რა პროდუქცია გადააქვს საქართველოს რკინიგზას?

საქართველოს რკინიგზა მნიშვნელოვან სატრანსპორტო არტერიად რჩება, რომელიც სხვადასხვა ტიპის ტვირთებს გადააქვს, მათ შორის, როგორც ადგილობრივ, ისე საერთაშორისო და ტრანზიტულ გადაზიდვებში. 2024 წელს გადაზიდული ტვირთების მოცულობამ თითქმის 14 მილიონი ტონა შეადგინა (წყარო: საქსტატი), რაც კიდევ ერთხელ ადასტურებს რკინიგზის მნიშვნელობას როგორც რეგიონული, ისე გლობალური ვაჭრობისთვის.

ყველაზე დიდი წილი – 39% – კოქსსა და რაფინირებულ ნავთობპროდუქტებზე მოდის. კოქსი ქვანახშირისგან მიღებული საწვავია, რომელსაც მეტალურგია მასობრივად იყენებს ფოლადის წარმოებისთვის. ევროპის და აზიის მრეწველობას უწყვეტად სჭირდება ფოლადი და მის წარმოებასთან დაკავშირებული მასალები, რაც ამ პროდუქტს რეგიონული ვაჭრობის განუყოფელ ნაწილად აქცევს. ნავთობპროდუქტები, მათ შორის ბენზინი, დიზელი და სხვა საწვავები, ძირითადად ცენტრალური აზიიდან მოდის და საქართველოს გავლით ევროპისკენ მიემართება. საქართველოს ტერიტორიული მდებარეობა მას გარდამავალ ჰაბად აქცევს ენერგომატარებლებისათვის, რაც განსაკუთრებით აქტუალურია გლობალური ენერგეტიკული ცვლილებების ფონზე.

ქიმიური პროდუქტები, ხელოვნური ბოჭკოები და პლასტმასის ნაწარმი, რომელიც საერთო გადაზიდვების 20%-ს შეადგენს, მნიშვნელოვან როლს ასრულებს მრეწველობაში. ეს ტვირთი განსაკუთრებით საყურადღებოა უსაფრთხოების თვალსაზრისით, რადგან ზოგიერთ ქიმიურ ნაერთს სპეციალური ტრანსპორტირება სჭირდება, ხოლო რკინიგზა სტაბილური და შედარებით დაბალრისკიანი საშუალებაა მსგავსი პროდუქტებისთვის. გარდა ამისა, ქიმიური პროდუქცია ფართოდ გამოიყენება როგორც სოფლის მეურნეობაში (მაგალითად, სასუქები), ისე სამრეწველო წარმოებაში, რაც ამ ჯგუფის მოთხოვნას მუდმივად მაღალ დონეზე ინარჩუნებს.

ლითონის მადნები და სამთო–კარიერული პროდუქტები (16%) ძირითადად მოიცავს სპილენძს, მანგანუმს და სხვა სამრეწველო ლითონებს, რომლებიც მძიმეა და მათი გადაზიდვა საავტომობილო ტრანსპორტით არაეფექტური ხდება. საქართველომ დიდი ხანია შეითვისა სატრანზიტო ფუნქცია ამ ტიპის პროდუქციისთვის, რადგან კავკასიის რეგიონი მდიდარია სამთო რესურსებით, ხოლო რკინიგზა უზრუნველყოფს მათ ეფექტურ ტრანსპორტირებას საზღვაო პორტებისა და საბოლოო მომხმარებლების მიმართულებით.

საკვები პროდუქტები, სასმელები და თამბაქო (9%) შედარებით მცირე წილს იკავებს საერთო გადაზიდვებში, თუმცა ისინი მაღალმოთხოვნადი ტვირთია, რომელიც რეგულარული მიწოდების უზრუნველყოფას საჭიროებს. განსაკუთრებით აქტუალურია სასოფლო–სამეურნეო პროდუქციის გადაზიდვა, რომელიც ხშირად სეზონურ მოთხოვნაზეა დამოკიდებული. რკინიგზა საშუალებას იძლევა, რომ ასეთი პროდუქცია დროულად მიეწოდოს როგორც ადგილობრივ, ისე საერთაშორისო ბაზრებს.

ძირითადი ლითონები და მათი ნაწარმი (6%) – ფოლადის კონსტრუქციები, მილები და სხვა სამშენებლო მასალები – მნიშვნელოვან როლს თამაშობს რეგიონის ინფრასტრუქტურულ განვითარებაში. მძიმე ლითონების ტრანსპორტირება სარკინიგზო ხაზებით უფრო იაფია, ვიდრე ავტოსატრანსპორტო საშუალებებით, რაც მას ურჩევნიათ როგორც ადგილობრივი, ისე უცხოური კომპანიები.

ცალკე აღსანიშნავია სამშენებლო მასალები და სხვა არამეტალური მინერალური პროდუქტები (5%), რომლებიც ეკონომიკურ აქტივობასთან პირდაპირ კავშირშია. ინფრასტრუქტურული პროექტების ზრდასთან ერთად, ასეთ ტვირთებზე მოთხოვნა მხოლოდ გაიზრდება.

ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, საქართველოს რკინიგზა არა მხოლოდ ადგილობრივი და საერთაშორისო ვაჭრობის ეფექტურობას ზრდის, არამედ მას რეგიონში სტრატეგიულ სატრანსპორტო ჰაბად აყალიბებს. ქვეყნის გეოგრაფიული მდებარეობა, ინფრასტრუქტურული გაუმჯობესება და მზარდი საერთაშორისო ვაჭრობა რკინიგზის როლს კიდევ უფრო ზრდის, რაც მას კონკურენტუნარიან და პერსპექტიულ მოთამაშედ აქცევს სატრანსპორტო ქსელში.