როგორ აისახა ანაზღაურების ზრდა პროდუქტიულობაზე საქართველოს IT სექტორში?

ბოლო წლებში საქართველოს IT სექტორი მზარდია როგორც მოცულობით, ისე ღირებულობით. თუმცა, ზრდა არ მიმდინარეობს ერთნაირი ტემპით ყველა პარამეტრში — სექტორის შემოსავლის, დასაქმების და ანაზღაურების ზრდას შორის თვალსაჩინო განსხვავებები არსებობს. 2019-2024 წლებში სექტორის ბრუნვა 9-ჯერ გაიზარდა, მაშინ როცა დასაქმებულთა რაოდენობა 5-ჯერ, ხოლო საშუალო ხელფასი — 3.1-ჯერ გაიზარდა.

ეს მონაცემები მიუთითებს, რომ კომპანიის შემოსავლები იზრდება უფრო სწრაფად, ვიდრე სამუშაო ძალის რაოდენობა ან ინდივიდუალური ანაზღაურება. ფაქტობრივად, 2023 წელს IT ბიზნესმა დასაქმებულებს გადაუხადა 1.2 მილიარდი ლარი, რაც მისი ბრუნვის 57% იყო. 2019 წელს ეს წილი მხოლოდ 34% შეადგენდა, ხოლო 2024 წლის სამი კვარტლის მდგომარეობით — უკვე 63%–ს მიაღწია. ეს ნიშნავს, რომ ჯამურად ხელფასებზე გაცემული ანაზღაურება აბსოლუტურადაც იზრდება და ამასთანავე უფრო დიდი წილი უკავია მთლიან ბიზნესშემოსავლებში.

მაგრამ იწვევს თუ არა ეს ზრდა პროდუქტიულობის ზრდას, თუ უბრალოდ ასახავს სარგებელზე განაწილების ცვლილებას?

ერთ–ერთი ახსნა არის ის, რომ პროდუქტიულობა — ანუ გამომუშავებული ღირებულება ერთ თანამშრომელზე — რეალურადაც იზრდება. კომპანიის შემოსავლის ზრდა უფრო მეტად განპირობებულია სერვისების დივერსიფიკაციით, მაღალტექნოლოგიური მიმართულებების გაფართოებით და საერთაშორისო ბაზრებზე წვდომის ზრდით. ამ პირობებში, კომპანიები იღებენ მეტ ღირებულებას ყოველ თანამშრომელზე, რაც მათ საშუალებას აძლევს გააუმჯობესონ ანაზღაურება კონკურენციის პირობებში.

გლობალური მაგალითიც ამის დასტურია: მაგალითად, პოლონეთში, სადაც IT სექტორმა ბოლო ათწლეულში ექსტრემალური ზრდა განიცადა, კომპანიების პროდუქტიულობამ ერთ თანამშრომელზე საშუალოდ 30%-ით მოიმატა მხოლოდ ოთხ წელიწადში (McKinsey, 2023), ხოლო ანაზღაურების ზრდა დაედო სწორედ ამ მაჩვენებელს, და არა მხოლოდ გლობალურ მოთხოვნას. შედეგად, პოლონეთის IT სექტორი გახდა ერთ–ერთი ყველაზე კონკურენტუნარიანი ცენტრალურ ევროპაში — ბაზარზე, სადაც შრომითი გადინება დიდი გამოწვევაა.

თუმცა, არსებობს მეორე ფაქტორიც — გლობალური კონკურენცია. დისტანციური სამუშაოს ზრდამ და საერთაშორისო მოთხოვნამ ქართულ სპეციალისტებზე შეცვალა ადგილობრივი შრომითი ბაზრის მექანიკა. კომპანიები, რომლებიც ვერ აწვდიან კონკურენტუნარიან ხელფასს, კარგავენ კადრებს. შესაბამისად, ხელფასის ზრდა არ არის მხოლოდ პროდუქტიულობის შედეგი, არამედ ტალანტის შენარჩუნების სტრატეგია.

ეს ვითარება აჩენს ორ განსხვავებულ კითხვას: პირველი — რამდენად რეალურია კომპანიების პროდუქტიულობის ზრდა? მეორე — თუ ხელფასი იზრდება, როგორც რეაქცია შრომის ბაზრის მოთხოვნაზე, შეძლებენ თუ არა კომპანიები ამ ტემპის შენარჩუნებას, როცა გლობალური ზრდა შენელდება?

გრძელვადიანად, სექტორის მდგრადი განვითარება საჭიროებს ბალანსს: ხელფასების კონკურენტუნარიან დონეს და იმ პროდუქტიულობის ამაღლებას, რომელიც ამ ზრდას ამართლებს. მხოლოდ ანაზღაურების ზრდა არ იქნება საკმარისი — საჭიროა ინვესტიცია ცოდნაში, ინსტიტუციურ სტაბილურობაში და იმ ეკოსისტემაში, რომელიც სპეციალისტებს განვითარების საშუალებას მისცემს არა მხოლოდ ფინანსურად, არამედ პროფესიულადაც.

იხილეთ BTU-ს კვლევა IT სექტორის ტენდენციების შესახებ აქ.