რა მოხდება ქართულ სოფლის მეურნეობაში კლიმატური ზემოქმედებების გაძლიერების ფონზე?

მიწათმოქმედება ერთ-ერთი ყველაზე მგრძნობიარე სექტორია კლიმატური ცვლილებების მიმართ, თუმცა საქართველოში ეს ზემოქმედება ჯერ კიდევ ნაკლებად გააზრებული პრობლემაა. მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოში სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობას ბუნებრივი პირობები ხელსაყრელი ისტორიულად ჰქონდა, ბოლო წლების მონაცემები აჩვენებს, რომ სტაბილურობა სერიოზულად ირღვევა – ამინდი ხშირად შორდება წარსულში პროგნოზირებად ციკლებს, ცვალებადობა იზრდება როგორც ნალექებში, ისე ტემპერატურაში.

განსაკუთრებული გამოწვევა იქმნება იმ კულტურებისთვის, რომლებიც დამოკიდებულია ტენიანობის სტაბილურობაზე – მაგალითად, ხორბალი, სიმინდი და ბოსტნეული. დასავლეთ საქართველოში სტიქიური მოვლენების მატება, მათ შორის მეწყრები და სეტყვა, პირდაპირ ზიანს აყენებს მცირე ფერმერების მოსავლიანობას. აღმოსავლეთში კი, წყლის რესურსების მენეჯმენტის პრობლემებთან ერთად, გვალვები უკვე არა მხოლოდ სეზონურ, არამედ სისტემურ პრობლემად იქცა. 2024 წელს შიდა ქართლში რამდენიმე მუნიციპალიტეტში მოსავლის ნაწილი წყლის დეფიციტის გამო განადგურდა (წყარო: გარემოს ეროვნული სააგენტო).

მაგრამ ყველაფერი მხოლოდ ნეგატიური არაა – ცვლილებები პარალელურად ახალ შესაძლებლობებსაც ხსნის. მაგალითად, უფრო თბილ ზონებში შესაძლებელია ყურძნის სხვა ჯიშების მოყვანა, რომლებიც აქამდე არ ხარობდნენ, ან ზეთისხილის გაშენება იმ რეგიონებში, სადაც ადრე ეს შეუძლებელი იყო. უკვე გვაქვს შემთხვევები კახეთში, სადაც მცირე მეურნეობებმა ზეთისხილის ექსპერიმენტული პლანტაციები გააშენეს და პირველი დადებითი შედეგებიც მიიღეს.

მესამე გამოსავალია კლიმატურად მდგრადი კულტურების გაფართოება – მაგალითად, შვრია, ცერცვი ან სხვა  მარცვლეული. თუმცა ამ მხრივ ყველაზე დიდი გამოწვევა რჩება ცოდნა და ფერმერების მზადყოფნა ცვლილებებისთვის. გარემოს დაცვის სამინისტრომ 2023 წელს წამოიწყო რამდენიმე საინფორმაციო კამპანია, მაგრამ ფართომასშტაბიანი მხარდაჭერა ჯერ არ ჩანს.

გზა წინ რთულია – კლიმატური რეალობა უკვე იცვლება, მაგრამ სახელმწიფო პოლიტიკა ჯერ კიდევ რეაქტიულია. კითხვა რჩება: შეძლებს თუ არა ქართული სოფლის მეურნეობა ადაპტირებას ისე, რომ არ დაკარგოს თავისი ეკონომიკური და სოციალური ფუნქცია?