პურის იმპორტი იზრდება, ექსპორტი – იმედისმომცემ ტრენდად ყალიბდება

საქართველოში პურ–ფუნთუშეულის ბაზარი საინტერესო გარდამტეხ ფაზაში იმყოფება: ერთი მხრივ, ქვეყანაში იმპორტის ზრდა გრძელდება, ხოლო მეორე მხრივ – ექსპორტი, ჯერ კიდევ მცირე მოცულობის მიუხედავად, მკაფიოდ მზარდი ტრენდით ვითარდება. ამ სურათს აყალიბებს საქსტატის მიერ გამოქვეყნებული 2025 წლის პირველი კვარტლის სტატისტიკა, რომელიც ცხადყოფს, რომ ქვეყანაში პურ–ფუნთუშეულის იმპორტი წლიურად 3.5%-ით გაიზარდა და 7,392 ტონა პროდუქტის იმპორტს 21.9 მილიონი დოლარი დაუჯდა.

წინა წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით მოცულობის მატება მცირეა, თუმცა ღირებულებითი ზრდა უფრო მჭიდროდ უკავშირდება ფასების დინამიკას გლობალურ ბაზარზე. ამავდროულად, რუსეთის წილი იმპორტში მცირდება – მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყანა კვლავაც წამყვანი იმპორტიორია, რუსეთიდან იმპორტის მაჩვენებელმა წლიურად 14.5%-ით იკლო და 2,451 ტონა შეადგინა, რაც 5 მილიონი დოლარის ღირებულებაა. შედარებისთვის, 2024 წელს იმავე პერიოდში რუსეთიდან 2,867 ტონა პროდუქტი იყო შემოტანილი, 5.5 მილიონი დოლარის ღირებულებით.

რუსეთის ბაზრის შემცირების პარალელურად, იზრდება სხვა რეგიონების წილი. მაგალითად, თურქეთიდან იმპორტი უკვე 1,178 ტონას აღწევს, რაც 3.8 მილიონ დოლარს შეადგენს, უკრაინიდან კი 1,122 ტონა (3.1 მლნ დოლარი) შემოვიდა. ამავდროულად, აზერბაიჯანი და ბულგარეთი შედარებით მცირე, მაგრამ სტაბილური რაოდენობით იძენენ ამ სეგმენტში პოზიციებს.

რაც შეეხება ექსპორტს, მისი ზრდა როგორც მოცულობით, ისე ღირებულებითი თვალსაზრისით პოზიტიური ტენდენციის მატარებელია. 2025 წლის პირველ სამ თვეში საქართველომ ექსპორტზე 502 ტონა პურ–ფუნთუშეული გაიტანა 1.7 მილიონი დოლარის ღირებულებით. ეს 23.3%-ით მეტია გასული წლის ანალოგიური პერიოდის მაჩვენებელზე (407 ტონა, 1.4 მილიონი დოლარი).

აზერბაიჯანი ექსპორტის ლიდერ ქვეყნად იქცა – 2025 წლის პირველი კვარტლის მონაცემებით, სწორედ ამ ბაზარზე გავიდა 202 ტონა პროდუქტი, 501 ათასი დოლარის ღირებულებით. მას მოსდევს სომხეთი (125 ტონა, 739 ათასი დოლარი), ერაყი (73 ტონა, 177 ათასი დოლარი), ისრაელი (69 ტონა, 134 ათასი დოლარი) და თურქეთი (13 ტონა, 69 ათასი დოლარი).

მიუხედავად იმისა, რომ ექსპორტი ჯერ კიდევ იმპორტთან შედარებით უმნიშვნელოა, საექსპორტო ბაზრების დივერსიფიკაცია აშკარად მიუთითებს იმაზე, რომ ქართული პროდუქცია ნელ–ნელა იკიდებს ფეხს უცხოურ ბაზრებზე.

ამ პროცესს ერთდროულად აყალიბებს შიდა წარმოების გააქტიურება და რეგიონული სავაჭრო პარტნიორებთან მზარდი ეკონომიკური ინტეგრაცია. თუმცა, გამოწვევად რჩება ადგილობრივი წარმოების კონკურენტუნარიანობის ზრდა – როგორც ფასების, ისე ლოჯისტიკის, შენახვის პირობებისა და სტანდარტების თვალსაზრისით.

აღსანიშნავია ერთი პარადოქსი – მაშინ როდესაც ადგილობრივი მწარმოებლები უფრო აქტიურად გამოდიან ექსპორტზე, იმპორტის მოცულობაც მაინც იზრდება. ეს მიანიშნებს არა იმდენად იმაზე, რომ შიდა ბაზარი ვერ აკმაყოფილებს მოთხოვნას, არამედ იმაზე, რომ ადგილობრივი პროდუქციის ნაწილი განკუთვნილია ექსპორტისთვის, ხოლო შიდა მოხმარებისთვის კვლავაც საჭირო ხდება იმპორტის შევსება.

გრძელვადიან პერსპექტივაში, თუ ადგილობრივი პროდუქციის წარმოება გაიზრდება ტექნოლოგიურად და სტანდარტულად, პურ–ფუნთუშეულის სეგმენტი შეიძლება იქცეს ერთ–ერთ იმ დარგად, რომელსაც შეუძლია როგორც შიდა მოთხოვნის დაკმაყოფილება, ისე რეგიონის მასშტაბით კონკურენტუნარიანი ექსპორტის წარმოება. ამისთვის საჭირო იქნება შესაბამისი პოლიტიკა – ლოჯისტიკური და საგადასახადო წახალისების ჩათვლით – რათა ადგილობრივ მწარმოებლებს მეტი სტიმული მიეცეთ გადაერთონ მასობრივ, ხარისხიან და გრძელვადიან ექსპორტზე.

დღევანდელი სტატისტიკა კი მხოლოდ დასაწყისია. თუ ექსპორტის წლიური ზრდის ტემპი შენარჩუნდება ან გაძლიერდება, საქართველო შეიძლება აღმოცენდეს, როგორც მცირე, მაგრამ სტაბილური ექსპორტიორი სამხრეთ კავკასიის რეგიონში – თანდათანობით აფართოებს თავის ეკონომიკურ კვერცხის კალათას, რომელიც დღემდე იმპორტზე იყო კონცენტრირებული.