რატომ იკლებს ავეჯისა და ტექნიკის გაყიდვები საქართველოში მაშინ, როცა მომსახურებაზე ხარჯვა იზრდება?

2025 წლის მაისის მონაცემებით, საქართველოში ბარათით გადახდების მოცულობა ავეჯზე წლიურად 13%-ით, ხოლო საყოფაცხოვრებო ტექნიკაზე 8%-ით შემცირდა — TBC Capital-ის Consumer Spending Tracker–ის მიხედვით. ეს კლება განსაკუთრებით თვალსაჩინოა იმ ფონზე, როდესაც სხვა კატეგორიები, მაგალითად, რესტორნები (+21%), გასართობი სერვისები (+33%) და ფარმაცევტული პროდუქტები (+22%) მკვეთრად იზრდება.

ამ ტენდენციის გასაანალიზებლად აუცილებელია რამდენიმე ეკონომიკური და ქცევითი ფაქტორის გათვალისწინება.

პირველი მიზეზი, რომელიც აშკარად იკვეთება, არის პანდემიის შემდგომი “მოგვარებული მოთხოვნა”. 2020–2022 წლებში მომხმარებელთა დიდი ნაწილი ფოკუსირებული იყო საცხოვრებელი პირობების გაუმჯობესებაზე — მოხმარება გაიზარდა ავეჯზე, ტექნიკაზე და ინტერიერის ნივთებზე. როგორც Galt & Taggart აღნიშნავდა 2022 წლის სექტორულ ანგარიშში, სამშენებლო და სახლის გაუმჯობესების ბაზარი იმ პერიოდში აჩვენებდა ორნიშნა ზრდას, ხოლო ავეჯის იმპორტმა 2021 წელს 140 მლნ დოლარს მიაღწია.

ეს ფაზა დღეს დასრულებულია — ბევრ ოჯახს უკვე შეძენილი აქვს ის ძირითადი ნივთები, რაც საჭირო იყო. შესაბამისად, მოთხოვნა არა მხოლოდ დგება “დაძველებული ბაზის” წინაშე, არამედ ბუნებრივად იკლებს.

მეორე ფაქტორი ინფლაცია და შემოსავლის რეალური განაწილებაა. მიუხედავად იმისა, რომ საქსტატის მიხედვით 2025 წლის მაისში წლიური ინფლაცია 4.0% იყო, ცალკეულ კატეგორიებში, განსაკუთრებით იმპორტირებულ ტექნიკასა და ავეჯში, ფასების მატება უფრო შესამჩნევია. თუ ამას დავუმატებთ, რომ საშუალო რეალური ხელფასის ზრდა ჯერ კიდევ ურბანულ ცენტრებზეა კონცენტრირებული, ჩანს, რომ დიდი ფასიანი შენაძენებისთვის ბიუჯეტი ბევრ ოჯახს აღარ ყოფნის. იმავე პერიოდში ეროვნული ბანკის მონაცემებით სამომხმარებლო სესხები 11%-ით გაიზარდა, რაც შესაძლოა მიუთითებდეს, რომ მომხმარებლები მეტად მიმართავენ გადავადებულ ან მცირე შენაძენებს.

მესამე ფაქტორია მომხმარებლის ქცევის ცვლილება — ყურადღება გადადის გამოცდილებაზე. ბოლო თვეებში ყველაზე სწრაფად მზარდი კატეგორიებია მომსახურება, კვება, ტურიზმი, ჯანდაცვა. ეს არ არის მხოლოდ საქართველოსთვის დამახასიათებელი ტენდენცია — იგივე მიმართულებას ადასტურებს მსოფლიოს მრავალი ბაზარი: ადამიანები იმყოფებიან ქცევის ფაზაში, სადაც უპირატესობა ენიჭება არა ნივთებს, არამედ ემოციას, კომფორტს და დროის ხარისხიანად გატარებას.

მეოთხე სტრუქტურული ფაქტორი ბინათმშენებლობის შედარებითი შენელებაა. Galt & Taggart-ის შეფასებით, ბინის შეძენა საქართველოში 2024 წელს 2023 წელთან შედარებით შემცირდა — განსაკუთრებით იმ კატეგორიებში, რომლებიც ახალმოსახლეობასთან ასოცირდება. ნაკლები ბინის შეძენა ნიშნავს ნაკლებ მოთხოვნას ახალ ავეჯსა და ტექნიკაზე.

და ბოლოს, იმპორტის და ლარის კურსის ცვლილებები ქმნის პარადოქსულ სურათს: მაგალითად, მიუხედავად იმისა, რომ ავეჯის იმპორტი 2024 წელს 11.6%-ით გაიზარდა და შეადგინა 172.2 მლნ აშშ დოლარი (წყარო: საქსტატი), ტრანზაქციების მოცულობა TBC Capital-ის მონაცემებით მაინც შემცირებულია. შესაძლოა იმპორტირებული პროდუქცია უფრო იაფად იყიდება ონლაინ პლატფორმებზე ან აღრიცხვა გადადის უნაღდო სისტემებს მიღმა.

საერთო სურათში, ავეჯსა და ტექნიკაზე ხარჯვის შემცირება საქართველოში არ ნიშნავს კრიზისს, არამედ ასახავს გარდამავალ ფაზას. მოსახლეობამ უკვე გააკეთა ძირითადი შეძენები და ახლა ხარჯავს იქ, სადაც შედეგს ყოველდღიურად გრძნობს — გამოცდილებაზე, მომსახურებაზე და ჯანმრთელობაზე.

ეს ტენდენცია შესაძლოა გახდეს სტაბილური, თუმცა თუ ინფლაცია შენელდება, მშენებლობა გააქტიურდება და შემოსავლის ზრდა რეგიონებშიც გავრცელდება, 2026 წელს ავეჯისა და ტექნიკის ბაზარმაც შესაძლოა ახალი სიცოცხლე დაიწყოს. დღეს კი ის პასიურ რეჟიმშია — როგორც გაჯერებული, ისე ფოკუსის ცენტრიდან დროებით გადანაცვლებული.