რატომ ინარჩუნებს მესკალი და ტეკილა მაღალ ფასს – და რა ხდება საქართველოში

მესკალი და ტეკილა ბოლო წლებში მსოფლიოს სასმელების ბაზარზე ძვირადღირებულ სეგმენტად ჩამოყალიბდნენ. მათ ფასს არა მხოლოდ მაღალი მოთხოვნა, არამედ წარმოების პროცესში არსებული სირთულეებიც განსაზღვრავს. ტეკილა მზადდება მხოლოდ მექსიკის ხუთ შტატში მოწეულ ლურჯ აგავისგან, ხოლო მესკალი — კიდევ უფრო ფართო, მაგრამ მაინც მკაცრად განსაზღვრულ გეოგრაფიულ ზონაში. აგავის მომწიფებას 7-დან 10 წლამდე სჭირდება, რაც ნიშნავს, რომ მიწოდების ზრდა სწრაფი რეაგირების შესაძლებლობას მოკლებულია. გარდა ამისა, ბოლო წლებში კლიმატურმა ცვლილებებმა და დაავადებებმა აგავის დარგებში მნიშვნელოვანი ზარალიც გამოიწვია.

წარმოების პროცესიც შრომატევადია: აგავის გულის მოჭრა, ორთქლზე შეწვა ან მიწის ღუმელში შეწვა მესკალის შემთხვევაში, ხანგრძლივი დუღილი და შემდეგ ორჯერადი ან სამჯერადი გამოხდა — ყოველივე ეს დროსა და ხელოვნებას მოითხოვს. განსაკუთრებული მესკალები ან ტეკილები ხშირად მცირე პარტიებით მზადდება, რაც ავტომატურად ზრდის ერთეულის ღირებულებას.

ბაზარზე მოთხოვნა ამავდროულად ახალი ტიპის მომხმარებლების ზრდითაც იზრდება: მაგალითად, ამერიკის შეერთებულ შტატებში ტეკილა და მესკალი უკვე ვისკის პირდაპირ კონკურენტებად მოიაზრებიან, ხოლო პრემიუმ კატეგორიის ტეკილას გაყიდვები ბოლო 5 წელიწადში 90%-ზე მეტად გაიზარდა. ასეთ ვითარებაში ფასების კლება არც სამომავლოდ არის მოსალოდნელი.

საქართველოში ტეკილასა და მესკალის იმპორტი ზომიერი ტემპით იზრდება, თუმცა სეგმენტი მაინც უფრო მაღალი ფასის პროდუქტებზეა ორიენტირებული. 2023 წლის მონაცემებით, საქართველოში ტეკილას იმპორტმა დაახლოებით 320 ათასი აშშ დოლარი შეადგინა, რაც წინა წელთან შედარებით 12.5%-ით არის გაზრდილი. მესკალის იმპორტი ბევრად ნაკლებია — მხოლოდ 40-50 ათას დოლარის ოდენობით, მაგრამ ეს მაჩვენებელიც ნელ-ნელა იზრდება.

რაც შეეხება საცალო ფასებს: თბილისის მაღაზიებში სტანდარტული 0.7 ლიტრიანი ტეკილას ბოთლების ფასი ძირითადად 90-160 ლარის ფარგლებში მერყეობს, ხოლო პრემიუმ კლასის ტეკილები და მესკალები ხშირად 200-400 ლარსაც აღემატება. შედარებისთვის, იგივე კატეგორიის ვისკის ბოთლები საშუალოდ 30-40%-ით იაფია.

საქართველოში ამ პროდუქტების ძვირფასობის კიდევ ერთი მიზეზი არის იმპორტის ხარჯები: მესკალიც და ტეკილაც მექსიკიდან მოდის, რაც სატრანსპორტო და საბაჟო ხარჯებს აძვირებს, განსაკუთრებით იმ ფონზე, როცა ქვეყნის ბაზარზე დიდი მოცულობის მოთხოვნა ჯერ კიდევ არ არის.