გავლენა შეიძლება ჰქონდეს ადგილობრივ ფერმერთა მიერ წარმოების მოდერნიზაციას, უკეთეს ლოგისტიკას, ან თუნდაც სახელმწიფოს მხრიდან აგრარული სეგმენტის წახალისებას. ამავე დროს, ერაყის მხრიდან საქართველოს პროდუქტის მიმართ ასეთი მაღალი მოთხოვნა მიანიშნებს იმაზეც, რომ ქართულ პირუტყვს საკვები ღირებულება, ჯანმრთელობა ან სხვა მახასიათებლები კონკურენტულ მდგომარეობაში აყენებს.

ეს ამბავი ასევე გვახსენებს, რომ სოფლის მეურნეობა და ცხოველური წარმოება კვლავაც ინარჩუნებს უდიდეს პოტენციალს საქართველოსთვის, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც სწორი საექსპორტო სტრატეგია იგეგმება. თუ ქვეყანა ამ ტენდენციას მყარი პოლიტიკური და ტექნიკური მხარდაჭერით განაგრძობს, ცხადია, რომ 2025 წელი შესაძლოა გარდამტეხი გახდეს ქართული სოფლის მეურნეობის საექსპორტო პერსპექტივისთვის.